Podatek progresywny – czym jest i ile wynosi? Jak działa skala podatkowa? 

●     Progresywny podatek dochodowy oznacza, że im wyższe dochody, tym większą ich część trzeba oddać w formie podatku. ●     Dochody do kwoty 85 528 zł opodatkowane są stawką 17 proc., a powyżej tej kwoty stawką 32 proc. To tak zwane dwa progi podatkowe. ●     Celem podatku progresywnego jest łagodzenie negatywnych skutków nierówności społecznych. ●     Przedsiębiorcy mogą wybrać inną formę opodatkowania, np. podatek liniowy.

Przepisy dotyczące podatku dochodowego oraz form opodatkowania zawarte są w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. W ograniczonym zakresie uzupełnia je ponadto ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Progresywny podatek dochodowy nazywany jest również skalą podatkową lub podatkiem na zasadach ogólnych. Jest on formą opodatkowania polegającą na uzależnieniu wysokości stawki podatku od osiąganego dochodu – im wyższa podstawa opodatkowania, tym wyższa stawka. Różni się tym od podatku liniowego, w którym stawka procentowa podatku pozostaje jednakowa dla wszystkich, a także od podatku pogłównego, w którym jednakowa dla wszystkich jest kwota płaconego podatku.

W praktyce oznacza to, że im wyższe dany podmiot osiąga dochody, tym większą ich część będzie musiał odprowadzać w formie podatku. Służyć ma to zapobieganiu szkodliwej dla gospodarki koncentracji kapitału i łagodzić negatywne skutki nierówności społecznych.

Podatek progresywny dotyczy w Polsce większości osób fizycznych, m.in. zatrudnionych na umowę o pracę, a także jest jedną z dostępnych form opodatkowania dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Rozlicza się z niego poprzez płacenie miesięcznych lub kwartalnych zaliczek, a następnie dokonanie podsumowania i ewentualnej korekty podatku w rocznej deklaracji podatkowej PIT.

Więcej o tych korektach i związanej z nimi możliwości zwrotu podatku można przeczytać TUTAJ.

Aktualnie obowiązujące stawki podatku dochodowego według skali podatkowej wynoszą:

●     17 proc. od dochodów do wysokości 85 528 zł,

●     32 proc. od dochodów powyżej kwoty 85 528 zł.

Stawka 32 proc., czyli tzw. drugi próg podatkowy, dotyczy jedynie nadwyżki ponad kwotę 85 528 zł. Oznacza to, że osiągając dochód w wysokości np. 100 tys. zł, 85 528 zł z tej kwoty zostanie opodatkowane stawką 17 proc., a jedynie 14 472 zł wyższą stawką 32 proc.

Ponadto osób fizycznych dotyczy dodatkowy tzw. trzeci próg podatkowy, czyli danina solidarnościowa. Danina ta wynosi dodatkowe 4 proc. i dotyczy jedynie dochodów powyżej miliona zł. Oznacza to, że osoba fizyczna osiągająca dochód w wysokości np. 2 mln zł zapłaci 17 proc. podatku dochodowego od kwoty 85 528 zł, 32 proc. podatku od kwoty 914 472 zł, oraz 36 proc. (32 proc. + 4 proc.) podatku od pozostałego 1 000 000 zł.

Więcej o podatku dochodowym od osób fizycznych przeczytać można TUTAJ.

Wysokość stawek progresywnego podatku dochodowego dla osób prowadzących działalność gospodarczą jest taka sama jak dla osób fizycznych. Wynosi więc 17 proc. od dochodu do wysokości 85 528 zł oraz 32 proc. od nadwyżki ponad tę kwotę. Nie obowiązuje natomiast w tym przypadku tzw. trzeci próg podatkowy, czyli danina solidarnościowa.

Podatek progresywny jest podstawową, niejako "domyślną" formą opodatkowania przedsiębiorców. Mogą oni jednak wybrać inny sposób rozliczania się z podatku dochodowego, np. według stawki liniowej. Wówczas osoba prowadząca działalność gospodarczą płaci stawkę 19 proc. podatku dochodowego niezależnie od osiąganych w danym roku dochodów.

Podatek liniowy oferuje więc niższą stawkę podatkową w przypadku dochodów przekraczających 85 528 zł. Jednocześnie jednak w jego przypadku niemożliwe jest skorzystanie z większości ulg podatkowych czy z kwoty wolnej od podatku.

O różnicach pomiędzy podatkiem progresywnym i liniowym pisaliśmy TUTAJ.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą nie mają obowiązku rozliczania się z podatku dochodowego cały czas w ten sam sposób. Mogą one same wybrać, czy wolą stosować podatek progresywny, czy też podatek liniowy, ryczałt albo kartę podatkową.

Jeżeli rozpoczynają dopiero swoją działalność i wybierają podatek progresywny, nie muszą tego zgłaszać do urzędu skarbowego – ta forma opodatkowania zostanie przyjęta dla nich automatycznie.

Jeżeli natomiast chcą wybrać inną formę opodatkowania albo już prowadzą działalność gospodarczą, ale chcą zmienić aktualny sposób rozliczania się z podatku dochodowego, muszą zgłosić to do urzędu skarbowego albo za pośrednictwem Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Szczegółowe informacje na temat zmiany formy opodatkowania oraz dotyczących tego zasad i terminów można znaleźć na stronie biznes.gov.pl.

Stawki podatku dochodowego płaci się od tak zwanej podstawy obliczenia podatku. Podstawą tą nie jest cały dochód, czy też całe otrzymywane wynagrodzenie. Podstawę obliczenia podatku stanowi dochód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu oraz o zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne.

Ponadto wyliczoną wysokość podatku dochodowego pomniejszyć można o kwotę pomniejszającą podatek, a przedsiębiorcy również o większość zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75 proc. (cała składka wynosi 9 proc.).

Zdecydowana większość Polaków rozlicza się z podatku dochodowego według pierwszego progu podatkowego. Ich dochody roczne nie przekraczają kwoty 85 528 zł, w związku z czym płacą 17 proc. podatku.

Należy jednak pamiętać, że wysokość należnego do zapłacenia podatku dochodowego zmniejszana jest za sprawą tzw. kwoty wolnej od podatku oraz kwoty zmniejszającej podatek.

Kwota wolna od podatku to wysokość dochodu, poniżej którego jest się zwolnionym z płacenia podatku dochodowego. Wynosi ona 8 000 zł – osoby, których roczny dochód nie przekroczył tej kwoty, wciąż muszą wypełnić deklarację podatkową, ale podatku nie płacą.

Kwota zmniejszająca podatek stosowana jest z kolei u osób, których roczny wyniósł więcej niż 8 000 zł, ale mniej niż 127 000 zł. Te osoby płacą podatek dochodowy, ale mogą odliczyć od jego wysokości kwotę zmniejszającą podatek.

Kwota ta maleje wraz ze wzrostem dochodów. Dla największej grupy osób należącej do pierwszego progu podatkowego, których dochód wynosi od 13 000 zł do 85 528 zł, kwota ta wynosi 3 091 zł. Oznacza to, że należny podatek dochodowy można zmniejszyć o 525,12 zł – tyle wynosi 17 proc. z kwoty 3 091 zł.

Podatku progresywnego nie należy mylić z metodą wyłączenia z progresją. Metoda wyłączenia z progresją jest jedną z dwóch metod unikania podwójnego opodatkowania w przypadku polskich rezydentów podatkowych osiągających przychody za granicą.

Metoda wyłączenia z progresją polega na zwolnieniu z opodatkowania w Polsce całości dochodu osiągniętego w innym państwie. Różni się tym ona od drugiej metody unikania podwójnego opodatkowania, czyli metody proporcjonalnego odliczenia. W tej drugiej metodzie zagraniczny dochód podlega opodatkowaniu w Polsce, ale od jego wysokości odlicza się podatek dochodowy zapłacony już za granicą. Metoda wyłączenia z progresją jest więc uważana za korzystniejszą od metody proporcjonalnego odliczenia.

Więcej o metodach unikania podwójnego opodatkowania i związanej z nimi uldze abolicyjnej można przeczytać TUTAJ.

Odpowiednie ustawy:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 2. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne