Urlop bezpłatny – jak o niego wnioskować? Zasady udzielania urlopu bezpłatnego

Źródło:
TVN24 Biznes
"Przepisy kodeksu pracy pozwalają na składanie wniosku o urlop bezpłatny w każdym momencie"
"Przepisy kodeksu pracy pozwalają na składanie wniosku o urlop bezpłatny w każdym momencie"TVN24
wideo 2/6
"Przepisy kodeksu pracy pozwalają na składanie wniosku o urlop bezpłatny w każdym momencie"TVN24

Urlop bezpłatny to jeden z rodzajów urlopu przysługującego pracownikom. W jego trakcie nie otrzymuje się wynagrodzenia, a obowiązki pracodawcy i pracownika ulegają zawieszeniu. W jaki sposób można skorzystać z urlopu bezpłatnego? Jakie są zasady jego udzielania? Ile może trwać urlop bezpłatny? 

Urlop bezpłatny oznacza czasowe zawieszenie obowiązku wykonywania pracy.Udzielany jest na wniosek pracownika, a pracodawca nie może zmusić do jego wzięcia.W czasie urlopu bezpłatnego pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.Urlop bezpłatny może zostać udzielony również na czas pracy u innego pracodawcy.

Urlop bezpłatny – ile trwa i komu przysługuje

Zasady dotyczące udzielania urlopu bezpłatnego zostały uregulowane w art. 174 i art. 1741 Kodeksu pracy. Przepisy nie określają jednak jego długości, zależy to więc od porozumienia zawartego przez pracownika z pracodawcą. Urlop bezpłatny może trwać kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat. 

Urlop bezpłatny przysługuje jednak wyłącznie osobom będącym pracownikami w rozumieniu Kodeksu pracy, a więc zatrudnionym na umowę o pracę. Z tego rodzaju urlopu nie mogą skorzystać osoby zatrudnione na podstawie umowy cywilnoprawnej, np. umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Bezpłatny urlop – co to za rodzaj urlopu?

W prawie pracy funkcjonuje wiele rodzajów urlopu: wypoczynkowy, rodzicielski, macierzyński, tacierzyński, wychowawczy czy okolicznościowy. Urlop bezpłatny, tak samo jak inne rodzaje urlopu, to czas, w którym pracownik nie musi wykonywać pracy zachowując jednak swoje zatrudnienie. Zgodnie z nazwą w trakcie tego rodzaju urlopu nie otrzymuje się od pracodawcy żadnego wynagrodzenia.

O urlop bezpłatny można wnioskować z dowolnych powodów. Mogą to być szczególne sytuacje życiowe uniemożliwiające wykonywanie obowiązków zawodowych, cel wypoczynkowy czy nawet czasowe wykonywanie innej pracy. Tego rodzaju urlopu udziela się zawsze na czas określony.

W okresie korzystania z urlopu bezpłatnego pracownik nie może zostać zwolniony za wypowiedzeniem – rozwiązanie z nim umowy o pracę jest możliwe jedynie w określonych przypadkach, m.in. ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, przy zwolnieniach grupowych lub za porozumieniem stron. 

Po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik wraca do swojej pracy na dotychczasowym stanowisku i za otrzymywane wcześniej wynagrodzenie.

Czy pracodawca może wysłać pracownika na urlop bezpłatny?

Urlop bezpłatny udzielany jest zawsze na wniosek pracownika. Oznacza to, że pracodawca nie może zmusić pracownika do wzięcia urlopu bezpłatnego.

Wyjątkowym przypadkiem jest jedynie urlop bezpłatny udzielany na czas świadczenia przez pracownika pracy wobec innego pracodawcy. Sytuacja taka może mieć miejsce np. gdy stały pracodawca ma czasowo mniejsze zapotrzebowanie na pracę i może „wypożyczyć” pracownika innemu pracodawcy. Działanie takie, wynikające z porozumienia pomiędzy pracodawcami, bywa nazywane leasingiem pracowniczym.

W tym przypadku urlop bezpłatny udzielany może być z inicjatywy pracodawcy, jednak i tak zawsze wymagana jest pisemna zgoda pracownika. W trakcie urlopu bezpłatnego udzielonego na czas pracy u innego pracodawcy pracownik pozostaje zatrudniony u dotychczasowego pracodawcy, ale jednocześnie podpisuje z nowym pracodawcą umowę o pracę na czas określony i od niego otrzymuje wynagrodzenie.

Urlop bezpłatny a ZUS

Jak czas spędzony przez pracownika na urlopie bezpłatnym traktowany jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych? Zgodnie z prawem czas ten uważany jest za okres składkowy, ponieważ urlop bezpłatny nie jest wymieniany w katalogu okresów nieskładkowych zawartym w ustawie o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 

Urlop bezpłatny a ubezpieczenie zdrowotne

W czasie korzystania z urlopu bezpłatnego stosunek pracy pracownika ulega jednak zawieszeniu, co oznacza, że przez ten czas nie podlega on ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu – pracodawca nie musi opłacać tych składek za czas przebywania pracownika na urlopie bezpłatnym. 

Tym samym przebywający na urlopie bezpłatnym pracownik nie będzie mógł otrzymać niektórych świadczeń, np. zasiłku chorobowego, nie będzie również mógł bezpłatnie korzystać z publicznej opieki zdrowotnej. 

Warto pamiętać, że w tym drugim przypadku prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych nie wygasa jednak z dniem rozpoczęcia urlopu bezpłatnego, ale dopiero po 30 dniach od jego rozpoczęcia. Po upływie tego czasu pracownik, aby nadal korzystać z prawa do świadczeń zdrowotnych, musi zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny, np. przez swojego małżonka, albo zacząć dobrowolnie opłacać składkę zdrowotną.

Urlop bezpłatny – czy można przerwać?

Dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu bezpłatnego i zażądania jego wcześniejszego powrotu do pracy zależy od czasu, na jaki urlop ten został udzielony. 

W przypadku urlopu bezpłatnego trwającego do trzech miesięcy, pracodawca nie może zażądać jego przerwania i wcześniejszego powrotu pracownika do pracy. Skrócenie urlopu bezpłatnego może mieć wówczas miejsce jedynie za zgodą pracownika.

W przypadku urlopu bezpłatnego udzielonego na dłużej niż trzy miesiące przepisy pozwalają natomiast, aby pracodawca zastrzegł sobie możliwość przerwania tego urlopu. Możliwość ta powinna zostać określona przy udzielaniu tego urlopu. Jak jednak zastrzeżono w Kodeksie pracy, odwołanie pracownika z urlopu bezpłatnego nastąpić może wówczas jedynie z ważnych przyczyn

Urlop bezpłatny w świadectwie pracy

Ponieważ obowiązki pracownika ulegają w czasie urlopu bezpłatnego zawieszeniu, czas tego urlopu nie wlicza się do stażu pracy. Wyjątkiem jest skorzystanie z urlopu bezpłatnego na pracę u innego pracodawcy. Wówczas czas tego urlopu wliczany jest do stażu pracy u pracodawcy, który urlopu tego udzielił. 

Wszystkie okresy korzystania z urlopu bezpłatnego powinny zostać ponadto wykazane przez pracodawcę w wydawanym pracownikowi świadectwie pracy. Dotyczy to nie tylko roku kalendarzowego, w którym wydawane jest to świadectwo, ale całego okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy.

Wniosek o urlop bezpłatny

Urlop bezpłatny może zostać udzielony jedynie na pisemny wniosek pracownika składany u pracodawcy. Wnioskować o niego można w dowolnym momencie. Warunkiem jego udzielenia nie może więc być np. wykorzystanie już przez pracownika urlopu płatnego, np. wypoczynkowego. 

Składając wniosek pracownik nie jest zobowiązany do jego uzasadnienia, choć uzasadnienie takie w praktyce może mieć istotne znaczenie. Pracodawca nie musi zaakceptować wniosku o udzielenie urlopu bezpłatnego. Pracodawca może także określić warunki udzielenia tego urlopu, np. zmieniając jego termin czy długość.

Wniosek o urlop bezpłatny – wzór

Urlop bezpłatny udzielany jest na pisemny wniosek pracownika, przepisy nie przewidują jednak określonego wzoru takiego wniosku. Wniosek powinien natomiast zawierać:

– dane pracownika i pracodawcy, – wskazanie podstawy prawnej możliwości ubiegania się o urlop bezpłatny, tj. art. 174 Kodeksu pracy, – czas obowiązywania wnioskowanego urlopu bezpłatnego, – podpis pracownika.

Warto również, aby pracownik wskazał we wniosku jego uzasadnienie, np. określoną sytuację życiową. Choć nie jest to wymagane przepisami, może mieć decydujące znaczenie dla przekonania pracodawcy, aby ten zaakceptował złożony wniosek.

Akty prawne: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Dave Z / Shutterstock.com

Pozostałe wiadomości

Mówią o ciągłym stresie, wysiłku, problemach i o tym, że są "końmi pociągowymi". - Fryzjerka, która jest na urlopie, i tak ma cały czas włączony telefon. Myśli o tym, czy klienci wrócą - komentuje wyniki raportu dotyczącego kondycji psychicznej przedsiębiorców Tomasz Mazan, założyciel Unii Polskich Przedsiębiorców. - Właściciele firm pracują 24 godziny na dobę. Są wyczerpani codziennością i obciążeniami, które państwo na nich nakłada - dodaje w rozmowie z TVN24+.

Alarmujący raport. "To jest szok, coś nie do pomyślenia"

Alarmujący raport. "To jest szok, coś nie do pomyślenia"

Źródło:
TVN24+

Koncern motoryzacyjny Stellantis, właściciel marek takich jak Jeep, Chrysler i Fiat, poniósł 300 milionów euro strat z powodu ceł wprowadzonych przez Donalda Trumpa - podała firma. Wyjaśniła, że nowe taryfy zakłóciły handel i doprowadziły do ograniczenia produkcji - poinformował portal BBC.

Ogromne straty przez cła Trumpa. Gigant podał dane

Ogromne straty przez cła Trumpa. Gigant podał dane

Źródło:
BBC, tvn24.pl

Scott Bessent, amerykański sekretarz skarbu, wezwał europejskich sojuszników do nałożenia ceł wtórnych na państwa prowadzące handel z Rosją, jeśli Stany Zjednoczone wprowadzą podobne środki. Zaznaczył, że brak porozumienia z Unią Europejską w sprawie umowy handlowej przyniesie większe straty państwom UE.

Sekretarz skarbu USA: apeluję do naszych europejskich sojuszników

Sekretarz skarbu USA: apeluję do naszych europejskich sojuszników

Źródło:
PAP

W Chinach rozpoczęto budowę największej na świecie tamy i elektrowni wodnej na rzece Yarlung Zangpo w Regionie Autonomicznym Tybetu – podały państwowe media. Inwestycja o wartości 170 miliardów dolarów ma być największym przedsięwzięciem tego typu od czasów Tamy Trzech Przełomów.

Rusza gigantyczna inwestycja. "Projekt stulecia"

Rusza gigantyczna inwestycja. "Projekt stulecia"

Źródło:
PAP

Central European Petroleum odkryło duże złoże ropy naftowej na Morzu Bałtyckim i poszukuje partnerów do wydobycia. Prezes spółki Rolf Skaar zapowiedział rozmowy z największymi polskimi oraz międzynarodowymi firmami. Nowe złoże może nawet trzykrotnie zwiększyć dzienną produkcję ropy w Polsce.

Odkryli duże złoże ropy na Bałtyku i szukają partnerów

Odkryli duże złoże ropy na Bałtyku i szukają partnerów

Źródło:
PAP

Central European Petroleum (CEP) dokonało dużego odkrycia ropy naftowej otworem wiertniczym, wykonanym na Morzu Bałtyckim, około 6 kilometrów od Świnoujścia - poinformowała spółka w komunikacie prasowym.

Odkryto największe złoże ropy w Polsce. "Historyczny moment"

Odkryto największe złoże ropy w Polsce. "Historyczny moment"

Źródło:
PAP

Dotychczasowa wiceprezeska Urzędu Regulacji Energetyki Renata Mroczek została wybrana w naborze na stanowisko prezesa tego urzędu - wynika z informacji zamieszczonej na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Zmiana na czele urzędu. Komunikat kancelarii premiera

Zmiana na czele urzędu. Komunikat kancelarii premiera

Źródło:
PAP

Przeciętne wynagrodzenie brutto w czerwcu 2025 roku wyniosło 8881,84 złotego, co oznacza wzrost 9 procent rok do roku - podał Główny Urząd Statystyczny. Dane dotyczą firm zatrudniających powyżej dziewięciu osób. Zatrudnienie w tym sektorze spadło o 0,8 procent w ujęciu rocznym.

Tyle przeciętnie zarabiają Polacy. "Płace zaskakują"

Tyle przeciętnie zarabiają Polacy. "Płace zaskakują"

Źródło:
tvn24.pl

Jedno słabe hasło wystarczyło hakerom, aby zniszczyć 158-letnią firmę i pozbawić pracy 700 osób - pisze portal stacji BBC. Cyberprzestępcy zażądali potężnego okupu, na zapłacenie którego firma nie miała pieniędzy.

Odgadli hasło pracownika, firma upadła

Odgadli hasło pracownika, firma upadła

Źródło:
BBC

McDonald’s Polska otrzymał karę wynoszącą blisko 17 milionów złotych od Urzędu Ochrony Danych Osobowych za naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych - przekazał Urząd. Jak dodał doprowadzono do "ujawnienia danych osobowych w publicznie dostępnym katalogu".

Potężna kara dla McDonald’s Polska

Potężna kara dla McDonald’s Polska

Źródło:
PAP

Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, jeżeli jego obecność w pracy jest niezbędna, ale w takiej sytuacji musi zwrócić mu koszty związane z wypoczynkiem – wyjaśnił główny inspektor pracy Marcin Stanecki. Zaznaczył, że na urlopie nie ma obowiązku odbierania poczty służbowej.

Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?

Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?

Źródło:
PAP

Wyprodukowanie kilograma cukru kosztuje 2,52 złotego, ale w sklepie można go kupić nawet po 1,49 złotego. To znacznie poniżej kosztów produkcji i dystrybucji. Rynek może się załamać, a to oznacza protesty rolników - ocenia w poniedziałkowym wydaniu "Gazeta Wyborcza".

"Nadmuchana" cena i rynek na skraju katastrofy

"Nadmuchana" cena i rynek na skraju katastrofy

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Produkcja przemysłowa w czerwcu spadła o 0,1 procent rok do roku, a w porównaniu z poprzednim miesiącem spadła o 1,1 procent - podał Główny Urząd Statystyczny.

"Rozczarowanie". Najnowsze dane z przemysłu

"Rozczarowanie". Najnowsze dane z przemysłu

Źródło:
PAP

W ramach szóstej edycji programu Mój Prąd wpłynęło 60 tysięcy wniosków na ponad 828 milionów złotych na przydomowe magazyny energii - poinformowała minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska.

"Mamy rekordową liczbę wniosków". Można otrzymać nawet 16 tysięcy

"Mamy rekordową liczbę wniosków". Można otrzymać nawet 16 tysięcy

Źródło:
PAP

Jest to mechanizm, który powinien być rozważany właśnie po to, żeby ulżyć konsumentom. Wspierać sytuację tych Polaków, którzy dzisiaj przepłacają na odsetkach od swoich kredytów hipotecznych - powiedział Tomasz Chróstny, zapytany, czy banki powinny płacić podatek od nadmiarowych zysków.

Prezes UOKiK: ten podatek mógłby ulżyć kredytobiorcom

Prezes UOKiK: ten podatek mógłby ulżyć kredytobiorcom

Źródło:
PAP

W 2024 roku przeciętny oczekiwany czas aktywności zawodowej w państwach Unii Europejskiej osiągnął prawie 37,2 roku - podał Eurostat. W ciągu ostatniej dekady wzrósł o 2,4 roku. Dla Polski wskaźnik ten był poniżej średniej UE.

Tak pracuje się w Europie. Polska poniżej średniej

Tak pracuje się w Europie. Polska poniżej średniej

Źródło:
PAP

Donald Trump ogłosił 50-procentowe cła na towary z Brazylii, czym chciał wesprzeć byłego brazylijskiego prezydenta Jaira Bolsonaro. Jednak działania prezydenta USA zwiększyły poparcie dla obecnego prezydenta Brazylii Inácio Luli da Silvy.

Zaskakujący efekt ceł Trumpa. "Gringo nie będzie rozkazywał"

Zaskakujący efekt ceł Trumpa. "Gringo nie będzie rozkazywał"

Źródło:
PAP

Współpraca Rosji z Koreą Północną wykracza poza sferę wojskową, obejmując kolejne dziedziny takie jak handel czy inwestycje infrastrukturalne - informuje "Financial Times". Dodaje, że efekty ożywienia są już widoczne, dzięki czemu reżim w Pjongjangu wychodzi z międzynarodowej izolacji.

Szansa dla Korei Północnej. Może doprowadzić do "prawdziwej transformacji"

Szansa dla Korei Północnej. Może doprowadzić do "prawdziwej transformacji"

Źródło:
PAP

Kalifornisjka firma górnicza KoBold Metals zawarła umowę na wydobycie litu z kopalni Manono w Demokratycznej Republice Konga. To jedno z największych na świecie złóż tego surowca. Amerykańska spółka zamierza zainwestować łącznie ponad miliard dolarów w kongijski sektor wydobywczy.

Jedno z największych złóż "białego złota". Amerykanie z umową na wydobycie

Jedno z największych złóż "białego złota". Amerykanie z umową na wydobycie

Źródło:
PAP

Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk poinformowała o rozpoczęciu prac nad ustawą, która ma wprowadzić zakaz bezpłatnych staży. Mają na niej skorzystać młodzi pracownicy.

Zmiany w stażach. Zapowiedź ministry

Zmiany w stażach. Zapowiedź ministry

Źródło:
PAP

Administracja Donalda Trumpa ogłosiła ponad 90-procentowe cła na chiński grafit wykorzystywany do produkcji akumulatorów. Jak wskazał CNN, wyższe stawki celne zwiększą koszty produkcji samochodów w USA, choć w dłuższej perspektywie mogą wspomóc rozwój krajowych producentów.

Trump podbija stawkę Bidena. "To bardzo zmieni sytuację"

Trump podbija stawkę Bidena. "To bardzo zmieni sytuację"

Źródło:
CNN

W sobotnim losowaniu Lotto żaden z graczy nie wytypował poprawnie wszystkich sześciu liczb. Oznacza to, że kumulacja rośnie do pięciu milionów złotych. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 19 lipca 2025 roku.

Bez szóstki w Lotto. Kumulacja rośnie

Bez szóstki w Lotto. Kumulacja rośnie

Źródło:
Lotto.pl

W maju 2025 roku ceny czekolady w Unii Europejskiej wzrosły średnio o 21,1 procent rok do roku - podał urząd statystyczny Eurostat. Wskazał też, że największy skok w UE odnotowano w Polsce.

Ten produkt zdrożał w Polsce najbardziej w Europie

Ten produkt zdrożał w Polsce najbardziej w Europie

Źródło:
tvn24.pl, PAP, "Wall Street Journal"

W pierwszym półroczu 2025 roku Pop Mart, chiński producent zabawek, odnotował wzrost zysków o 350 procent. Kluczem do sukcesu okazały się pluszowe lalki Labubu, których ceny na rynku wtórnym sięgają nawet setek tysięcy dolarów.

Ta zabawka podbija świat. Ponad trzykrotny wzrost zysków

Ta zabawka podbija świat. Ponad trzykrotny wzrost zysków

Źródło:
PAP