Niezdolność do pracy. Jak zdobyć orzeczenie i do czego ono uprawnia?

Źródło:
TVN 24 Biznes
Prezes ZUS o waloryzacji emerytur i rent
Prezes ZUS o waloryzacji emerytur i rentTVN24
wideo 2/3
Prezes ZUS o waloryzacji emerytur i rentTVN24

Niezdolność do pracy to stan, kiedy ze względów zdrowotnych przestajemy być zdolni do wykonywania obowiązków. Z tego tytułu możemy otrzymać orzeczenie. Kto je wydaje i na jak długo? Do czego uprawnia orzeczenie o niezdolności do pracy?

Niezdolność do pracy orzekana jest wobec osób, które ze względów zdrowotnych nie są w stanie wykonywać pracy, do której posiadają kwalifikacje.Niezdolność do pracy może być całkowita lub częściowa.Orzeczenie o niezdolności do pracy zwykle wydawane jest na nie dłużej niż pięć lat.Wydanie orzeczenia jest podstawą do ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Niezdolność do pracy – regulacje prawne

Pojęcie niezdolności do pracy reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z kolei przysługujące z tego tytułu świadczenia wynikają z przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Osoba niezdolna do pracy

Zgodnie z przepisami za niezdolną do pracy uznaje się osobę, która spełnia dwa warunki:

– częściowo lub całkowicie utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu, – nie rokuje odzyskania zdolności do wykonywania pracy zarobkowej po przekwalifikowaniu.

Niezdolności do pracy nie należy mylić z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, która orzekana jest w przypadku osób ze względów zdrowotnych wymagających pomocy w zaspokajaniu swoich podstawowych potrzeb życiowych.

Rodzaje niezdolności do pracy

Niezdolność może być stwierdzona całkowicie lub częściowo: – całkowita niezdolność do pracy za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej, – częściowa niezdolność do pracy – za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Orzeczenie o niezdolności do pracy

Aby uzyskać orzeczenie o niezdolności do pracy, należy w pierwszej kolejności złożyć w ZUS określone dokumenty: – wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, – zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wystawione w ciągu ostatniego miesiąca, – wniosek o wydanie orzeczenia przez lekarza orzecznika, – dodatkowe dokumenty potwierdzające stan zdrowia, m.in. poprzednie orzeczenia.

Po złożeniu tych dokumentów wnioskodawca zostaje wezwany do swojego oddziału ZUS, gdzie lekarz orzecznik przeprowadzi badanie i zweryfikuje dostarczoną dokumentację. Na tej podstawie lekarz wydaje decyzję o orzeczeniu niezdolności do pracy, zawierając w niej datę i przyczynę pojawienia się niezdolności, przewidywany czas jej trwania oraz to, czy niezdolność jest całkowita, czy częściowa. Ponadto lekarz orzeka o celowości przekwalifikowania zawodowego.

Od otrzymanego orzeczenia przysługuje prawo do złożenia w ciągu 14 dni sprzeciwu do trzyosobowej komisji lekarskiej ZUS.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Osoby, które otrzymały orzeczenie o niezdolności do pracy, mogą ubiegać się o rentę z tego tytułu, wypłacaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Aby renta ta została przyznana, muszą one spełniać trzy warunki:

– mieć orzeczenie o niezdolności do pracy od lekarza orzecznika ZUS; – mieć wymagany łączny staż ubezpieczeniowy; – niezdolność do pracy powstała w okresie składkowym, nieskładkowym lub nie później niż 18 miesięcy po ustaniu tych okresów.

Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (druk ERN) wraz z wymaganymi załącznikami należy złożyć w swoim oddziale ZUS, wysłać do niego pocztą albo złożyć przez internet za pośrednictwem platformy PUE ZUS.

Wysokość renty, którą można otrzymać, nie jest stała. W każdym przypadku jest ona indywidualnie wyliczana przez ZUS, a na jej wymiar mają wpływ: wysokość dotychczasowych zarobków, liczba przepracowanych okresów składkowych i nieskładkowych oraz to, czy niezdolność do pracy jest całkowita, czy częściowa. 

Renta ta może zostać przyznana na stałe, jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, lub na czas określony.

Renta szkoleniowa

Osoby, wobec których orzeczona została niezdolność do wykonywania pracy, a zarazem zalecone zostało im przekwalifikowanie się, mogą ponadto ubiegać się o rentę szkoleniową. 

Renta ta stanowić ma pomoc na czas przekwalifikowywania się, a więc zmieniania zawodu i wdrażania się na nowym stanowisku pracy. Po przyznaniu renty szkoleniowej dana osoba kierowana jest do powiatowego urzędu pracy w celu odbycia szkoleń i przygotowania do nowego zawodu.

Renta szkoleniowa przyznawana jest na okres sześć miesięcy. Okres ten może zostać wydłużony na wniosek starosty do maksymalnie 30 miesięcy lub skrócony, jeżeli starosta uzna, że nie ma możliwości przekwalifikowania do innego zawodu lub gdy wskazana osoba nie uczestniczy w przydzielonych jej szkoleniach.

Renta szkoleniowa wypłacana jest w wysokości 75 proc. podstawy wymiaru renty, ale nie mniej niż najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Na jak długo jest wydawane orzeczenie o niezdolności do pracy?

Orzeczenie o niezdolności do pracy zwykle wydaje się na okres nie dłuższy niż pięć lat. W przypadkach, gdy zgodnie z wiedzą medyczną dla danej osoby nie ma rokowań na odzyskanie zdolności do pracy przed upływem tego okresu, orzeczenie może zostać wydane na dłużej.

Ponadto orzeczenie o niezdolności do pracy można wydać do dnia osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, jeżeli badana osoba:

– posiadała prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przez co najmniej 5 ostatnich lat, – nadal jest niezdolna do wykonywania pracy zarobkowej, – ma mniej niż 5 lat do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.

Po osiągnięciu wieku emerytalnego osobie pobierającej dotychczas rentę z tytułu niezdolności do pracy z urzędu przyznaje się emeryturę w wysokości nie niższej niż pobierana dotychczas renta.

Chorobowe po ustaniu zatrudnienia

Osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym za czas niezdolności do pracy przysługuje również zasiłek chorobowy. Jego otrzymywanie nie wyklucza się z pobieraniem renty z tytułu niezdolności do pracy. Wypłacany jest on w wysokości 80 proc. przeciętnego wynagrodzenia, od którego płacone były składki chorobowe, lub 70 proc. za czas pobytu w szpitalu.

W określonych sytuacjach możliwe jest również pobieranie zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia. Dzieje się tak na przykład, gdy niezdolność do pracy rozpoczęła się w okresie ubezpieczenia chorobowego i nieprzerwanie trwa, a posiadana umowa o pracę wygasła w międzyczasie.

Całkowita niezdolność do pracy a zatrudnienie

Czy osoba uznana za niezdolną do pracy może mimo to podjąć pracę? Orzeczenie o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy nie uniemożliwia podjęcia zatrudnienia. Jest to możliwe na przykład w sytuacji, gdy miejsce pracy osoby z orzeczeniem zostaje do niej specjalnie dostosowane.

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN 24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Prezydent USA Donald Trump poinformował w piątek, że natychmiast zrywa negocjacje handlowe z Kanadą, ponieważ kraj ten nie wycofał się z planów nałożenia podatku od usług cyfrowych. Zapowiedział, że w ciągu tygodnia poinformuje Kanadę o nowej stawce ceł na towary z tego kraju.

Trump zrywa negocjacje handlowe. "Bezpośredni i rażący atak"

Trump zrywa negocjacje handlowe. "Bezpośredni i rażący atak"

Źródło:
PAP

Sieć Makro Cash and Carry ogłosiła, że planuje przeprowadzić "optymalizację swojej sieci operacyjnej". Do końca września zamknięte zostaną cztery sklepy, a pracę straci do 400 osób.

Duża sieć zamyka kilka sklepów w Polsce. Pracę straci nawet 400 osób

Duża sieć zamyka kilka sklepów w Polsce. Pracę straci nawet 400 osób

Źródło:
tvn24.pl

Pekao, ING Bank Śląski, Santander Consumer Bank, Bank Pocztowy i Toyota Bank Polska - te instytucje finansowe planują prace serwisowe w najbliższych dniach.

"Ograniczenia w dostępie do płatności". Ostrzeżenie

"Ograniczenia w dostępie do płatności". Ostrzeżenie

Źródło:
tvn24.pl

W piątkowym losowaniu Eurojackpot ponownie nie padła główna wygrana, a kumulacja rośnie do 140 milionów złotych. W Polsce najwyższa była wygrana trzeciego stopnia w wysokości ponad 1,6 miliona złotych. Oto liczby, które wylosowano 27 czerwca 2025 roku.

Kumulacja w Eurojackpot rośnie. Duża wygrana w Polsce

Kumulacja w Eurojackpot rośnie. Duża wygrana w Polsce

Źródło:
tvn24.pl

Platformy społecznościowe będą zobowiązane do prawnej odpowiedzialności za treści zamieszczane przez ich użytkowników - orzekł Sąd Najwyższy Brazylii. Może to przyczynić się do zaostrzenia sporu z amerykańskimi władzami, które groziły nałożeniem sankcji za rzekome cenzurowanie wypowiedzi Amerykanów.

Ta decyzja może zaostrzyć spór z USA

Ta decyzja może zaostrzyć spór z USA

Źródło:
PAP

Koniec roku szkolnego, rozpoczęły się wakacje, co dla niektórych oznacza wyjazdy nad polskie morze. W tym roku kierowcy nie zawsze skorzystają z darmowego przejazdu autostradą A1 między Toruniem i Gdańskiem, jak to było rok czy dwa lata temu. Minister infrastruktury Dariusz Klimczak wyjaśnił, że bramki będą otwierane jedynie w przypadku bardzo dużego ruchu i zatoru.

Minister wyjaśnia, kiedy przejazd A1 będzie bez opłat

Minister wyjaśnia, kiedy przejazd A1 będzie bez opłat

Źródło:
PAP

Pociąg InterCity Adriatic Express, który zawiezie turystów z Polski do Chorwacji, w piątek po południu wyruszył w swój pierwszy kurs. Podróż z Warszawy do Rijeki ma potrwać około 20 godzin.

Pierwsze takie połączenie z Polski

Pierwsze takie połączenie z Polski

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji zadecydowała o wysokości opłat abonamentowych w 2026 roku. Publikując informację o przyjęciu rozporządzenia, KRRiT poinformowała, że opłaty ustanowiono na "możliwie najniższym poziomie".

Abonament rtv w górę. Jest decyzja

Abonament rtv w górę. Jest decyzja

Źródło:
PAP

W najbliższą niedzielę - 29 czerwca - sklepy będą otwarte. Oprócz niej do końca roku zostały jeszcze cztery niedziele handlowe, a kolejna przypada na 31 sierpnia.

5/27. Tak wygląda kalendarz handlowy

5/27. Tak wygląda kalendarz handlowy

Źródło:
PAP

Zasięg zagrożenia ubóstwem skrajnym w Polsce w 2024 roku wyniósł 5,2 procent - poinformował Główny Urząd Statystyczny (GUS). Wskazał też, że odnotowano spadek o 1,4 punktu procentowego rok do roku.

Ubóstwo w Polsce. Nowe dane GUS

Ubóstwo w Polsce. Nowe dane GUS

Źródło:
PAP

- Ślub miliardera Jeffa Bezosa i Lauren Sanchez w Wenecji będzie miał istotny wpływ gospodarczy na miasto i Włochy - stwierdziła ministra turystyki Daniela Santanche. Podała, że to wydarzenie może wygenerować wpływy w wysokości łącznie 957 milionów euro.

Miliard euro dzięki ślubowi Bezosa i Sanchez w Wenecji. Ministra komentuje

Miliard euro dzięki ślubowi Bezosa i Sanchez w Wenecji. Ministra komentuje

Źródło:
PAP

Część duńskich lokali KFC jest wciąż otwarta mimo ujawnionych nieprawidłowości związanych z serwowaniem mięsa - informuje telewizja DR. Jej dziennikarze dotarli wcześniej do wewnętrznych rozmów byłych pracowników, z których wynika, że w restauracjach celowo przedłużano termin przydatności kurczaka do spożycia.

Skandal w znanej sieci fast foodów. Mieli zniknąć z rynku, ale wciąż działają

Skandal w znanej sieci fast foodów. Mieli zniknąć z rynku, ale wciąż działają

Źródło:
tvn24.pl

Chiny i Stany Zjednoczone uzgodniły szczegóły porozumienia handlowego - poinformowało w piątek chińskie ministerstwo handlu. Zgodnie z ustaleniami, Pekin będzie zatwierdzał eksport towarów objętych kontrolą "zgodnie z obowiązującym prawem", natomiast USA zadeklarowały "odpowiednie złagodzenie" restrykcji wobec Chin.

Nowe ustalenia handlowe między Chinami a USA

Nowe ustalenia handlowe między Chinami a USA

Źródło:
PAP

Coraz więcej pracowników korzysta z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji - nierzadko bez wiedzy przełożonych - licząc na usprawnienie codziennych zadań. Nieostrożne użycie AI może jednak prowadzić nawet do kar dyscyplinarnych czy sankcji finansowych. Badacze alarmują, że nadmierne poleganie na sztucznej inteligencji wpływa też na nasz mózg, osłabiając samodzielność i kreatywność. Szczególnie narażeni są młodzi, dopiero wchodzący na rynek pracy. Odpowiednio stosowana AI może być jednak naszym sprzymierzeńcem.

Kopiuj, wklej, zapomnij. Za kilka kliknięć nawet dyscyplinarka

Kopiuj, wklej, zapomnij. Za kilka kliknięć nawet dyscyplinarka

Źródło:
TVN24+

Firma Apple poinformowała, że zmieniła zasady App Store - sklepu z aplikacjami, by uniknąć kar za łamanie unijnych regulacji antymonopolowych. Zmiany ułatwią korzystanie z systemów płatności innych niż system Apple'a.

Apple zmienił zasady App Store przez unijne regulacje

Apple zmienił zasady App Store przez unijne regulacje

Źródło:
PAP

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosiło nabór do pilotażowego programu skróconego czasu pracy. Firmy mogą zgłaszać swój udział od 14 sierpnia do 15 września - poinformował resort w oficjalnym komunikacie.

Pracować mniej za tyle samo. Ruszył nabór

Pracować mniej za tyle samo. Ruszył nabór

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Założyciel Amazona Jeff Bezos oraz dziennikarka Lauren Sánchez zaprosili dziesiątki VIP-ów ze świata show-biznesu, filmu i finansów do Wenecji na trzydniowe wesele. Oto kilka faktów i liczb dotyczących wydarzenia określanego mianem "Ślubu stulecia".

Wesele za dziesiątki milionów. Taki ma być "ślub stulecia"

Wesele za dziesiątki milionów. Taki ma być "ślub stulecia"

Źródło:
Reuters

Główny Inspektor Farmaceutyczny podjął decyzję o wycofaniu z obrotu dwóch serii popularnego leku przeciwdepresyjnego. Powodem są nieprawidłowości wykryte podczas badań.

Serie leku na depresję wycofane z obrotu

Serie leku na depresję wycofane z obrotu

Źródło:
tvn24.pl

Prokuratura w USA ujawniła próby oszustwa na szkodę ubezpieczyciela Medicare na kwotę 10,6 miliarda dolarów - podał "Washington Post". Dodał, że szefem operacji był obywatel Rosji, a działali w niej obok Rosjan także Czesi i Estończycy.

Próbowali wyprowadzić 10,6 miliarda dolarów. Ich szef był z Rosji

Próbowali wyprowadzić 10,6 miliarda dolarów. Ich szef był z Rosji

Źródło:
PAP

Holenderska organizacja konsumencka wniosła pozew zbiorowy przeciwko Booking.com - popularnej platformie do rezerwacji noclegów online. Firma została oskarżona o stosowanie nieuczciwych praktyk, które mogły prowadzić do zawyżania cen zakwaterowania na całym rynku. Booking.com to serwis, z którego korzystają miliony użytkowników na całym świecie, w tym wielu z Polski.

Mieli zawyżać ceny noclegów. Jest pozew

Mieli zawyżać ceny noclegów. Jest pozew

Źródło:
PAP

PZU i Bank Pekao podpisały dokument określający wstępne zasady współpracy przy tworzeniu grupy bankowo-ubezpieczeniowej (tak zwany term sheet). "To kolejny krok w przygotowaniu transakcji, zacieśniający współpracę stron" - podkreślono w komunikacie.

Fuzja gigantów coraz bliżej. Podpisano dokument

Fuzja gigantów coraz bliżej. Podpisano dokument

Źródło:
PAP

Złoty się umacnia, dolar traci. Co więcej, amerykańska waluta jest na najniższych poziomach od siedmiu lat - wskazują analitycy. Dodają, że dolar utrzymuje trend spadkowy "od objęcia urzędu prezydenta przez Donalda Trumpa".

Dolar "w największych tarapatach od lat"

Dolar "w największych tarapatach od lat"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Dwie trzecie Polaków podróżujących samolotem wybiera na wakacje Hiszpanię, Włochy oraz Grecję. Coraz chętniej latamy też do Turcji, którą wcześniej odwiedzano głównie z biurami podróży.

Główne wakacyjne kierunki Polaków. Zmiana lidera

Główne wakacyjne kierunki Polaków. Zmiana lidera

Źródło:
PAP

Premier Robert Fico przekazał, że Słowacja podtrzymuje weto wobec nałożenia 18. pakietu sankcji na Rosję. Dodał, że zmieni zdanie, jeśli Komisja Europejska zrekompensuje straty wynikające z planowanego zakazu importu rosyjskiego gazu od 2028 roku.

Słowacja podtrzymuje weto. Stawia jeden warunek

Słowacja podtrzymuje weto. Stawia jeden warunek

Źródło:
PAP

Wiceminister rozwoju i technologii Michał Jaros wyjaśnił, że projekt rozporządzenia w sprawie obowiązkowego montażu wind nie będzie dotyczył istniejących już budynków.

Obowiązkowe windy. Wiceminister wyjaśnia

Obowiązkowe windy. Wiceminister wyjaśnia

Źródło:
PAP

W czwartkowym losowaniu Lotto nikt nie wytypował poprawnie wszystkich sześciu liczb. Kumulacja rośnie więc do aż 10 milionów złotych. Wygranej nie było też w Lotto Plus. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 26 czerwca 2025 roku.

Duża kumulacja w Lotto

Duża kumulacja w Lotto

Źródło:
tvn24.pl

Zakład w Raciborzu zostanie zamknięty - poinformowała w komunikacie firma Henkel. Jak dodano, "trudna decyzja" w tej sprawie została spowodowana "zmieniającym się zapotrzebowaniem konsumentów i koniecznością adaptacji oferty". W zakładzie zatrudnionych jest 159 osób.

Niemiecki gigant zamyka fabrykę w Polsce. "Trudna decyzja"

Niemiecki gigant zamyka fabrykę w Polsce. "Trudna decyzja"

Źródło:
tvn24.pl

Jeżeli prezydent Andrzej Duda chce zapewnić niskie ceny energii, zarówno teraz, jak i w przyszłości, powinien podpisać ustawę wiatrakową - powiedziała na konferencji szefowa resortu klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, apelując do prezydenta o podpis pod ustawą. Głos w tej sprawie zabrał także rzecznik rządu Adam Szłapka.

Prezydent Duda o "wymuszaniu" podpisu. Jest reakcja

Prezydent Duda o "wymuszaniu" podpisu. Jest reakcja

Źródło:
PAP

Artur Dziambor został pełnomocnikiem do spraw innowacji i rozwoju przedsiębiorczości - przekazało Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Funkcję tę będzie pełnił bez pobierania wynagrodzenia.

Artur Dziambor nowym pełnomocnikiem w resorcie rozwoju

Artur Dziambor nowym pełnomocnikiem w resorcie rozwoju

Źródło:
PAP