Polacy stopniowo przywykają do trwającej od pół roku wojny na Ukrainie. Nietrudno zauważyć, że zaczynają godzić się z tragiczną rzeczywistością sąsiadów. Z przestrzeni publicznej powoli znikają ukraińskie napisy, atrybuty państwowe i narodowe. Opadają emocje. Zamiast wzniosłych uczuć uwagę coraz bardziej zajmuje codzienność, w której czai się konieczność trudnego współistnienia z dziesiątkami tysięcy uchodźców wojennych i migrantów zarobkowych z Ukrainy. Na to wszystko nakłada się ogólnoeuropejski kryzys energetyczny i inflacja.

Zdarza się, że uczucia pozytywne ustępują miejsca negatywnym. Czasem pomagają w tym obrazy i informacje docierające zza wschodniej granicy. Zajęcie przed siły Federacji Rosyjskiej w pierwszych tygodniach wojny, praktycznie bez większych walk, Chersońszczyzny - serca południa Ukrainy i jej faktycznego spichlerza - wywołało w wielu Polakach przekonanie, że obszar ten ma raczej słabe związki z ukraińskością. Podobnie jak i reszta południowej Ukrainy.

Świeża w zbiorowej polskiej świadomości jest pamięć o zajęciuprzez Rosję graniczącego z obwodem chersońskim, południowoukraińskiego Krymu, który w wyniku starannie przeprowadzonej militarnej aneksji prawie dziesięć lat temu stał się de facto nowym południoworosyjskim regionem. Podobnie więc wyglądają inne dramatyczne obrazy z południa Ukrainy - zaciekłe rosyjskie ataki na Mikołajów czy stosunkowo łatwe (w przeciwieństwie do Mariupola) zajęcie nadmorskiej części Zaporoża z portem w Berdiańsku. Pesymistyczny ogląd sytuacji dodatkowo pogłębiają wielomiesięczne zapowiedzi ukraińskiej kontrofensywy, która ma ruszyć na południu, a której próżno wypatrywać pomimo skutecznych ostrzałów okupowanych terytoriów z pomocą amerykańskiej Wunderwaffe - wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych pocisków kierowanych HIMARS.

Wszystko to skłoniło mnie do pochylenia się nad tą - jakże bliską mojemu sercu - południową, stepową Ukrainą. Bezpośrednią przyczyną napisania tego artykułu stały się rozważania moich przyjaciół i kolegów ze środowisk inteligencji. Wielokrotnie usłyszałem, jak - skądinąd wybitni specjaliści rozmaitych nauk humanistycznych, często zaliczający się do autorytetów środowisk uniwersyteckich - powtarzali z przekonaniem, że "przecież ziemie południa Ukrainy były od stuleci kolonizowane przez Rosję" albo że od zawsze "tak naprawdę" były rosyjskie, z lekceważącym pytaniem: "co tam było ukraińskiego?" i konkluzją, że dlatego "tak szybko się poddały".