Ogromne osiedle na terenach po fabryce samochodów. Będzie powstawało przez 25 lat

We wtorek na dziedzińcu budynku dyrekcji dawnej Fabryki Samochodów Osobowych firma OKAM po raz pierwszy zaprezentowała szczegółowy plan osiedla, które powstanie na terenach pofabrycznych. Pokazano wizualizacje, odbył się panel dyskusyjny poświęcony zrównoważonym miastom przyszłości na przykładzie inwestycji planowanej przy Jagiellońskiej 88. Spotkanie otworzył wiceprezydent Warszawy Michał Olszewski.

- W 2018 roku, jako miasto, wspólnie z Marleną Happach (dyrektorką Biura Architektury i Planowania Przestrzennego - red.), rozpoczęliśmy proces przygotowania masterplanu dla całego terenu po zakładach FSO Żerań, ale de facto też po obiektach znajdujących się od ronda Starzyńskiego do trasy S8. Postawiliśmy sobie ambitny plan, żeby ten obszar stał się lepszym miastem, które będzie miało charakter lokalny, które będzie tworzyło nową tkankę społeczną - powiedział na wstępie wiceprezydent Olszewski.

- Cały teren, który jest w tym pasie (Jagiellońskiej - red.) jest nadzieją na to, żeby w prawobrzeżnej Warszawie pojawił się dobry kawałek miasta, który chcemy oddać mieszkańcom po tym, jak przez długi czas był pusty - zaznaczył Olszewski. - To miejsce ma się zmieniać dokładnie w tym kierunku. Miejsca, które zachowa swoją tożsamość i elementy, które będą mówiły o tym, co tu się działo przez kilkadziesiąt lat po wojnie - podkreślił wiceprezydent stolicy.

Działka na której powstanie osiedle

Jeden właściciel, jeden plan. Filozofia osiedla

Pofabryczny teren zakładów FSO o powierzchni 62 hektarów został zakupiony przez firmę OKAM w 2021 roku. Wizja architektoniczna planowanego tam osiedla została stworzona we współpracy z pracowniami WXCA oraz SAWAWA. I jest nawiązaniem do masterplanu zrealizowanego przez firmę Dawos na zlecenie stołecznego ratusza w 2019 roku.

- Inwestor powiedział: "Ja nie chcę, żebyście zaprojektowali budynki, bo każdy potrafi. Chcę, żebyście stworzyli wspólnotę". Przez pierwsze trzy miesiące zajmowaliśmy się filozofią tego osiedla, myśleniem, dla kogo je tworzymy, jaki będzie świat za 25 lat, bo taka jest właśnie perspektywa czasowa tego projektu - przyznała Marta Sękulska-Wrońska, architektka z pracowni WXCA.

- To, co jest najważniejsze w tym masterplanie, który jest ewolucją tego, co powstało na zlecenie miasta, to są wartości i zasady urbanistyczne, filozoficzne i społeczne, które formułowaliśmy wspólnie z pracownią SAWAWA - zaznaczyła architektka.

Jak wyjaśniała, wcześniejsza koncepcja musiała przewidywać, że to osiedle będzie powstawało w ramach odrębnych działek. A dzięki temu, że teren wykupiła jedna firma, można stworzyć spójny organizm. - Możemy retencjonować wodę ze wszystkich kwartałów w jednym centralnym parku. Możemy myśleć o tym, żeby budynki wymieniały się energią. Te wszystkie wartości wpisaliśmy w masterplan - podkreśliła Sękulska-Wrońska.

Wskazała również, że dzięki ewolucji koncepcji zachowanych zostanie więcej budynków po dawnej fabryce.

Osiedle na terenach po FSO na Żeraniu - wizualizacje

Plan na 25 lat: 17 tysięcy mieszkań, 13 tysięcy miejsc pracy

Powierzchnia użytkowa osiedla wyniesie około 700 tysięcy metrów kwadratowych, z czego część mieszkalna to niemal 440 tysięcy metrów kwadratowych. Rozpoczęcie budowy pierwszego etapu planowane jest w pierwszym kwartale 2025 roku. W jego ramach (obejmie około 11 hektarów) powstanie część budynków mieszkalnych z powierzchniami handlowo-usługowymi, a także pierwszy fragment zaplanowanego w centrum osiedla parku.

Jednym z pierwszych budynków, które pojawią się na działce po FSO, będzie szkoła dla 650 uczniów. Docelowo cała inwestycja to 12 tysięcy mieszkań z przeznaczeniem dla 17-19 tysięcy osób, a także około 13 tysięcy nowych miejsc pracy. Jak podkreślała przedstawicielka pracowni WXCA, realizacja inwestycji zostanie rozciągnięta na 25 lat.

Plan zakłada także utworzenie terenów rekreacyjnych, a w tym publicznego skateparku, ścieżek biegowych czy rowerowych. Inwestor deklaruje, że 20 z 62 hektarów przeznaczono na zieleń. Połowę tego będzie stanowił wspomniany już park centralny.

Dojazd do osiedla zapewni między innymi ulica roboczo nazwana Nowogolędzinowską, która w założeniu ma je okalać.

Ekologiczne ambicje, bez samochodów wewnątrz osiedla

OKAM w swojej wizji osiedla przewiduje sporo rozwiązań ekologicznych: fotowoltaikę, kolektory słoneczne, pompy ciepła i ogniwa fotowoltaiczne z perowskitu. Planowany jest też system całkowitej retencji wody opadowej czy wewnętrzna sieć niskotemperaturowa. Co ważne, ruch samochodów wewnątrz osiedla będzie wyłączony. Wokół inwestycji powstaną parkingi zbiorcze, wyznaczone zostaną też punkty dla aut dostawczych, zaś do dyspozycji mieszkańców będą pojazdy elektryczne oraz rowery.

Powstaną też parkingi podziemne, ale - jak zapewniają przedstawiciele OKAM - w znacznie mniejszej skali niż na powstających obecnie osiedlach.

Już pod koniec września tego roku na terenie kompleksu ma powstać centrum edukacji ekologicznej "Punkt Zwrotny", w którym uczniowie ze szkół będą mogli bezpłatnie rozwijać swoją wiedzę o ekologii i zrównoważonym rozwoju.

Co z budynkami po fabryce? Muzeum, gastronomia, kultura

Najstarsze zabudowania FSO zaczęły powstawać na przełomie lat 40. i 50. Kompleks rozwijał się przez kolejne dwie dekady. Choć od zakończenia produkcji minęło wiele lat, do tej pory zabudowania fabryczne nie zostały nawet ujęte w gminnej ewidencji zabytków. To się zmieniło 1 czerwca tego roku. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, na wniosek stowarzyszenia Porozumienie Dla Pragi, podjął decyzję o rozpoczęciu procedury wpisu do rejestru zabytków. Czy to wpłynęło na zmiany w projekcie planowanego osiedla? Anna Watkowska, członkini zarządu OKAM City i liderka projektu osiedla FSO Park zaprzeczyła.

- Decyzja konserwatora nic nie zmieniła. Od samego początku wiedzieliśmy, że część tych budynków zostanie zachowana. Oczywiście nie możemy zachować ich w całości, bo to nie ma sensu. One w tej chwili nie spełniają żadnych norm. Ich przystosowanie do dzisiejszych przepisów mija się z celem - powiedziała Watkowska. - Zachowujemy więcej, niż zakładał pierwotny master plan przygotowany na zlecenie miasta przez firmę Dawos. Jesteśmy w stałym kontakcie z konserwatorem - zapewniła.

- Zachowujemy całą halę kolebkową. To jest najstarszy budynek kompleksu FSO. Poza tym pozostawiamy trzy nawy budynku tłoczni, czyli około 30 procent całej tej olbrzymiej hali produkcyjnej. Chcemy stworzyć tam przestrzeń mieszaną: gastronomiczną, kulturalną. Marzymy też, aby wskrzesić na osiedlu muzeum motoryzacji. Mamy wiele pamiątek, które można w nim zaprezentować - zapewniła Anna Watkowska.

Wyliczyła też, że ocalony zostanie fragment budynku spawalni oraz brama główna. Deweloper chce ją przywrócić do pierwotnego kształtu. Zachowany ma być też budynek dyrekcji (bliżej Trasy Toruńskiej), którego elewacja jest obłożona ceramiką użytkową.