Drzewa rządzą klimatem i naszym życiem

Drzewa pomagają walczyć ze smogiem

Drzewa ograniczają smog i obniżają temperaturę w miastach w czasie upałów, a nawet zmniejszają zużycie energii.

Drzewa pojawiły się na Ziemi około 400 mln lat temu, czyli na długo przed dinozaurami. Potrafią żyć nawet 1000 lat. Jednak jak ich istnienie wpływa na nasze życie? I dlaczego warto je sadzić i pielęgnować?

Po pierwsze - i najbardziej oczywiste - dzięki drzewom mamy czym oddychać. Jak podaje kanadyjska Narodowa Agencja Środowiska, jedno drzewo produkuje średnio 118 kilogramów tlenu rocznie. Taką ilość wytwarza zdrowe 10-metrowe drzewo. Człowiek zużywa go natomiast 176 kg. Oznacza to, że dwa drzewa średniej wielkości zaspokajają potrzeby jednej osoby. Z kolei jedna 60-letnia sosna wytwarza tyle tlenu, ile zużywają 3 osoby, a hektar lasu zaspokaja potrzeby 45 osób.

Parowanie i obniżanie temperatury powietrza

Każda część drzewa, od korzeni, aż po liście, przyczynia się do kontroli klimatu. Liście obniżają temperaturę powietrza za pomocą procesu parowania terenowego, zwanego ewapotranspiracją, który jest połączeniem zachodzących jednocześnie: ewaporacji (parowania z gruntu) i transpiracji (parowania z komórek roślinnych).

Procesy te polegają na uwalnianiu wilgoci (pary wodnej) do powietrza. Podczas ewaporacji woda przekształca się w parę wodną i paruje z powierzchni gleby, rzek, jezior, a nawet chodników.

Transpiracja to natomiast parowanie z roślin. Woda, która wsiąknie w glebę, przedostaje się do korzeni drzewa, a później paruje z liści. Z dużego dębu w ciągu roku może wyparować do atmosfery ok. 152 tys. litrów wody, co ma znaczący wpływ na temperaturę powietrza.

Redukcja zużycia energii

Drzewa obniżają temperaturę powietrza, co pomaga nam zredukować zużycie energii w domu, czy biurze. Cień, który rzucają, odpowiednio posadzone, liściaste drzewa, pozwala też ochłodzić budynki podczas ciepłych miesięcy. Ponadto drzewa chronią przed zimnym wiatrem.

Naukowcy udowodnili, że posadzenie jednego drzewa od strony południowej, a drugiego od strony zachodniej domu umożliwia zmniejszenie zużycia energii. Badania przeprowadzone przez Agencję Ochrony Środowiska w Stanach Zjednoczonych wykazały, że roczne koszty klimatyzacji mogą być obniżone o ok. 8 do 18 proc., a roczne koszty ogrzewania mogą spaść o ok. 2-8 proc.

Miejska wyspa ciepła

Przy odpowiednim rozplanowaniu sadzenia drzew można zminimalizować także efekt "miejskiej wyspy ciepła". To zjawisko, które dotyka wiele terenów zurbanizowanych, zwłaszcza większe miasta. Tereny gęsto zabudowane produkują, a także zatrzymują ciepło, przez co temperatura w dużych miastach może być nawet o kilkanaście stopni wyższa niż na przedmieściach.

Zjawisko tzw. miejskiej wyspy ciepła jest związane z charakterystycznymi zmianami środowiska obszarów miejskich. Przez to, że na takich terenach jest znacznie mniej zieleni, a więcej m.in. betonu i asfaltu, ulegają zmianie liczne właściwości takich obszarów. Miasta, ze względu na swoją strukturę, mają chociażby większą pojemność cieplną, a także wolniej wypromieniowują ciepło. To właśnie przez to zjawisko "miejskiej wyspy ciepła" jest najbardziej intensywne w nocy. Ponieważ nagrzane przez cały dzień miasto powoli oddaje ciepło do atmosfery.

Globalne ocieplenie i oczyszczanie powietrza

Jednak drzewa mają także inne właściwości. Między innymi pomagają walczyć z globalnym ociepleniem. Dzieje się tak między innymi ze względu na ewapotranspirację, która przyczynia się do ochładzania powietrza na naszej planecie. Rośliny czerpiąc wodę z gleby, wyparowują ją do atmosfery, przez co tworzą się niskie chmury. Promieniowanie słoneczne w znacznej mierze jest przez nie odbijane, co sprawia, że nie dociera do powierzchni Ziemi.

Liście drzew filtrują także cząstki zawieszone w powietrzu, np. kurz, ozon, tlenek węgla i inne zanieczyszczenia. Za pomocą procesu fotosyntezy drzewa usuwają z atmosfery dwutlenek węgla (gaz cieplarniany) i wydzielają tlen. Dwutlenek węgla jest przez nie magazynowany. Drzewa w ciągu roku mogą zatrzymać go od 16 do 360 kg. A dzięki absorpcji gazu, rośliny także ochładzają powietrze.

Sprzymierzeńcy w walce ze smogiem

W dużych miastach drzewa odgrywają również bardzo ważną rolę w walce ze smogiem. Zdaniem naukowców istnieją nawet takie gatunki, których sadzenie jest zalecane, by ograniczyć zanieczyszczenie powietrza. Badacze z bolońskiego Instytutu Biometeorologii, na czele z pracującą tam dr Ritą Baraldi, stworzyli listę drzew, które są w stanie zredukować zanieczyszczenie powietrza. Naukowcy oceniali m.in. zdolność poszczególnych gatunków do absorpcji dwutlenku węgla w ciągu ich 30-letniego cyklu życia, a także ich późniejsze przekształcenie w biomasę.

Na liście drzew, które pomagają w walce o czyste powietrze znalazły się m.in. wiąz pospolity, jesion wyniosły, klon zwyczajny, a także lipa drobnolistna oraz szerokolistna.

Jednak, jak zaznacza Marcin Pietrzykowski z krakowskiego Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego, "nie można przeciwstawiać drzew iglastych z liściastymi i wyrokować, które z nich są lepsze". Istnieją zarówno iglaste, jak i liściaste gatunki, które dobrze radzą sobie z zatrutym powietrzem. Choć rodzime drzewa iglaste są bardziej wrażliwe na zanieczyszczenia, w Polsce są także obce gatunki, które są na nie bardziej odporne. Należą do nich np. świerk serbski i świerk kłujący (z Ameryki Północnej).

Walcząc z zanieczyszczeniem powietrza należy odpowiednio skomponować zieleń miejską, uwzględniając w niej zarówno gatunki liściaste, jak i iglaste. Choć to te drugie pomagają nam walczyć ze smogiem zimą, ponieważ nie tracą igieł, czyli swoich liści. A gatunki iglaste są bardzo skutecznie w wyłapywaniu różnego rodzaju zanieczyszczeń ze względu na to, że ich igły są często pokryte grubą warstwą wosku. Dzięki temu wszelkie cząstki pyłów z łatwością się do nich przyklejają, tłumaczy Marcin Zych z Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Zapobiegają erozji i oczyszczają wodę

Dodatkowo drzewa zapobiegają erozji gleby i osunięciom ziemi. W miejscach, w których rosną, tworzą pod ziemią system korzeni, który wiąże glebę i ją scala. Pozwala to zapobiegać erozji wodnej oraz wiatrowej. Dzięki temu m.in. deszcz nie wypłukuje materiału z gleby z taką łatwością. Nie jest on również tak szybko wywiewany jak z terenów, na których nie ma roślinności.

Drzewa poprawiają też jakość wody - działają jak filtr np. dla pestycydów. W ich korzeniach znajdują się bakterie wiążące azot, dzięki czemu jest on usuwany z wody. Drzewa zapobiegają także zasoleniu gleby.

O losie niemal każdego drzewa na prywatnej działce może zadecydować sam gospodarz i nie potrzeba do tego żadnych pozwoleń. Inaczej jest z terenami pod inwestycje. Przepisy zmieniły się niedawno, drzewa znikają w błyskawicznym tempie. Pytanie, czy wszystkie wycinane są zgodnie z przepisami?

Wycinki drzew. Ratusz bezradny
Wycinki drzew. Ratusz bezradnytvn24

Autor: AP, agr, zupi/tw / Źródło: science.howstuffworks.com, deeproot.com, treepeople.org, lifegate.com, scientificamerican.com

Pozostałe wiadomości

Fala wezbraniowa na Odrze zbliża się do Wrocławia. Z prognozy IMGW wynika, że kulminacji w mieście należy spodziewać się w nocy ze środy na czwartek.

Tej nocy fala wezbraniowa ma dotrzeć do Wrocławia

Tej nocy fala wezbraniowa ma dotrzeć do Wrocławia

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW, PAP

Poziom wody w rzekach na południu i południowym zachodzie Polski pozostaje bardzo wysoki. Stan alarmowy jest przekroczony na prawie 60 stacjach. Obowiązują też ostrzeżenia hydrologiczne IMGW.

Lista i mapa rzek, na których jest przekroczony stan alarmowy

Lista i mapa rzek, na których jest przekroczony stan alarmowy

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW, PAP

Pogoda na jutro, czwartek 19.09. Do Polski dotarł antycyklon Serkan, który przyniósł słoneczną oraz ciepłą pogodę. Właśnie takiej aury możemy spodziewać się jutro. W nocy mogą pojawić się mgły i zamglenia, a także lokalne przelotne opady deszczu.

Pogoda na jutro, czyli na czwartek 19.09. W nocy miejscami popada

Pogoda na jutro, czyli na czwartek 19.09. W nocy miejscami popada

Źródło:
tvnmeteo.pl

Czeska policja poinformowała w środę, że odnaleziono ciało zaginionej 70-letniej kobiety z miejscowości Kobyla nad Vidnavkou w regionie Jesionika. To już czwarta śmiertelna ofiara powodzi. Po raz pierwszy od czterech dni liczba zagrożonych powodzią terenów jest niższa niż sto. W 23 miejscach obowiązuje najwyższy poziom alarmu powodziowego.

Wróciła do domu z centrum ewakuacyjnego. Jej ciało znaleziono zaplątane w ogrodzenie

Wróciła do domu z centrum ewakuacyjnego. Jej ciało znaleziono zaplątane w ogrodzenie

Źródło:
PAP, Reuters

IMGW wydał ostrzeżenia pierwszego stopnia. Obowiązują alarmy przed gęstymi mgłami. Sprawdź, gdzie należy zachować ostrożność.

Żółte ostrzeżenia IMGW. Sprawdź, gdzie należy zachować ostrożność

Żółte ostrzeżenia IMGW. Sprawdź, gdzie należy zachować ostrożność

Źródło:
IMGW

Sytuacja powodziowa w środkowej Europie poprawia się, ale wciąż jest trudna. W Austrii potwierdzono piątą ofiarę śmiertelną żywiołu. Niektóre akweny w Czechach wciąż grożą wylaniem. Fala powodziowa na Dunaju przechodzi przez Węgry, szykuje się na nią Budapeszt.

Wiele ofiar śmiertelnych, ogromne zniszczenia, a to jeszcze nie koniec

Wiele ofiar śmiertelnych, ogromne zniszczenia, a to jeszcze nie koniec

Źródło:
Reuters, PAP, tvnmeteo.pl

Stery nad pogodą w Polsce przejął antycyklon Serkan. Wyż sprawi, że w najbliższych dniach czekać nas będzie piękna, spokojna i słoneczna aura. Temperatura powietrza przekroczy 20 stopni Celsjusza.

Antycyklon Serkan nad Polską. Jaką pogodę przyniesie

Antycyklon Serkan nad Polską. Jaką pogodę przyniesie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Dzięki zaangażowaniu strażaków i służb leśnych udało się uratować życie sarenki poszkodowanej w powodzi. Niszczycielska siła żywiołu nie pozostaje bez wpływu na lasy i mieszkające w nich zwierzęta. Jednak - jak podkreślają eksperci - natura szybciej zabliźnia rany związane z kataklizmem.

Sarenka w ręczniku. Zwierzęta wyczuwają zagrożenia, ale czasem i one nie zdążą uciec

Sarenka w ręczniku. Zwierzęta wyczuwają zagrożenia, ale czasem i one nie zdążą uciec

Źródło:
tvnmeteo.pl. RDLP w Zielonej Górze

Płacimy za 100-200 lat zaniedbań polegających na masowym obsadzeniu świerkiem naszych gór - mówi prof. Krzysztof Świerkosz z wydziału nauk biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego w rozmowie z "Gazetą Wyborczą". Na duże znaczenie lasów w retencji wód wskazuje również dr Antoni Kostka z Centrum Strategii Środowiskowych. "Nie istnieje żadna sprzeczność pomiędzy rolą lasów a koniecznością budowania instalacji hydrotechnicznych. Jedno nie wyklucza drugiego", podkreślił.

Co górskie lasy mają wspólnego z powodziami? "Konieczna jest ich szybka przebudowa"

Co górskie lasy mają wspólnego z powodziami? "Konieczna jest ich szybka przebudowa"

Źródło:
PAP, Gazeta Wyborcza, tvn24.pl

Po ekstremalnych opadach deszczu w ostatnich dniach gwałtownie podniósł się poziom rzek w południowej i południowo-wschodniej Polsce, powodując powodzie. Na niektórych stacjach hydrologicznych zanotowano najwyższy poziom wody od początku prowadzenia pomiarów.

Powódź 2024. Na tych rzekach padły historyczne rekordy

Powódź 2024. Na tych rzekach padły historyczne rekordy

Źródło:
IMGW

Do Wrocławia dotarła fala kulminacyjna na Odrze. Według relacji Tomasza Sikory z urzędu miejskiego Wrocławia, woda na Bystrzycy już powoli opada. W Trestnie poziom Odry wynosi około 600 centymetrów. Jak powiedział dyżurny na stanowisku kierowania komendanta wojewódzkiego PSP we Wrocławiu, wały cały czas są uszczelniane. - Cały czas na bieżąco uszczelniamy, ale nie przeciekają. Pilnujemy tego - podkreślał dyżurny.

Umacniają wały, przerzucają worki. "Pełne zaangażowanie" we Wrocławiu

Umacniają wały, przerzucają worki. "Pełne zaangażowanie" we Wrocławiu

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl, TVN24., PAP

Tempo przyrostu jest bardzo duże, widać je wręcz gołym. Spodziewamy się, że w weekend będzie około dwóch metrów - mówi Jan Piotrowski, pełnomocnik prezydenta Warszawy do spraw Wisły, pytany o sytuację na stołecznym odcinku rzeki.

Rośnie poziom Wisły w Warszawie. "Tempo przyrostu jest bardzo duże"

Rośnie poziom Wisły w Warszawie. "Tempo przyrostu jest bardzo duże"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Po intensywnych opadach śniegu w Alpach nadal obowiązuje stan zagrożenia lawinowego. We wtorek lawina, która zeszła w środkowej Austrii, porwała kilka osób, jedna z nich została poważnie ranna - podały służby. Kraj zmaga się ze skutkami powodzi, choć sytuacja zaczęła się poprawiać. We wtorek poinformowano o piątej ofierze śmiertelnej, ponad 20 miejscowości jest odciętych od świata.

Lawina w Austrii porwała kilka osób. Turystka poważnie ranna

Lawina w Austrii porwała kilka osób. Turystka poważnie ranna

Źródło:
PAP, bergrettung-salzburg.at, tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej uspokaja: Warszawa nie jest zagrożona powodzią. Fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do stolicy w piątek.

Kiedy fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do Warszawy?

Kiedy fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do Warszawy?

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało instrukcję, jak należy zachować się, gdy utkniemy w domu w trakcie powodzi. Nasze życie mogą nam uratować konkretne gesty i kolory, które pomogą przekazać cenne informacje ratownikom.

Jak wezwać pomoc w trakcie powodzi

Jak wezwać pomoc w trakcie powodzi

Źródło:
MSWiA, TVN24

Ogień szaleje w Portugalii. Co najmniej siedem osób zginęło w trawiących kraj od niedzieli pożarach lasów i nieużytków rolnych. Wśród zabitych jest trzech strażaków.

Ponad pięć tysięcy strażaków walczy z pożarami

Ponad pięć tysięcy strażaków walczy z pożarami

Źródło:
PAP, Reuters

Niemiecka turystka, która straciła nogę w wyniku ataku rekina około 500 kilometrów od Wysp Kanaryjskich, zmarła kilka godzin później na pokładzie śmigłowca ratunkowego – podała agencja EFE.

Turystka zaatakowana przez rekina. Zmarła na pokładzie śmigłowca ratunkowego

Turystka zaatakowana przez rekina. Zmarła na pokładzie śmigłowca ratunkowego

Źródło:
PAP

Sytuacja powodziowa w części południowo-zachodniej Polski jest bardzo trudna. Giną ludzie, woda zalewa miasta i domy. Zarządzono wiele ewakuacji. Ekohydrolożka Iwona Wagner próbowała na antenie TVN24 odpowiedzieć na pytanie, co doprowadziło do tak tragicznych skutków tego kataklizmu.

"Może to dramatyczne wydarzenie w końcu pozwoli nam wyjść z iluzji"

"Może to dramatyczne wydarzenie w końcu pozwoli nam wyjść z iluzji"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Dzięki eksperymentalnemu projektowi współprowadzonemu przez IMGW-PIB możemy zobaczyć zasięg zalanych terenów na mapach. Potężne rozlewiska widać koło Prudnika, w Kotlinie Kłodzkiej i w okolicach zbiornika Racibórz Dolny. Natomiast najnowsze dane, z 16 września z godziny 14, pokazują m.in. rozlewiska rzeki Bóbr w okolicach Pilchowic, Wlenia, Lwówka Śląskiego.

Powódź 2024 na mapach. "Pochodzą z satelitów radarowych obserwujących Ziemię"

Powódź 2024 na mapach. "Pochodzą z satelitów radarowych obserwujących Ziemię"

Źródło:
tvn24.pl

Pogoda w Polsce w niedzielę była dynamiczna. W Wielkopolsce odnotowano dwie trąby powietrzne. Zjawiska można zaobserwować na nagraniach.

Trąby powietrzne w Wielkopolsce

Trąby powietrzne w Wielkopolsce

Źródło:
tvnmeteo.pl, TVN24, PAP

Co przyniesie pogoda w nadchodzącym czasie? Możemy spodziewać się fali bardzo ciepłego powietrza. Sprawdź, co czeka nas w drugiej połowie września w najnowszej prognozie temperatury na 16 dni, przygotowanej przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: niż Boris zanika, wkrótce połączą się ze sobą dwa wyże

Pogoda na 16 dni: niż Boris zanika, wkrótce połączą się ze sobą dwa wyże

Źródło:
tvnmeteo.pl

Trąba powietrzna przeszła w sobotę w powiecie radomskim na Mazowszu. Ponad 20 dachów budynków mieszalnych i gospodarczych zostało uszkodzonych. Silny wiatr zerwał dachy także w powiecie kozienickim.

Trąba powietrzna nieopodal Radomia. "Dachy zerwane częściowo lub całkowicie"

Trąba powietrzna nieopodal Radomia. "Dachy zerwane częściowo lub całkowicie"

Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

W czwartek na Śnieżce pojawiły się opady śniegu oraz deszczu ze śniegiem. Poinformował o nich Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW). W Karkonoszach panują bardzo niekorzystne warunki dla turystów. Zimowe opady spodziewane są także w Tatrach.

Na Śnieżce spadł pierwszy śnieg

Na Śnieżce spadł pierwszy śnieg

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl, IMGW

Lato wielkimi krokami zbliża się do końca. Czego spodziewać się w pogodzie jesienią i jaki będzie początek zimy 2024/2025? Grudzień i styczeń to mogą być mokre miesiące - wynika ze wstępnej, długoterminowej prognozy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW).

Co czeka nas jesienią i jak zacznie się zima? Prognoza IMGW

Co czeka nas jesienią i jak zacznie się zima? Prognoza IMGW

Źródło:
IMGW