Czy Polska może zablokować przepisy o praworządności?

Źródło:
TVN24
Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie przyszłego budżetu UE
Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie przyszłego budżetu UETVN24 BiS
wideo 2/4
Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie przyszłego budżetu UETVN24 BiS

Negocjatorzy Rady i Parlamentu Europejskiego doszli do porozumienia w sprawie wieloletniego budżetu UE oraz powiązania funduszy europejskich z praworządnością. Czy Polska, która sprzeciwia się tej drugiej regulacji, może uzgodnione rozwiązania jeszcze zablokować? Tłumaczy reporter TVN24 Maciej Sokołowski.

Co wydarzyło się w ostatnich tygodniach?

W czwartek 5 listopada negocjatorzy Rady i PE doszli do porozumienia w sprawie przepisów łączących unijne środki z zasadami praworządności. Jak wyjaśnia Maciej Sokołowski, Parlament Europejski zgodził się na przepisy, uznając, że są wystarczająco wzmocnione, by dyscyplinować takie kraje jak Polska. Wprost zapisano, że ważnym elementem przy ocenie praworządności ma być niezależność sądownictwa.

We wtorek 10 listopada osiągnięto porozumienie w kwestii wysokości wieloletniego budżetu Unii. Europosłowie domagali się wcześniej m.in. zwiększenia wydatków na naukę, zdrowie i edukację. Udało się zapewnić około 15 mld euro więcej na wzmocnienie programów Horizon Europe, EU4Health i Erasmus+.

Co dalej?

Teraz ustalenia negocjatorów muszą być jeszcze zaakceptowane przez całą Radę, czyli rządy państw UE, oraz przez Parlament Europejski na sesji plenarnej.

Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że coś, co nazywamy w uproszczeniu "porozumieniem budżetowym" lub jeszcze prościej "unijnym budżetem", to tak naprawdę kilka zupełnie odmiennych spraw i innych sposobów podejmowania decyzji, bo mamy tu:

- wieloletnie ramy finansowe (WRF) - gdzie konieczna jest jednomyślność,

- Fundusz Odbudowy - konieczna nie tylko jednomyślność, ale i ratyfikacja w parlamentach,

- budżet roczny na rok 2021 - możliwy dopiero, gdy będzie WRF,

- rozporządzenie o powiązaniu funduszy z praworządnością - przyjmowane większością głosów, niezależnie od WRF i budżetu.

Czy przepisy o praworządności można zablokować?

Polska nie może zablokować powiązania wydatków Unii z zasadami praworządności - zawraca uwagę Maciej Sokołowski. Te przepisy wchodzą w formie rozporządzenia i będą przyjmowane większością głosów w formie głosowania. Ani Polska, ani Węgry nie mogą zablokować tego głosowania i nie mają większości, by takie głosowanie wygrać. Poprzednie głosowania pokazały, że jest większość w Radzie i większość w PE, by takie powiązanie weszło w życie.

Tu istotna uwaga - przepisy o powiązaniu funduszy z praworządnością nie są częścią porozumienia budżetowego, funkcjonują obok niego i niezależenie od niego. Nowy mechanizm ma dotyczyć wszystkich wydatków UE, czyli nie ogranicza się tylko do nowego budżetu. Takie powiązanie ma obowiązywać przy wszystkich funduszach, przy nowym Funduszu Odbudowy, przy wieloletnich ramach finansowych (MFF) i przy każdym innym sięgnięciu po środki unijne.

Nie jest więc do końca jasne, co ma na myśli premier Morawiecki, mówiąc, że Polska skorzysta z prawa do sprzeciwu. Może to oznaczać jedynie, że Polska zagłosuje przeciw rozporządzeniu. Ale głosowanie przegra. Może to też oznaczać zgłoszenie weta - ale nie w sprawie powiązania z praworządnością (bo tu weta nie ma), tylko w sprawie całego wieloletniego budżetu i Funduszu Odbudowy. Więc jeśli nie będzie ram finansowych, to przepisy o praworządności i tak będą obowiązywać, tyle że nie będą z niczym powiązane, bo nie będzie co wydawać.

Czy wieloletni budżet można zablokować?

Polska może zablokować 7-letni budżet Unii. Cały czas do przyjęcia wieloletnich ram finansowych konieczna jest jednomyślna zgoda wszystkich państw Unii. W lipcu na czterodniowym szczycie Unii, było porozumienie w sprawie budżetu, ale to jedynie wytyczne dla negocjatorów przed rozmowami z PE. Teraz, kiedy znamy już ostateczną wielkość i kształt budżetu, sprawa wraca znowu do unijnych państw. I znowu wymaga jednomyślności - wyjaśnia Maciej Sokołowski.

Zapowiedź weta oficjalnie przesłał już Viktor Orban, próbując wymusić na stolicach odrzucenie rozporządzenia o praworządności. Ma to wystraszyć inne kraje, że jeśli zagłosują za rozporządzeniem, to Węgry zablokują przyjęcie wieloletnich ram finansowych.

Z Polski takie głosy dochodzą ze strony posłów i europosłów, ale oficjalnej zapowiedzi nie było. Takie głosy mogą wystraszyć tych, którzy liczą na to, że pieniądze popłyną jak najszybciej, a każde opóźnienie w wypłacie unijnych środków może uderzyć przede wszystkim w gospodarki krajów południa. Orban może grać na czas i odkładać decyzję.

Czy Fundusz Odbudowy można zablokować?

Fundusz Odbudowy też staje się zakładnikiem w dyskusji o praworządności. Przyjęcie Funduszu Odbudowy jest jeszcze bardziej skomplikowane - wymaga nie tylko zgody wszystkich unijnych rządów, ale też zgody na ratyfikację w każdym kraju Unii (z powodu decyzji o nowych środkach własnych) i ratyfikacji we wszystkich parlamentach narodowych i regionalnych, czyli w ponad 40 zgromadzeniach. Jak widać, możliwości zablokowania jest kilka, a cały proces będzie długotrwały, więc każdy, kto chce ugrać coś dla siebie, ma duże pole do gry na czas i odwlekania decyzji.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE >>>

Co się stanie, jeśli budżet zostanie zawetowany?

Maciej Sokołowski zwraca uwagę, że jeśli wieloletni budżet zostanie zawetowany, zaczną się problemy, ponieważ jesteśmy w sytuacji szczególnej. W 2021 roku zaczyna się nowa perspektywa budżetowa, czyli powinny rozpocząć się nowe 7-letnie ramy finansowe (WRF). Dopiero znając te ramy, można przygotowywać budżet roczny na rok 2021, bo tu jest jeszcze zupełnie inna procedura. Te prace już trwają i jeśli będzie zgoda co do WRF, możemy przyjąć też budżet roczny na przyszły rok.

Brak zgody w sprawie WRF blokuje prace nad przyszłorocznym budżetem unijnym. W takiej sytuacji wchodzimy w przepisy awaryjne. Tu możliwości są dwie:

- trzeba albo bardzo szybko przygotować przepisy przenoszące limity wydatków z poprzedniego WRF na rok 2021, ale to też wymaga jednomyślności i takie rozwiązania w ogóle nie zostały jeszcze przygotowane;

- drugą możliwością, która dotyczy budżetów rocznych, jest prowizorium budżetowe - w takiej sytuacji limit miesięcznych wydatków określany jest na poziomie 1/12 poprzedniego roku, ale dotyczy to wydatków na funkcjonowanie instytucji UE, na dopłaty dla rolników oraz na dokończenie projektów, żadne nowe inwestycje nie ruszą.

Czy prowizorium może być dla Polski bardziej korzystne?

Takich argumentów używa PiS, twierdząc, że zawetowanie budżetu nie jest takie złe, bo oznacza to przeniesienie limitów z poprzedniego roku - co dla Polski jest korzystne.

Moi rozmówcy w PE zaprzeczają jednak temu - informuje reporter TVN24. Ich zdaniem nie jest prawdą, że takie rozwiązanie byłoby bardziej korzystne.

Po pierwsze, oznacza to całkowity brak Funduszu Odbudowy, który jest ważnym elementem polskich planów wsparcia - w przypadku zblokowania budżetu tych środków nie będzie w ogóle.

Po drugie, mówienie o przeniesieniu limitów z poprzedniego roku jest błędne, bo nie odbywa się to automatycznie. Takich przepisów jeszcze nie ma, ich przygotowanie wymaga czasu i jednomyślności, a w przypadku weta trudno wyobrazić sobie dobrą wolę innych państw.

Po trzecie, prowizorium budżetowe dotyczy budżetów rocznych, a nie Wieloletnich Ram Finansowych i jest ograniczone do podstawowych wydatków UE. Nie zakłada nowych projektów i inwestycji, ważnych szczególnie w okresie pandemii.

Po czwarte, jeśli przepisy o powiązaniu z praworządnością wejdą w życie, to weto w sprawie budżetu ich nie zmieni. Czyli nawet tymczasowe budżety lub wydatki w ramach prowizorium też będą podlegały ocenie pod kątem ich zdolności z zasadami praworządności.

Więcej w TVN24 W INTERNECIE:

Praworządność a unijne pieniądze. "Weto jest możliwe w kilku miejscach procedury"

"Przez sekundę nie uwierzyłem, że Polska zawetuje unijny budżet"

Autorka/Autor:Maciej Sokołowski

Źródło: TVN24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Chiny i Stany Zjednoczone ogłosiły 90-dniowe zawieszenie broni w wojnie handlowej. Cła na wzajemny import mają zostać obniżone o 115 punktów procentowych. Pekin zobowiązał się także do zniesienia pozataryfowych środków odwetowych. Porozumienie jest efektem dwustronnych rozmów w Genewie.

Zwrot w sprawie ceł. Co w umowie Chiny-USA?

Zwrot w sprawie ceł. Co w umowie Chiny-USA?

Źródło:
Reuters, PAP

Koncern motoryzacyjny Nissan, zmagający się z pogarszającymi się wynikami finansowymi, planuje dodatkową redukcję zatrudnienia o ponad 10 tysięcy osób na całym świecie - poinformował w poniedziałek japoński nadawca NHK, powołując się na źródła zaznajomione ze sprawą. Firma nie potwierdziła doniesień.

Media: gigant planuje zwolnić tysiące osób

Media: gigant planuje zwolnić tysiące osób

Źródło:
PAP

Poczta Polska i Żabka zawarły umowę wedle której ma dojść do "integracji technologicznej" obu spółek. Nowy model komunikacji nie wpłynie na klienta, a wszystkie dotychczasowe procesy związane z nadawaniem i odbieraniem przesyłek będą realizowane w taki sam sposób jak dotychczas.

Poczta Polska "zacieśnia współpracę" z popularną siecią sklepów

Poczta Polska "zacieśnia współpracę" z popularną siecią sklepów

Źródło:
PAP

Prezydent USA Donald Trump ogłosił, że podpisze w poniedziałek rozporządzenie obniżające o 30-80 procent ceny leków wydawanych na receptę. Jak przekazał Trump będzie to "jeden z najważniejszych dekretów wykonawczych w historii naszego kraju".

Trump podpisze "jeden z najważniejszych dekretów w historii kraju"

Trump podpisze "jeden z najważniejszych dekretów w historii kraju"

Źródło:
PAP

Łączne cła USA wynoszące 145 procent na większość chińskich importów zostaną obniżone do 30 procent do 14 maja, podczas gdy chińskie cła wynoszące 125 procent na towary amerykańskie zostaną obniżone do 10 procent - wynika z komunikatu opublikowanego po spotkaniu w Genewie. Giełdy w Europie wystrzeliły, dolar się umacnia.

Giełdy wystrzeliły w górę

Giełdy wystrzeliły w górę

Źródło:
PAP

Zadłużenie branży przemysłowej sięgnęło już 1,27 miliarda złotych, co oznacza wzrost o 164 miliony złotych w ciągu roku - wynika z najnowszych danych Krajowego Rejestru Długów. Na pogorszenie wyników wpłynęła między innymi wojna gospodarcza Donalda Trumpa, która "wywołała dużą niepewność w Unii Europejskiej".

Zadłużenie w górę. Trudna sytuacja polskiego przemysłu

Zadłużenie w górę. Trudna sytuacja polskiego przemysłu

Źródło:
PAP

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ukarał dwie spółki, które nie płaciły na czas swoim kontrahentom: Rawag oraz Carlsberg - poinformował w poniedziałek UOKiK. Obie firmy nie kwestionowały ustaleń Urzędu i zapłaciły nałożone kary. Łącznie doszło do opóźnienia w 2 842 transakcjach handlowych.

Nie płaciły na czas. Dwie duże spółki ukarane za tysiące opóźnionych faktur

Nie płaciły na czas. Dwie duże spółki ukarane za tysiące opóźnionych faktur

Źródło:
PAP

Naciągacze i przestępcy pod przykrywką oferowanego wsparcia wykorzystują seniorów, zawierając z nimi niekorzystne umowy. Problem narósł zwłaszcza w ostatnich latach - oceniła w rozmowie z Polską Agencją Prasową ministra do spraw polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz.

"Wykorzystują seniorów pod przykrywką wsparcia". Ministra o narastającym problemie

"Wykorzystują seniorów pod przykrywką wsparcia". Ministra o narastającym problemie

Źródło:
PAP

W piątek rano urzędnicy portu na zachodnim wybrzeżu USA opowiedzieli CNN o zaskakującym widoku: w ciągu ostatnich 12 godzin z Chin nie wypłynął ani jeden statek towarowy z towarami do dwóch głównych portów na zachodnim wybrzeżu. To się nie zdarzyło od czasu pandemii.

Pustki w portach. Czegoś takiego nie było od czasów pandemii

Pustki w portach. Czegoś takiego nie było od czasów pandemii

Źródło:
CNN

Google zgodziło się zapłacić 1,375 miliarda dolarów w ramach wstępnej ugody zawartej ze stanem Teksas w związku z zarzutami o naruszenie prywatności danych użytkowników - poinformował w piątek prokurator generalny Teksasu Ken Paxton.

"W Teksasie Big Tech nie stoi ponad prawem". Google musi zapłacić miliardową karę

"W Teksasie Big Tech nie stoi ponad prawem". Google musi zapłacić miliardową karę

Źródło:
Reuters

Elizabeth Holmes przebywa w więzieniu za oszukiwanie inwestorów za pośrednictwem swojej firmy Theranos. Obiecywała rewolucję w badaniach krwi, ale z obietnic nic nie wyszło i odsiaduje 11-letni wyrok. W międzyczasie Billy Evans jej partner zakłada własną firmę i składa podobne obietnice.

Ona siedzi w więzieniu za medyczne obietnice. Teraz jej partner składa podobne

Ona siedzi w więzieniu za medyczne obietnice. Teraz jej partner składa podobne

Źródło:
"New York Times"

W kwietniu 2025 roku do Polski przywieziono 87 612 używanych pojazdów o masie do 3,5 tony. Jak podaje IBRM Samar stanowi to wzrost o 1,1 procent w porównaniu z poprzednim rokiem. Średni wiek importowanych samochodów wynosi obecnie 12,04 lat. Ponad połowa z nich pochodzi z Niemiec, jednak zauważalny jest wzrost zainteresowania samochodami z USA i Kanady.

Polacy sprowadzają wiekowe auta. Jeden kierunek rośnie w siłę

Polacy sprowadzają wiekowe auta. Jeden kierunek rośnie w siłę

Źródło:
PAP

Podczas pierwszego dnia rozmów delegacji Stanów Zjednoczonych i Chin w Genewie osiągnięto "totalny reset" i "wielkie postępy" - ogłosił w sobotę prezydent USA Donald Trump. Rozmowy mają być kontynuowane w niedzielę.

"Totalny reset wynegocjowany". Trump o "bardzo dobrym spotkaniu" z Chinami

"Totalny reset wynegocjowany". Trump o "bardzo dobrym spotkaniu" z Chinami

Źródło:
PAP

Sir Elton John, Coldplay, Sir Paul McCartney, Robbie Williams, Dua Lipa, Florence Welch i Sir Ian McKellen - wszystkich łączy to, że są brytyjskimi artystami. Mają także jeden wspólny cel - obrona swoich praw przed kradzieżą swoich utworów przez sztuczną inteligencję. Łącznie ponad 400 osób podpisało się pod apelem do brytyjskiego premiera o zaktualizowanie przepisów dotyczące praw autorskich.

Co mają ze sobą wspólnego Dua Lipa i Elton John? Obawiają się tego samego

Co mają ze sobą wspólnego Dua Lipa i Elton John? Obawiają się tego samego

Źródło:
BBC

Jak oświadczyła prezydentka Claudia Sheinbaum, Meksyk pozywa Google za ignorowanie wielokrotnych próśb, by nie zmieniać nazwy Zatoki Meksykańskiej na Zatokę Amerykańską dla użytkowników z USA.

Meksyk pozywa Google'a za zmianę nazwy na "Zatoka Amerykańska"

Meksyk pozywa Google'a za zmianę nazwy na "Zatoka Amerykańska"

Źródło:
BBC, PAP

Polska XVII-wieczna złota "moneta chocimska" Zygmunta III Wazy została sprzedana na sobotniej aukcji w Oslo za 19,2 milionów koron, czyli około 7 milionów złotych. To najwyższa cena osiągnięta za podobny obiekt w historii Skandynawii.

Rekordowa cena za złotą monetę Zygmunta III Wazy

Rekordowa cena za złotą monetę Zygmunta III Wazy

Źródło:
PAP

Nvidia, czołowa amerykańska spółka w dziedzinie AI (sztucznej inteligencji) planuje wypuścić zubożałą wersję swojego chipu H20 dla Chin w ciągu najbliższych dwóch miesięcy. Ma być to następstwo amerykańskich ograniczeń eksportowych dotyczących oryginalnego modelu.

Eksport chipów do Chin. Tak amerykański gigant chce obejść ograniczenia

Eksport chipów do Chin. Tak amerykański gigant chce obejść ograniczenia

Źródło:
Reuters

W sobotnim losowaniu Lotto żaden z graczy nie wytypował prawidłowo wszystkich sześciu liczb. Oznacza to, że kumulacja rośnie do trzech milionów złotych. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 10 maja 2025 roku.

Kumulacja w Lotto rośnie

Kumulacja w Lotto rośnie

Źródło:
tvn24.pl

Aż 32 procent polskich firm doświadczyło w zeszłym roku incydentów związanych z cyberbezpieczeństwem. Były to między innymi: utrata lub uszkodzenie danych, wyciek poufnych informacji czy przerwy w dostępności usług. Z badania Eurostatu wynika, że w zestawieniu liczby zdarzeń w Unii Europejskiej wyżej była tylko Finlandia z wynikiem 42 procent.

Polskie firmy atakowane niemal najczęściej w Europie

Polskie firmy atakowane niemal najczęściej w Europie

Źródło:
PAP

8 złotych na dzień dobry, a potem jest już tylko drożej - takie są stawki za parkowanie w centrum Szczecina. Podwyżki opłat za parkowanie szykują się też w innych miastach. Sprawą zajął się reporter programu "Polska i Świat", Łukasz Wieczorek.

W tych miejscach parkowanie ma być droższe. Opłaty nawet w weekendy

W tych miejscach parkowanie ma być droższe. Opłaty nawet w weekendy

Źródło:
TVN24

- W moim przekonaniu będzie kolejne cięcie stóp procentowych - mówił w "Faktach po Faktach" w TVN24 członek Rady Polityki Pieniężnej Przemysław Litwiniuk. Jak ocenił, poziom stopy referencyjnej może w tym roku spaść do poziomu 4,5 procent.

"To może być dobry moment na solidny krok w kierunku obniżenia stóp"

"To może być dobry moment na solidny krok w kierunku obniżenia stóp"

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o cudzoziemcach. Nowela wdraża unijną dyrektywę o warunkach wjazdu i pobytu cudzoziemców, którzy chcą pracować w zawodach wymagających wysokich kwalifikacji.

Niebieska karta Unii Europejskiej. Znowelizowane przepisy

Niebieska karta Unii Europejskiej. Znowelizowane przepisy

Źródło:
PAP

W piątek na Węgrzech wszedł w życie zakaz importu bydła, trzody chlewnej oraz mięsa wołowego i wieprzowego z Polski. Wprowadzone rozporządzeniem premiera Viktora Orbana embargo jest odwetem za zakaz sprowadzania tych produktów z Węgier nałożony w związku z panującą w tym kraju epidemią pryszczycy.

Orban zakazał importu mięsa z Polski

Orban zakazał importu mięsa z Polski

Źródło:
PAP

Rachunki za prąd mają być prostsze. Zmianę przepisów w tej sprawie zapowiada Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Będą zmiany w rachunkach za prąd

Będą zmiany w rachunkach za prąd

Źródło:
PAP