"Ognista klepsydra" w głębi kosmosu sygnalizuje narodziny gwiazdy

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zwrócił swój obiektyw w stronę protogwiazdy L1527 w gwiazdozbiorze Byka, oddalonej o około 460 lat świetlnych od Ziemi. Wykonane w podczerwieni zdjęcie pozwala nam podejrzeć gwiazdę w bardzo wczesnym stadium formowania się i nabierania masy.

Obraz przedstawia półprzezroczyste, wielobarwne obłoki gazu, podświetlone na kształt gigantycznej klepsydry. Źródłem światła jest ukryta w przewężeniu protogwiazda L1527. Przecinająca ją wąska, czarna linia to dysk protoplanetarny - wirująca gazowo-pyłowa struktura, która w przyszłości może stać się częścią samej gwiazdy lub otaczających ją planet.

Jak wskazuje NASA, niesamowite kolory na zdjęciu są wynikiem obecności warstw kosmicznego pyłu pomiędzy obiektywem teleskopu a obłokami. Tam, gdzie pył jest najcieńszy, obłoki zdają się mieć niebieską barwę. Im grubsza warstwa pyłu, tym mniej niebieskiego światła jest w stanie dotrzeć do teleskopu, tworząc kieszenie koloru pomarańczowego.

Na zdjęciu widoczne są również długie włókna wodorowe, wstrząśnięte podczas wyrzucania materiału przez protogwiazdę. Te wstrząsy i turbulencje hamują formowanie się kolejnych gwiazd, które w przeciwnym razie powstałyby w całym obłoku. W ten sposób młoda gwiazda zaczyna dominować w przestrzeni, zabierając większość materii dla siebie.

L1527 ma tylko około 100 tysięcy lat - w skali Wszechświata to bardzo młody obiekt. Jest ona uważana za protogwiazdę klasy 0, czyli najwcześniejszy etap formowania się gwiazdy. L1527 nie wytwarza jeszcze własnej energii, a jej forma jest wciąż niestabilna, chociaż zaczyna przyjmować typowy dla gwiazd, kulisty kształt Według NASA, ciało niebieskie przypomina "gorącą, puszystą kępkę gazu" o masie między 20 a 40 procent masy Słońca.

Rosnące ciało niebieskie takie jak L1527 przyciąga okoliczny pył i gaz. Materiał powoli opada, obracając się spiralnie wokół gwiazdy i tworząc gęsty dysk protoplanetarny, zwany także dyskiem akrecyjnym. Gwiazda będzie dalej nabierała masy, a temperatura jej jądra - rosła, aż pewnym momencie L1527 osiągnie próg umożliwiający rozpoczęcie fuzji jądrowej.

Dysk otaczający L1527 ma wielkość porównywalną z Układem Słonecznym. Biorąc pod uwagę jego gęstość, nie jest niczym niezwykłym, że część tego materiału może się ze sobą zlepić, tworząc zalążki planet. Obserwacja młodych gwiazd pozwala nam dowiedzieć się, jak wyglądało nasze Słońce i Układ Słoneczny na samym początku ich istnienia.