Strajk włoski – na czym polega? Przykłady strajku włoskiego w Polsce

● Strajk włoski charakteryzuje się tym, że praca jest wykonywana bardzo skrupulatnie i powoli. ● W świetle polskich przepisów strajk włoski nie mieści się w kategorii strajków. Uznawany jest za akcję protestacyjną. ● W 2019 roku odbył się strajk włoski nauczycieli zorganizowany przez ZNP.

Strajk włoski to strajk, w czasie którego pracownicy nie porzucają pracy, lecz ją skrupulatnie wykonują. Nazywany jest również „białym” od włoskiego sformułowania „sciopero bianco”.

Pracownicy w czasie strajku włoskiego spowalniają tempo pracy, swoje obowiązki wypełniają skrupulatnie, a nawet – w niektórych przypadkach – pozorują ich wykonanie. Może dochodzić również do wykonania tylko części z zadań. Celem jest wywarcie presji na pracodawcy, by polepszył warunki pracy czy na przykład podniósł wynagrodzenie.

W świetle polskiego prawa strajk włoski nie ma znamion „strajku”. W artykule 17 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych czytamy, że strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego interesów wskazanych w art. 1 przedmiot sporu zbiorowego. Z kolei forma włoska polega na jej spowolnieniu.

Dlatego strajk włoski jest uważany za akcję protestacyjną. Jednak może być uznawany przy tym za nielegalny. Krzysztof W. Baran w książce „Zbiorowe prawo pracy” przekonuje, że zwolnienie tempa lub pozorowanie pracy godzi w założenia art. 22 Kodeksu pracy, który głosi między innymi, że pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy.

Jego zdaniem pracownikowi biorącemu udział w takiej formie protestu „można też postawić zarzut braku należytej staranności w wykonywaniu obowiązków wynikających z umowy o pracę”. Tutaj powołuje się na art. 100 § 1 Kodeksu pracy, gdzie czytamy, że pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

W Polsce niejednokrotnie dochodziło do tego typu akcji protestacyjnych – decydowali się na nie listonosze, pracownicy służby zdrowia czy supermarketów.

W czerwcu 2016 odbył się z kolei strajk włoski celników. Na ukraińskich przejściach granicznych, które prowadzą do Polski, ponad tysiąc pojazdów oczekiwało wtedy w kolejkach. Związki zawodowe celników w Polsce podawały, że to strajk włoski, związany z reformą organów podatkowych, który polega między innymi na drobiazgowych kontrolach.

W 2019 roku odbył się strajk włoski nauczycieli. Rozpoczął się 22 października, decyzją zarządu głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego. Polegał na niewykonywaniu przez pracowników oświaty pozastatutowych zadań, a zdecydowano się na tego typu akcję w efekcie przeprowadzonej przez ZNP ankiety, w której wzięło udział ponad 227 tys. nauczycieli z całego kraju. Protest ten był wyrazem sprzeciwu wobec niskich zarobków.

Akty prawne: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy; Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych