Zbigniew Rau na Ukrainie: jesteśmy zaniepokojeni sytuacją

W czwartek minister spraw zagranicznych Zbigniew Rau, jako przewodniczący OBWE, będzie rozmawiał z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim na temat działań mających na celu deeskalację i rozwiązanie trwającego wokół Ukrainy kryzysu.

OGLĄDAJ NA ŻYWO W TVN24 GO

Przed południem w środę Rau spotkał się z ukraińskim ministrem spraw zagranicznych Dmytrem Kułebą.

- Ta wizyta jest bardzo ważna dla mnie jako przewodniczącego OBWE. Mamy bardzo szeroką i zróżnicowaną grupę 57 krajów, nie wszystkie z nich mają takie same poglądy, w związku z czym pojawiają się dyskusje na łonie organizacji - mówi na wspólnej konferencji prasowej. Jednocześnie dodał, że "OBWE ma do dyspozycji instrumenty i mechanizmy, które pomagają wzmacniać dialog i współpracę". - Jesteśmy w stanie dostrzegać ich wartość tylko wtedy, kiedy państwa uczestniczące korzystają z nich w sposób właściwy - podkreślił.

- Jesteśmy poważnie zaniepokojeni sytuacją bezpieczeństwa na terenie i wokół Ukrainy, zarówno na terytorium Donbasu, jak i odnośnie rosnącej obecności wojskowej Rosji wzdłuż granicy z Ukrainą i na terytorium Białorusi - powiedział Rau.

Podkreślił, że - jako przewodniczący OBWE - "będzie chciał zachęcać uczestniczące w tym konflikcie państwa do poszukiwania wspólnej płaszczyzny". Dodał, że w tym kontekście w przyszłym tygodniu uda się do Moskwy. - Wspieranie formatu rozwiązywania konfliktów przez OBWE i rozwiązań pokojowych jest priorytetem dla Polski. Jest to struktura, która przewiduje odpowiednią misję monitorującą na Ukrainie, czyli ułatwienie dialogu i obserwacja w sposób nieuprzedzony wydarzeń na miejscu - podkreślił Rau.

Misje te - zaznaczył - "obejmują uczestnictwo ponad 700 obserwatorów, służą określeniu faktów, aby przedstawić dokładny obraz kryzysu wokół Ukrainy, zapewniając wszystkim zainteresowanym stronom możliwość obiektywnej oceny sytuacji i sformułowania swoich stanowisk". Dodał ponadto, że specjalna misja obserwacyjna umożliwia prowadzenie dialogu, który może doprowadzić do naprawy infrastruktury krytycznej dla potrzeby milionów ludzi. - Chcemy również stworzyć ponadgraniczne linie komunikacyjne służące kontaktowi z organizacjami międzynarodowymi oraz grupami pomocy - powiedział Rau.

Podkreślił, że OBWE będzie nadal dokładać wszelkich wysiłków w celu rozwiązania konfliktu. - Ale będzie to wymagało woli politycznej i zaangażowania wszystkich stron, aby zrealizować swoje zobowiązania i doprowadzić kryzys do dobrego rozwiązania - powiedział Rau.

- Będziemy nadal współpracować w ramach struktur OBWE ze wszystkimi stronami w tym kierunku: z członkami misji obserwacyjnej, z delegacją ukraińską i trójstronną grupą kontaktową. Będziemy również wspierać strony konfliktu w celu dokonania postępu - powiedział.

- Również wyrażamy nasze pełne poparcie dla formatu normandzkiego i wszystkich wysiłków, które pomagają ustabilizować tę napiętą sytuację bezpieczeństwa na wschodnich terytoriach Ukrainy i które będą służyły wdrażaniu porozumień mińskich - zapewnił.

Dmytro Kułeba podkreślał: "mamy wspólne z panem ministrem postrzeganie zagrożenia dla bezpieczeństwa". - Poinformowałem pana ministra o stanie sytuacji wzdłuż granicy ukraińsko-rosyjskiej i o ogłoszeniu przez Rosję wojskowych manewrów na Morzu Czarnym i Azowskim - przekazał.

- Omawialiśmy też priorytety polskiego przewodnictwa w OBWE w 2022 roku. Jest dla nas bardzo ważne i podziękowałem za to panu ministrowi, że temat agresji Rosji przeciwko Ukrainie oraz dyplomatyczne uregulowanie całego konfliktu będzie najważniejszym priorytetem dla polskiego przewodnictwa - dodał.

Jak poinformował, podkreślił wagę dalszego wywierania presji na Rosję w celu zakończenia agresji w Donbasie i wywiązania się z zapisów Porozumień Mińskich. - Jestem wdzięczny przewodniczącemu, ministrowi Rauowi, za wsparcie propozycji w zakresie podnoszenia efektywności funkcjonowania specjalnej misji monitorującej na Ukrainie, która jest największą operacją polową OBWE - powiedział Kułeba.

Dodał, że przedstawił kilka propozycji w zakresie wzmocnienia działalności tej misji monitorującej OBWE w strefie konfliktu. - Jest bardzo ważne, aby misja na terytoriach okupowanych jak najszybciej została odblokowana - podkreślił minister SZ Ukrainy.

Kułeba zwracał uwagę, że fundamentalne dla przyszłej architektury bezpieczeństwa europejskiego będzie to, w jaki sposób Europejczycy będą odpowiadali na próby Federacji Rosyjskiej manipulowania zasadami oraz przepisami, normami OBWE. - Powiedziałem ministrowi Rauowi, że już jest najwyższy czas, aby nie szykować odpowiedzi na manipulacyjne pytania zadawane przez Rosję, ale aby zadać pytanie również samej Federacji Rosyjskiej, jak Rosja prowadząca agresję, eskalację może zapewnić sobie bezpieczeństwo, nie szkodząc innym krajom. Nie możemy być w takiej pozycji obronnej i bez końca odpowiadać na manipulacyjne pytania Rosji. Musimy sami w sposób aktywny zadawać takie dotkliwe pytania i domagać się odpowiedzi, o ile chcemy rzeczywiście obronić zasady OBWE - mówił Kułeba.

Wyraził przekonanie, że polskie przewodnictwo będzie skuteczne. - Przed nami jest niejedna trudna decyzja, niejedna trudna sytuacja (...). Jako OBWE nie możemy być ciągle bierną, neutralną organizacją. Należy zademonstrować aktywność, zdecydowanie w obronie tych zasad OBWE, dla obrony których ta organizacja została utworzona - zaznaczył szef ukraińskiego MSZ.

Podkreślił, że Donbas jest numerem jeden w agendzie, ale zwracał też uwagę na Krym. Jak zaznaczył, misja monitorująca OBWE powinna być bardziej aktywna na innych terytoriach Ukrainy. Kułeba poinformował, że zwrócił się do OBWE z pytaniem i wnioskiem o opracowanie raportu nt. wydawania paszportów ukraińskim obywatelom w obwodzie donieckim i ługańskim przez Rosję. Według niego to systemowy, wielki problem.

Później w rozmowie z dziennikarzami szef polskiego MSZ był pytany, jak będzie wyglądać dalsza współpraca OBWE z Ukrainą. - Dalsza współpraca będzie polegać na tym, że będziemy mieli na Ukrainie wyspecjalizowane organizacje OBWE, przede wszystkim specjalną misję monitorującą - powiedział Zbigniew Rau.

- Będziemy starać się, to jest po stronie OBWE, o przedłużenie jej mandatu, przedłużenie jej budżetu, a także – co bardzo ważne – o to, by ona była władna realizować powierzone jej zadania, to znaczy, żeby dostęp do miejsc, które powinna monitorować, był niezakłócony - kontynuował.

Minister mówił również o dalszym planie swojej wizyty na Ukrainie. Przekazał, że widzi się z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim oraz leci do Donbasu i Charkowa.

- Jeśli chodzi o pobyt w Donbasie, to jest wiele kwestii, które są dla mnie ważne i chciałbym się z nimi zapoznać. Przede wszystkim chodzi o warunki pracy monitorów, to znaczy tych, którzy pracują dla tej misji. Jest ich prawie 700. To jest największa misja OBWE, którą mamy akurat tu, na Ukrainie. Możliwość swobodnego i efektywnego działania jest tu niezwykle ważna - przekazał. Wskazywał też, że "jadąc do Donbasu ważnym jest to, żeby zorientować się, jak tam na  miejscu możemy realizować zadania polskiego przewodnictwa".

Poinformował że chodzi również o zapoznanie się z tym, "jaki ten konflikt ma wpływ na miejscowe społeczeństwo, także na strukturę społeczną, jak dotknięte są nim osoby starsze". - Druga rzecz, to jest kwestia samej struktury społecznej. Bo to, co jest oczywiście bardzo istotne tutaj, to to że w Donbasie przykładowo mamy duży odsetek emerytów i rencistów, znacznie mniejszy tych, którzy są aktywni zawodowo - powiedział szef MSZ.

Wcześniej tego dnia Zbigniew Rau i Dmytro Kułeba złożyli kwiaty pod Ścianą Pamięci Żołnierzy Poległych za Ukrainę.

W środę rzecznik MSZ Łukasz Jasina przekazał, że w czasie rozmów omówionych zostanie wiele spraw, przede wszystkim kwestia aktualnej sytuacji bezpieczeństwa i nienaruszalności granic w otoczeniu OBWE, czyli także trwających w tej chwili zagrożeń dla ukraińskiej suwerenności.

Łukasz Jasina przypomniał, że na Ukrainie od 2014 roku działa misja OBWE, która nadzoruje m.in. sytuację w okolicach Ługańska i Doniecka. Zapowiedział, że Zbigniew Rau spotka się m.in. ze specjalnym przedstawicielem OBWE na Ukrainie Mikko Kinnunenem. Przekazał, że w piątek poza rozmowami w Kijowie i Charkowie planowana jest wizyta Raua "na terenie ogarniętym bezpośrednim zagrożeniem".

Czytaj również: Rosja-Ukraina. Sytuacja na granicy i przyczyny konfliktu

Zaznaczył, że z obiektywnych powodów i na prośbę strony ukraińskiej nie podaje dokładnie miejsca tej wizyty. Rzecznik MSZ dodał też, że planowane jest spotkanie z przedstawicielami ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego. Zapowiedział, że będą dwa briefingi prasowe: jeden bezpośrednio po rozmowie Raua z Kułebą oraz drugi - w jednym z wybranych miejsc na terenie wschodniej Ukrainy.