Martin Karplus, Michael Levitt i Arieh Warshel zostali laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie chemii. Komitet docenił "stworzenie podstaw pod potężne programy, których używamy, aby zrozumieć i przewidywać procesy chemiczne".
Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymają w 2013 roku: Martin Karplus, Michael Levitt i Arieh Warshel za "opracowanie modeli złożonych systemów chemicznych" - ogłosił w środę w Sztokholmie Komitet Noblowski.
Laureaci "stworzyli podstawy pod potężne programy, których używamy, aby zrozumieć i przewidywać procesy chemiczne" - napisał Komitet w uzasadnieniu.
Trzej uczeni podzielą się nagrodą wynoszącą 8 mln koron szwedzkich (ok. 4 mln złotych).
Najsłynniejszą w Polsce laureatką Nagrody Nobla z chemii jest Maria Skłodowska-Curie. Otrzymała ją w 1911 roku.
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w ostatnich 10 latach:
2012 - Nagrodę Nobla otrzymali Robert J. Lefkowitz i Brian K. Kobilka (obaj z USA) za badania nad receptorami sprzężonymi z białkiem G. Dzięki nim nasz organizm jest w stanie czuć i działać.
2011 - Nobel trafił do Daniela Shechtmana z Izraela. Komitet Noblowski uhonorował go za odkrycie kwazikryształów - struktur, których istnienie w przyrodzie uznawano wcześniej za niemożliwe.
2010 - Nagrodę otrzymali Amerykanin Richard Heck oraz Japończycy Ei-ichi Negishi i Akira Suzuki, którzy opracowali nowe metody syntezy związków organicznych. Dzięki laureatom chemicy na całym świecie zyskali nowe możliwości zarówno odtwarzania istniejących związków, jak i tworzenia zupełnie nowych.
2009 - Nagrodę przyznano za badania nad strukturą i funkcją rybosomu, struktury, odpowiedzialnej za wdrażanie w życie planów zapisanych w DNA. Otrzymali ją: Venkatraman Ramakrishnan - Amerykanin pracujący w Wielkiej Brytanii, Thomas A. Steitz z USA oraz Ada E. Yonath z Izraela.
2008 - Nagrodą Nobla podzielili się trzej przedstawiciele USA - Osamu Shimomura, Martin Chalfie i Roger Y. Tsien. Prace laureatów dotyczyły świecącego na zielono białka GFP, wyizolowanego po raz pierwszy od meduzy.
Dzięki znakowaniu GFP można obserwować umiejscowienie, przemieszczanie i działanie znakowanych białek. GFP pozwoliło na przykład śledzić los komórek nerwowych uszkodzonych przez chorobę Alzheimera, wzrost chorobotwórczych bakterii czy powstawanie wytwarzających insulinę komórek beta w trzustce rozwijającego się zarodka.
2007 - Niemiec Gerhard Ertl został uhonorowany za badania procesów chemicznych zachodzących na powierzchni ciał stałych. Efekty tych badań zostały wykorzystane w przemyśle chemicznym przy produkcji ogniw paliwowych, nawozów sztucznych, katalizatorów do samochodów. Pozwoliły także wyjaśnić procesy zachodzące w atmosferze, takie jak niszczenie warstwy ozonowej oraz odpowiedzieć na pytanie - dlaczego żelazo pokrywa się rdzą.
2006 - Nagrodę otrzymał Roger D. Kornberg (USA), który tym samym poszedł w ślady ojca, Arthura Kornberga, laureata Nobla z dziedziny medycyny w 1959 r. Rogera Kornberga nagrodzono za poznanie podstawowego procesu życiowego każdej komórki, jakim jest transkrypcja. Dzięki temu procesowi informacja genetyczna zapisana w genach jest wykorzystywana do produkcji białek w komórkach.
2005 - Taniec odbijany dwóch cząsteczek chemicznych - w taki obrazowy sposób Komisja Noblowska określiła reakcję metatezy, nagrodzoną Noblem. Reakcja ta polega na wzajemnej wymianie grup atomów między dwiema cząsteczkami. Jeden z trzech laureatów - Francuz Yves Chauvin z Institut Francais du Petrole przedstawił wyniki swoich badań w 1971 r. a dwaj pozostali - Robert H. Grubbs z i Richard R. Schrock (obaj USA) dokonali swoich odkryć na początku lat 90.
2004 - Za badania procesów oczyszczania się komórek ze zbędnych białek, w którym bierze udział białko - ubikwityna, Nagrodę Nobla otrzymali: Aaron Ciechanover, Avram Hershko (obaj Izrael) i Irwin Rose (USA).
2003 - Nobla dostali Amerykanie: Peter Agre - za odkrycie kanałów wodnych w komórkach - i Roderick MacKinnon - za poznanie struktury i działania kanałów jonowych w błonach komórkowych. Odkrycia te pozwoliły zrozumieć, w jaki sposób np. nerki odzyskują wodę z moczu pierwotnego oraz jak powstają i są przekazywane sygnały elektryczne w naszych neuronach. Pozwala to na lepsze zrozumienie mechanizmu wielu chorób, np. nerek, serca, mięśni i układu nerwowego.
2002 - Laureatami zostali: Amerykanin John B. Fenn, Japończyk Koichi Tanaka oraz Szwajcar Kurt Wuethrich za badania nad makrocząsteczkami biologicznymi oraz rozwój metod spektrometrii. Zrewolucjonizowali oni metody analizy dużych cząsteczek biologicznych, takich jak na przykład białka.
Autor: rf\mtom / Źródło: PAP, Reuters