Jeżówka - rodzaje, uprawa, właściwości lecznicze

● Jeżówka (Echinacea) to wieloletnia roślina z rodziny astrowatych. Jest łatwa w uprawie i odporna na mróz. ● Jeżówka purpurowa to najpopularniejsza odmiana echinacei. ● Echinacea wzmacnia układ odpornościowy i łagodzi infekcje dróg oddechowych.  ● Swoje działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne echinacea zawdzięcza m.in. witaminie C i minerałom. ● Lecznicze właściwości jeżówki wykorzystywane są w postaci wyciągów, naparów, maści, syropów i nalewek.

Jeżówka (Echinacea) to pochodząca z Ameryki Północnej bylina z rodziny astrowatych. Rozróżnia się dziewięć gatunków jeżówki, najbardziej znanym jest jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea). Echinacea jest wykorzystywana w lecznictwie ze względu na swoje właściwości wzmacniające odporność i łagodzące przebieg infekcji górnych dróg oddechowych.

Korzenie jeżówki są jadalne, a kwiaty zebrane są w koszyczki, najczęściej purpurowe lub fioletowe. Kwitnie długo i nie sprawia trudności w uprawie. Jest odporna na mróz, ale nie lubi przesadzania. Jeżówka może osiągnąć nawet 1,5 m wysokości.  

ZOBACZ >> Opryski drzew owocowych - kiedy pryskać drzewa, kalendarz oprysków

Najpopularniejszą odmianą jeżówki jest jeżówka purpurowa. Jednak echinacea ma aż dziewięć różnych odmian, które różnią się między sobą m.in. kolorem kwiatów. Popularne rodzaje jeżówki to: ●  jeżówka purpurowa - ma bardzo dekoracyjne purpurowe lub fioletowe zebrane w koszyczek, z wypukłym środkiem o brązowo-miodowym kolorze. Kwiaty jeżówki purpurowej mogą mieć nawet 15 cm średnicy, roślina kwitnie do pierwszych mrozów, dlatego chętnie sadzona jest w ogrodach;

● jeżówka żółta (Echinacea paradoxa) - mniej znany gatunek jeżówki, osiąga ok. 90 cm wysokości i ma żółte kwiaty; ● jeżówka biała (Echinacea purpurea White Swan) - ma białe kwiaty, przypominające stokrotki, ale dużo większe, mogą mieć do 15 cm średnicy; ● jeżówka blada (Echinacea pallida) - ma kwiaty o bladoróżowych płatkach, które w przeciwieństwie do innych odmian jeżówki, skierowane są ku podłożu.

Jeżówka jest łatwa w uprawie. Lubi słońce i żyzną, wilgotną glebę. Jeżówkę sadzi się z nasion lub z sadzonek. Można również rozmnażać ją przez podział. Ma rozległy i rozwinięty system korzeniowy, który sprawia, że jeżówki nie lubią być przesadzane. Jeżówka jest mrozoodporna, nie trzeba więc przygotowywać jej do zimowania. By dobrze rosła i obficie kwitła, należy przycinać przekwitłe kwiaty i nie dopuszczać do przesuszenia podłoża. Wysokie jeżówki potrzebują podpórek.

Kiedy wysiewać nasiona jeżówki? Nasiona jeżówki można wysiewać od marca do lipca, jednak należy pamiętać, że do maja trzeba przenieść jeżówki na stałe miejsce

Jeżówka ceniona jest za swoje lecznicze właściwości. Działa korzystnie na układ odpornościowy, łagodzi infekcje dróg oddechowych. Swoje działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne jeżówka zawdzięcza składnikom takim jak witaminy A, C i E, które korzystnie wpływają m.in. na wzmocnienie odporności oraz łagodzenie objawów przeziębienia. Jeżówki zawierają także garbniki, białka, żelazo, miedź, terpeny, glikozydy i kwasy tłuszczowe.

Echinacea stosowana jest w postaci wyciągów, naparów, maści, syropów i nalewek. Do przygotowania produktów leczniczych z jeżówki wykorzystuje się jej kwiaty. Najpierw należy je ususzyć i rozdrobnić. Lecznicze właściwości mają także jadalne korzenie jeżówki purpurowej i sok wyciśnięty z ziela. 

Wyciąg z jeżówki w postaci kropli i kapsułek można kupić w aptece lub w sklepie zielarskim. Stosuje się go głównie do łagodzenia objawów wirusowych infekcji dróg oddechowych. Warto jednak podkreślić, że wyniki badań klinicznych nad skutecznością echinacei w leczeniu i zapobieganiu infekcjom nie są jednoznaczne. Niektóre z nich, jak np. badanie izraelskich naukowców z 2004 roku, potwierdzają skuteczność jeżówki w łagodzeniu objawów przeziębień, inne, np. amerykańskie badanie z 2003 roku, przeprowadzone na University of Washington, mówią, że nie zaobserwowano takich zależności.

Sok z jeżówki pozyskiwany jest ze świeżego ziela jeżówki purpurowej. Stosuje się go w przeziębieniach i jako środek wspomagający odporność. Gotowy sok z jeżówki dostępny jest w aptekach. Można jednak samemu przygotować napar z jeżówki, który ma takie samo działanie. Żeby przygotować napar z jeżówki, należy łyżeczkę suszonego ziela jeżówki  zalać wodą i gotować przez ok. 10 minut. Po przestudzeniu napar odcedzamy i słodzimy jedną łyżeczką miodu.

Syrop z jeżówki uzyskuje się z korzenia i suszonego ziela echinacei. Dostępny w aptekach i sklepach zielarskich syrop z jeżówki wzbogacony jest dodatkowo witaminą C. Zaleca się spożywanie syropu z jeżówki profilaktycznie, by zapobiegać przeziębieniom i innym wirusowym i bakteryjnym infekcjom górnych dróg oddechowych.

ZOBACZ >> Czarny bez - właściwości, owoce, kwiaty, przepisy na sok, syrop i nalewkę z czarnego bzu

źródła: Taylor, J.A. i in. Efficacy and safety of Echinacea in treating upper respiratory tract infections in children. A randomized controlled trial; Cohen, H.A.  i in.  Effectiveness of an herbal preparation containing echinacea, propolis, and vitamin C in preventing respiratory tract infections in children. A randomized, double-blind, placebo-controlled, multicenter study. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 2004