Czy Polska może zablokować przepisy o praworządności?

Źródło:
TVN24
Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie przyszłego budżetu UE
Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie przyszłego budżetu UETVN24 BiS
wideo 2/4
Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie przyszłego budżetu UETVN24 BiS

Negocjatorzy Rady i Parlamentu Europejskiego doszli do porozumienia w sprawie wieloletniego budżetu UE oraz powiązania funduszy europejskich z praworządnością. Czy Polska, która sprzeciwia się tej drugiej regulacji, może uzgodnione rozwiązania jeszcze zablokować? Tłumaczy reporter TVN24 Maciej Sokołowski.

Co wydarzyło się w ostatnich tygodniach?

W czwartek 5 listopada negocjatorzy Rady i PE doszli do porozumienia w sprawie przepisów łączących unijne środki z zasadami praworządności. Jak wyjaśnia Maciej Sokołowski, Parlament Europejski zgodził się na przepisy, uznając, że są wystarczająco wzmocnione, by dyscyplinować takie kraje jak Polska. Wprost zapisano, że ważnym elementem przy ocenie praworządności ma być niezależność sądownictwa.

We wtorek 10 listopada osiągnięto porozumienie w kwestii wysokości wieloletniego budżetu Unii. Europosłowie domagali się wcześniej m.in. zwiększenia wydatków na naukę, zdrowie i edukację. Udało się zapewnić około 15 mld euro więcej na wzmocnienie programów Horizon Europe, EU4Health i Erasmus+.

Co dalej?

Teraz ustalenia negocjatorów muszą być jeszcze zaakceptowane przez całą Radę, czyli rządy państw UE, oraz przez Parlament Europejski na sesji plenarnej.

Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że coś, co nazywamy w uproszczeniu "porozumieniem budżetowym" lub jeszcze prościej "unijnym budżetem", to tak naprawdę kilka zupełnie odmiennych spraw i innych sposobów podejmowania decyzji, bo mamy tu:

- wieloletnie ramy finansowe (WRF) - gdzie konieczna jest jednomyślność,

- Fundusz Odbudowy - konieczna nie tylko jednomyślność, ale i ratyfikacja w parlamentach,

- budżet roczny na rok 2021 - możliwy dopiero, gdy będzie WRF,

- rozporządzenie o powiązaniu funduszy z praworządnością - przyjmowane większością głosów, niezależnie od WRF i budżetu.

Czy przepisy o praworządności można zablokować?

Polska nie może zablokować powiązania wydatków Unii z zasadami praworządności - zawraca uwagę Maciej Sokołowski. Te przepisy wchodzą w formie rozporządzenia i będą przyjmowane większością głosów w formie głosowania. Ani Polska, ani Węgry nie mogą zablokować tego głosowania i nie mają większości, by takie głosowanie wygrać. Poprzednie głosowania pokazały, że jest większość w Radzie i większość w PE, by takie powiązanie weszło w życie.

Tu istotna uwaga - przepisy o powiązaniu funduszy z praworządnością nie są częścią porozumienia budżetowego, funkcjonują obok niego i niezależenie od niego. Nowy mechanizm ma dotyczyć wszystkich wydatków UE, czyli nie ogranicza się tylko do nowego budżetu. Takie powiązanie ma obowiązywać przy wszystkich funduszach, przy nowym Funduszu Odbudowy, przy wieloletnich ramach finansowych (MFF) i przy każdym innym sięgnięciu po środki unijne.

Nie jest więc do końca jasne, co ma na myśli premier Morawiecki, mówiąc, że Polska skorzysta z prawa do sprzeciwu. Może to oznaczać jedynie, że Polska zagłosuje przeciw rozporządzeniu. Ale głosowanie przegra. Może to też oznaczać zgłoszenie weta - ale nie w sprawie powiązania z praworządnością (bo tu weta nie ma), tylko w sprawie całego wieloletniego budżetu i Funduszu Odbudowy. Więc jeśli nie będzie ram finansowych, to przepisy o praworządności i tak będą obowiązywać, tyle że nie będą z niczym powiązane, bo nie będzie co wydawać.

Czy wieloletni budżet można zablokować?

Polska może zablokować 7-letni budżet Unii. Cały czas do przyjęcia wieloletnich ram finansowych konieczna jest jednomyślna zgoda wszystkich państw Unii. W lipcu na czterodniowym szczycie Unii, było porozumienie w sprawie budżetu, ale to jedynie wytyczne dla negocjatorów przed rozmowami z PE. Teraz, kiedy znamy już ostateczną wielkość i kształt budżetu, sprawa wraca znowu do unijnych państw. I znowu wymaga jednomyślności - wyjaśnia Maciej Sokołowski.

Zapowiedź weta oficjalnie przesłał już Viktor Orban, próbując wymusić na stolicach odrzucenie rozporządzenia o praworządności. Ma to wystraszyć inne kraje, że jeśli zagłosują za rozporządzeniem, to Węgry zablokują przyjęcie wieloletnich ram finansowych.

Z Polski takie głosy dochodzą ze strony posłów i europosłów, ale oficjalnej zapowiedzi nie było. Takie głosy mogą wystraszyć tych, którzy liczą na to, że pieniądze popłyną jak najszybciej, a każde opóźnienie w wypłacie unijnych środków może uderzyć przede wszystkim w gospodarki krajów południa. Orban może grać na czas i odkładać decyzję.

Czy Fundusz Odbudowy można zablokować?

Fundusz Odbudowy też staje się zakładnikiem w dyskusji o praworządności. Przyjęcie Funduszu Odbudowy jest jeszcze bardziej skomplikowane - wymaga nie tylko zgody wszystkich unijnych rządów, ale też zgody na ratyfikację w każdym kraju Unii (z powodu decyzji o nowych środkach własnych) i ratyfikacji we wszystkich parlamentach narodowych i regionalnych, czyli w ponad 40 zgromadzeniach. Jak widać, możliwości zablokowania jest kilka, a cały proces będzie długotrwały, więc każdy, kto chce ugrać coś dla siebie, ma duże pole do gry na czas i odwlekania decyzji.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE >>>

Co się stanie, jeśli budżet zostanie zawetowany?

Maciej Sokołowski zwraca uwagę, że jeśli wieloletni budżet zostanie zawetowany, zaczną się problemy, ponieważ jesteśmy w sytuacji szczególnej. W 2021 roku zaczyna się nowa perspektywa budżetowa, czyli powinny rozpocząć się nowe 7-letnie ramy finansowe (WRF). Dopiero znając te ramy, można przygotowywać budżet roczny na rok 2021, bo tu jest jeszcze zupełnie inna procedura. Te prace już trwają i jeśli będzie zgoda co do WRF, możemy przyjąć też budżet roczny na przyszły rok.

Brak zgody w sprawie WRF blokuje prace nad przyszłorocznym budżetem unijnym. W takiej sytuacji wchodzimy w przepisy awaryjne. Tu możliwości są dwie:

- trzeba albo bardzo szybko przygotować przepisy przenoszące limity wydatków z poprzedniego WRF na rok 2021, ale to też wymaga jednomyślności i takie rozwiązania w ogóle nie zostały jeszcze przygotowane;

- drugą możliwością, która dotyczy budżetów rocznych, jest prowizorium budżetowe - w takiej sytuacji limit miesięcznych wydatków określany jest na poziomie 1/12 poprzedniego roku, ale dotyczy to wydatków na funkcjonowanie instytucji UE, na dopłaty dla rolników oraz na dokończenie projektów, żadne nowe inwestycje nie ruszą.

Czy prowizorium może być dla Polski bardziej korzystne?

Takich argumentów używa PiS, twierdząc, że zawetowanie budżetu nie jest takie złe, bo oznacza to przeniesienie limitów z poprzedniego roku - co dla Polski jest korzystne.

Moi rozmówcy w PE zaprzeczają jednak temu - informuje reporter TVN24. Ich zdaniem nie jest prawdą, że takie rozwiązanie byłoby bardziej korzystne.

Po pierwsze, oznacza to całkowity brak Funduszu Odbudowy, który jest ważnym elementem polskich planów wsparcia - w przypadku zblokowania budżetu tych środków nie będzie w ogóle.

Po drugie, mówienie o przeniesieniu limitów z poprzedniego roku jest błędne, bo nie odbywa się to automatycznie. Takich przepisów jeszcze nie ma, ich przygotowanie wymaga czasu i jednomyślności, a w przypadku weta trudno wyobrazić sobie dobrą wolę innych państw.

Po trzecie, prowizorium budżetowe dotyczy budżetów rocznych, a nie Wieloletnich Ram Finansowych i jest ograniczone do podstawowych wydatków UE. Nie zakłada nowych projektów i inwestycji, ważnych szczególnie w okresie pandemii.

Po czwarte, jeśli przepisy o powiązaniu z praworządnością wejdą w życie, to weto w sprawie budżetu ich nie zmieni. Czyli nawet tymczasowe budżety lub wydatki w ramach prowizorium też będą podlegały ocenie pod kątem ich zdolności z zasadami praworządności.

Więcej w TVN24 W INTERNECIE:

Praworządność a unijne pieniądze. "Weto jest możliwe w kilku miejscach procedury"

"Przez sekundę nie uwierzyłem, że Polska zawetuje unijny budżet"

Autorka/Autor:Maciej Sokołowski

Źródło: TVN24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Zagrożenia są na coraz większą skalę i potrafią być znacznie bardziej groźne i dotkliwe. To już nie jednostki, ale prawdziwa zorganizowana przestępczość - mówi w rozmowie z redakcją biznesową tvn24.pl Derek Manky, Global VP Threat Intelligence w firmie Fortinet zajmującej się cyberbezpieczeństwem.

Działają "jak zorganizowana przestępczość", "zarabiają miliardy". Ekspert ostrzega

Działają "jak zorganizowana przestępczość", "zarabiają miliardy". Ekspert ostrzega

Źródło:
tvn24.pl

Japonia po raz pierwszy w historii zdecydowała się na uwolnienie 210 tysięcy ton ryżu z rezerw strategicznych - ogłosił szef resortu rolnictwa Taku Eto. To skutek nagłego wzrostu cen tego zboża, spowodowanego między innymi niskimi zbiorami w 2023 roku.

Cena bije rekordy. Pierwsza taka decyzja w historii

Cena bije rekordy. Pierwsza taka decyzja w historii

Źródło:
PAP

W sobotę ruszyły rozliczenia PIT za 2024 rok. - Zeznania można złożyć na różne sposoby, ale zachęcamy do tego, aby złożyć je przez usługę Twój e-PIT albo przez stronę podatki.gov.pl - przekazał Marcin Łoboda, wiceminister finansów i szef Krajowej Izby Skarbowej (KAS). Według ekspertów przygotowane przez fiskusa rozliczenie warto zweryfikować i skorzystać z możliwości obniżenia podatku.

Ruszyły rozliczenia PIT. Jest jedna nowość

Ruszyły rozliczenia PIT. Jest jedna nowość

Źródło:
PAP

Ulga na dziecko to jedno z najczęściej wybieranych odliczeń w Polsce. Za jej sprawą zwrot podatku może sięgać nawet kilku tysięcy złotych. Zgodnie z deklaracjami urzędników ulgę na dziecko powinniśmy znaleźć w formularzu wstępnie wypełnionym przez fiskusa w ramach usługi Twój e-PIT. Warto zwrócić jednak uwagę na kwestię ewentualnego "dodatkowego zwrotu".

Z tej ulgi korzystają miliony Polaków

Z tej ulgi korzystają miliony Polaków

Źródło:
tvn24.pl

Akcja PIT 2025 ruszyła na dobre. W ramach tegorocznych rozliczeń Ministerstwo Finansów w ramach usługi Twój e-PIT udostępniło wstępnie wypełnione formularze podatkowe. Co zrobić, aby rozliczyć PIT przez internet w 2025 roku?

Jak złożyć PIT przez internet. Trzy sposoby

Jak złożyć PIT przez internet. Trzy sposoby

Źródło:
tvn24.pl

Obecność zagranicznej konkurencji na polskim rynku przełoży się na poszerzenie oferty i spadek cen biletów - stwierdził Adrian Furgalski, prezes Zespołu Doradców Gospodarczych TOR. Dodał, że na kolei, od momentu zmiany władz w PKP Intercity, trwa "przewrót kopernikański".

"Przewrót kopernikański na kolei"

"Przewrót kopernikański na kolei"

Źródło:
PAP

W piątek Donald Trump złożył podpis pod rozporządzeniem o powołaniu Krajowej Rady do spraw Dominacji Energetycznej. Amerykański prezydent chce zlikwidować bariery regulacyjne, a także zwiększyć krajowe wydobycie gazu ziemnego i ropy naftowej.

Rada do spraw "dominacji energetycznej". Jest decyzja Trumpa

Rada do spraw "dominacji energetycznej". Jest decyzja Trumpa

Źródło:
PAP

W Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w piątek odbyło się spotkanie premiera Donalda Tuska z przedsiębiorcami, poświęcone deregulacji - wynika z informacji KPRM przekazanej na platformie X. "Za nami dobre spotkanie. Plan działań gotowy" - napisał później premier Tusk.

Premier spotkał się z przedsiębiorcami. "Plan działań gotowy"

Premier spotkał się z przedsiębiorcami. "Plan działań gotowy"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP

W piątkowym losowaniu Eurojackpot padła główna wygrana. Do gracza z Norwegii trafi ponad 10 milionów euro. W Polsce najwyższa wygrana wyniosła ponad 221 tysięcy złotych. Oto liczby, które wylosowano 14 lutego 2025 roku.

Padła główna wygrana w Eurojackpot

Padła główna wygrana w Eurojackpot

Źródło:
tvn24.pl

CPK (Centralny Port Komunikacyjny) podpisze umowę ramową z dziewięcioma firmami i pięcioma konsorcjami, spośród których wybrani będą wykonawcy sieci ponad 90 kilometrów dróg wokół lotniska - przekazał wiceminister infrastruktury Maciej Lasek. Szacowana wartość kontraktu to ponad 2,2 miliarda złotych netto.

Kontrakt na ponad dwa miliardy złotych. "Jeden z większych"

Kontrakt na ponad dwa miliardy złotych. "Jeden z większych"

Źródło:
PAP

Mołdawski region separatystyczny Naddniestrze zaczął otrzymywać gaz dzięki pożyczce od Rosji i współpracy z rosyjskim Ministerstwem Energetyki - poinformował w piątek szef władz Naddniestrza Wadim Krasnosielski.

Naddniestrze zaczęło otrzymywać gaz

Naddniestrze zaczęło otrzymywać gaz

Źródło:
PAP

Do 20 lutego przedsiębiorcy mogą zmienić formę opodatkowania. Ci, którzy zdecydowali się na zmianę formy opodatkowania i złożyli odpowiednie oświadczenie w urzędzie skarbowym w formie elektronicznej, powinni sprawdzić jego poprawność.

Ważny termin dla przedsiębiorców. Zostało kilka dni

Ważny termin dla przedsiębiorców. Zostało kilka dni

Źródło:
PAP, gov.pl

W samym 2023 roku wydano ponad 25 tysięcy stron aktów prawnych. To jest po prostu olbrzymie przeregulowanie gospodarki - mówi w rozmowie z portalem tvn24.pl prezes zarządu, CEO Comarch S.A. Jarosław Mikos. Komentując pomysł powstania zespołu Rafała Brzoski, chwali rozmach twórcy InPostu. Zwraca uwagę na wyzwania, jakie stoją przed nami w związku z rozwojem sztucznej inteligencji. - AI to tak wielka rewolucja, że jest porównywalna z rewolucją Gutenberga - podkreśla Mikos.

Prezes Comarchu o potrzebie deregulacji: tysiące nowych przepisów, kontrole i wysokie obciążenia

Prezes Comarchu o potrzebie deregulacji: tysiące nowych przepisów, kontrole i wysokie obciążenia

Źródło:
tvn24.pl

Komisja Europejska odrzuciła w piątek nową propozycję prezydenta USA Donalda Trumpa dotyczącą ceł, która ma jego zdaniem wyrównać warunki handlu. Po raz kolejny zapowiedziała, że zareaguje szybko i stanowczo na amerykańskie nieuzasadnione cła.

"Cła to podatki. Nakładając je, USA opodatkowują własnych obywateli"

"Cła to podatki. Nakładając je, USA opodatkowują własnych obywateli"

Źródło:
PAP

"Ostrzegamy przed wiadomościami wysyłanymi do przedsiębiorców, w których oszuści podszywają się pod portal biznes.gov.pl" - ostrzega resort rozwoju i technologii. To kampania phishingowa, "w której atakujący wykorzystują elementy socjotechniki, aby wyłudzić dane".

"Nie działaj pod wpływem emocji". Resort ostrzega

"Nie działaj pod wpływem emocji". Resort ostrzega

Źródło:
tvn24.pl

W styczniu 2025 roku ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły o 5,3 procent rok do roku. W stosunku do poprzedniego miesiąca inflacja wyniosła 1,0 procent - wynika ze wstępnych danych GUS.

"Inflacja zaskoczyła". Nowe dane GUS

"Inflacja zaskoczyła". Nowe dane GUS

Źródło:
tvn24.pl

Obecny zarząd Polregio złożył do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez były zarząd - dowiedziała się PAP od źródeł zbliżonych do sprawy. Agencja podała, że chodzi o szkody znacznej wartości.

Nieoficjalnie: zawiadomienie do prokuratury w związku z działaniami poprzedniego zarządu Polregio

Nieoficjalnie: zawiadomienie do prokuratury w związku z działaniami poprzedniego zarządu Polregio

Źródło:
PAP

Turyści nie będą już mogli chodzić po ulicach portugalskiej Albufeiry ubrani jedynie w kostium kąpielowy. Nieposłusznym, zgodnie z nowymi przepisami, tak zwanym Kodeksem Zachowań w Albufeirze, grożą mandaty do 1500 euro (według obecnego kursu to 6246 złotych).

Nie chcą bikini na ulicach. Mandaty liczone w tysiącach złotych

Nie chcą bikini na ulicach. Mandaty liczone w tysiącach złotych

Źródło:
PAP

TikTok powrócił do sklepów z aplikacjami Apple i Google w USA. Wcześniej prezydent Donald Trump opóźnił wprowadzenie zakazu dla aplikacji i zapewnił gigantów technologicznych, że nie zostaną ukarani za dystrybucję - podał Reuters.

TikTok wrócił do sklepów z aplikacjami w USA

TikTok wrócił do sklepów z aplikacjami w USA

Źródło:
Reuters, TVN24

Wydane rozstrzygnięcie będzie miało istotne znaczenie dla blisko 18 milionów spłacanych kredytów, których wartość można szacować na około 190 miliardów złotych - ocenił radca prawny Wojciech Bochenek. Orzeczenie otwiera klientom drogę do tak zwanego darmowego kredytu - dodała prawniczka Karolina Wysmułek.

"Darmowy kredyt". Przełomowy wyrok może mieć znaczenie dla milionów

"Darmowy kredyt". Przełomowy wyrok może mieć znaczenie dla milionów

Źródło:
PAP

Sędzia federalny Amir Ali nakazał administracji prezydenta USA Donalda Trumpa przywrócenie finansowania setkom instytucji zaangażowanych w pomocy dla zagranicy (USAID). Twierdzą one, że zamrożenie na 90 dni funduszy zrujnowało ich działalność.

Sąd odwraca decyzję Trumpa. Pieniądze mają zostać odmrożone

Sąd odwraca decyzję Trumpa. Pieniądze mają zostać odmrożone

Źródło:
PAP

Prezydent USA Donald Trump stwierdził, że wyrzucenie Rosji z G7 było błędem, powinna zostać przyjęta z powrotem. Powiedział także, że ufa Putinowi w kontekście jego deklaracji, iż ten chce pokoju. Później poinformował, że w piątek w Monachium dojdzie do rozmów przedstawicieli Rosji, Ukrainy i USA.

Trump: wyrzucenie Rosji z G7 było błędem. Prezydent USA mówi o zaufaniu do Putina

Trump: wyrzucenie Rosji z G7 było błędem. Prezydent USA mówi o zaufaniu do Putina

Źródło:
PAP, Reuters

"Klucz do mieszkania" to nowy program mieszkaniowy zaproponowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Resort rozwoju chce w 2025 r. przeznaczyć 2,5 mld zł na mieszkalnictwo komunalne i społeczne. Z kolei program "Pierwsze klucze" będzie skierowany do tych, którzy nie byli właścicielami mieszkań. - Żadna złotówka z tego programu nie popłynie do deweloperów podkreślał minister Paszyk.

"Klucz do mieszkania". Minister rozwoju przedstawił nowy program mieszkaniowy

"Klucz do mieszkania". Minister rozwoju przedstawił nowy program mieszkaniowy

Źródło:
PAP