Wynagrodzenie chorobowe – jak obliczyć jego wysokość? Kiedy wypłaca je pracodawca, a kiedy ZUS?

● Wynagrodzenie chorobowe przysługuje w czasie zwolnienia lekarskiego pracownikom objętym ubezpieczeniem chorobowym. ● Otrzymywać je można w ciągu roku przez maksymalnie 33 albo 14 dni – jeżeli chory ma ponad 50 lat. ● Wypłacane przez pracodawcę wynagrodzenie chorobowe wynosi 80 proc. przeciętnego wynagrodzenia pracownika. ● Po czasie wynagrodzenia chorobowego pracownikowi przysługuje wypłacany przez ZUS zasiłek chorobowy.

Wynagrodzenie za czas choroby przysługuje pracownikom zgłoszonym do ubezpieczenia chorobowego, czyli przede wszystkim osobom zatrudnionym na umowę o pracę. Podstawą jego wypłaty jest wystawienie pracownikowi zwolnienia lekarskiego ZUS ZLA, potocznie znanego jako L4, i zgłoszenie go elektronicznie przez lekarza do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS, również elektronicznie, udostępnia wystawione zwolnienie pracodawcy chorej osoby.

Za każdy dzień choroby, również za dni wolne od pracy, pracownikowi przysługuje wówczas wypłacane przez pracodawcę wynagrodzenie chorobowe. Otrzymywać je można łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, albo do 14 dni, jeżeli chory ukończył już 50. rok życia.

Wynagrodzenie chorobowe wynosi 80 proc. przeciętnego wynagrodzenia pracownika, chyba że wewnętrzny regulamin danego pracodawcy przewiduje je w większej wysokości. Ponadto w określonych przypadkach wynagrodzenie chorobowe z mocy ustawy wynosi 100 proc. wynagrodzenia. Ma to miejsce, gdy niezdolność do pracy wynika z powodu:

– wypadku, który miał miejsce w drodze do pracy lub z pracy, – ciąży, – poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi ich pobrania.

W przypadku niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż maksymalny czas wypłacania wynagrodzenia chorobowego, tj. 33 lub 14 dni w ciągu roku, wypłatę świadczenia chorobowego przejmuje od pracodawcy ZUS. W rezultacie od 34. lub 15. dnia zwolnienia lekarskiego pracownikowi wypłacany jest zasiłek chorobowy ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zasiłek chorobowy wypłacany jest w takiej samej wysokości jak wynagrodzenie chorobowe, czyli 80 proc. przeciętnego wynagrodzenia chorego pracownika. Wyjątkiem jest wypłata zasiłku w wysokości 70 proc. wynagrodzenia za czas pobytu pracownika w szpitalu lub 100 proc. w przypadkach:

– ciąży, – choroby zawodowej, – wypadku, który miał miejsce w drodze do pracy lub z pracy, – poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi ich pobrania.

W przypadku zwolnienia lekarskiego dla pracownicy w ciąży świadczenie chorobowe wynosi 100 proc. jej dotychczasowego średniego wynagrodzenia. Przez pierwsze 33 dni otrzymuje ona wynagrodzenie chorobowe, po czym przez pozostałą część zwolnienia lekarskiego – trwającego w tym przypadku maksymalnie 270 dni – zasiłek chorobowy. Jeszcze przed porodem kobieta może skorzystać ponadto z części przysługującego jej urlopu macierzyńskiego. 

Wynagrodzenie chorobowe różni się od zasiłku chorobowego tym, kto je wypłaca, a także czasem, przez jaki pracownik może je otrzymywać.

Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest przez pracodawcę i można je pobierać przez nie więcej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego lub nie więcej niż 14 dni, jeżeli pracownik ukończył już 50 lat. Zasiłek chorobowy wypłacany jest przez ZUS i można pobierać go przez maksymalnie 182 dni w roku kalendarzowym pomniejszone o liczbę dni otrzymywania wcześniej wynagrodzenia chorobowego (33 lub 14). 

Jeżeli po upłynięciu 182 dni zwolnienia lekarskiego pracownik nadal będzie niezdolny do pracy z powodu choroby, lekarz orzecznik ZUS podejmie decyzję o przyznaniu mu świadczenia rehabilitacyjnego na czas dalszego leczenia, albo wydaje mu orzeczenie o niezdolności do pracy. W określonych przypadkach zasiłek chorobowy można pobierać również po ustaniu zatrudnienia. 

Podstawę wysokości wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku chorobowego ustala się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika przez 12 ostatnich miesięcy przed miesiącem, w którym powstała jego niezdolność do pracy z powodu choroby.

Do wysokości wynagrodzenia wliczane są w tym przypadku wszystkie składniki wynagrodzenia, od których wysokości płacona jest składka chorobowa:

– wynagrodzenie zasadnicze, – premie i nagrody wynikające z indywidualnych wyników, – dodatki funkcyjne i stażowe, – wynagrodzenie za godziny nadliczbowe i nocne, – wynagrodzenie pobierane w czasie trwania urlopów.

Jeżeli przed powstaniem niezdolności do pracy pracownik przepracował mniej niż 12 miesięcy, podstawą wymiaru wynagrodzenia staje się przeciętne wynagrodzenie ze wszystkich pełnych przepracowanych przez niego miesięcy.

Wysokość przysługującego wynagrodzenia chorobowego można obliczyć samemu. W tym celu należy w pierwszej kolejności wyliczyć swoje przeciętne wynagrodzenie brutto z ostatnich 12 miesięcy. Następnie należy od niego potrącić 13,71 proc. tytułem należnych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe. Za każdy dzień zwolnienia lekarskiego pracownikowi przysługiwać będzie 1/30 tak wyliczonego wynagrodzenia.

Przykładowo pracownik przez ostatnich 12 miesięcy otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 2800 zł brutto. Ponadto co trzy miesiące otrzymywał premię uznaniową w wysokości 400 zł. Na zwolnieniu lekarskim przebywał przez 10 dni tego samego miesiąca.

Obliczenie łącznego wynagrodzenia za ostatnie 12 miesięcy: 12 × 2 800 + 3 × 400 = 33 600 + 1 200 = 34 800 zł

Obliczenie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia: 34 800 : 12 = 2 900 zł.

Potrącenie składek na ubezpieczenia: 2 900 – 2 900 * 0,1371 (tj. 13,71 proc.) = 2 900 - 397,59 = 2 502, 41 zł

Dzienna wysokość przeciętnego wynagrodzenia: 2 502,41 : 30 = 83,41 zł

Dzienna wysokość wynagrodzenia chorobowego: 83,41 * 0,8 (tj. 80 proc.) = 66,73 zł

Wysokość wynagrodzenia chorobowego za cały okres zwolnienia: 10 × 66,73 = 667,30 zł.

Za pozostałą, przepracowaną część miesiąca, czyli 20 dni, pracownik otrzyma natomiast wynagrodzenie wyliczone w następujący sposób:

Wynagrodzenie zasadnicze podzielone przez 30 -> 2 800 : 30 = 93,33 zł

Wynagrodzenie dziennie pomnożone przez długość zwolnienia: 93,33 * 10 = 933,30 zł

Pomniejszenie wynagrodzenia zasadniczego o wynagrodzenie niewypłacone za czas zwolnienia lekarskiego: 2 800 – 933,30 = 1 866,7 zł

Łącznie pracownik otrzyma więc 1866,7 zł za przepracowaną część miesiąca oraz 667,30 zł za część miesiąca spędzoną na zwolnieniu lekarskim, w sumie 2 534 zł.

Akty prawne: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (zwłaszcza art. 92), Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy