Tylko jeden gatunek praludzi? Czaszka z Gruzji może namieszać w ewolucji

Czaszka znaleziona w gruzińskim Dmanisi pochodzi sprzed 1,8 mln latPAP/EPA

Naukowcy badający znalezioną w Gruzji czaszkę pierwotnego człowieka twierdzą, że należy ona do tego samego gatunku, co szczątki hominidów odkryte w Afryce. Ich teza o rozwoju jednej tylko linii gatunkowej w rodzaju Homo, do którego należy też współczesny człowiek, wzbudziła jednak kontrowersje wśród paleontologów. - W początkach natura eksperymentowała - twierdzą zwolennicy teorii o kliku gatunkach hominidów.

Zespół naukowców z Gruzji przedstawił na łamach czasopisma "Science" tezę, że nasi praprzodkowie - homo habilis, homo rudolfensis i homo erectus należały do jednej rozwijającej się linii, która doprowadziła do wykształcenia współczesnego człowieka.

Mieszane cechy "czaszki nr 5"

Naukowcy przebadali najbardziej kompletną ze znanych czaszek hominida, znalezioną w miejscowości Dmanisi na południu Gruzji. Na tamtejszym stanowisku archeologicznym odkryto najstarsze szczątki hominidów pochodzące spoza Afryki. Reprezentują one grupę najwcześniejszych prymitywnych ludzi, która rozwinęła się wkrótce po wyodrębnieniu od australopiteków.

Licząca 1,8 mln lat "czaszka nr 5" wykazuje kilka charakterystycznych cech wspólnych z czaszkami homo habilis - małą mózgoczaszkę, duże zęby i długą twarz. Ale posiada też cechy mózgoczaszki uważane za wyjątkowe dla homo erectus.

- Teraz mamy najlepszy dowód na to, jak wczesny jest rodzaj Homo - powiedział prof. David Lordkipanidze z Narodowego Muzeum Gruzji w Tbilisi, główny autor publikacji w "Science".- Jedną z najważniejszych rzeczy jest to, że mamy taki niezwykły zbiór. Bardzo rzadko zdarza się, żeby pochodził z jednego stanowiska – dodał.

Wiele podobieństw

Szczątki wykazały zróżnicowanie, które wcześniej zaskoczyło naukowców, jednak prof. Lordkipanidze powiedział, że to oczywiste, że należą do jednej populacji. - Patrząc na tę różnorodność i porównując ze współczesnymi ludźmi widzimy, że to normalny zakres - wyjaśnił.

Gruzińską czaszkę odkryto osiem lat temu i od tego czasu naukowcy badali ją, porównując z innymi szczątkami hominidów, znalezionymi w Afryce i pochodzącymi nawet sprzed 2,4 mln lat. Analiza porównawcza wykazała tyle podobieństw, że zespół Lordkipanidzego uznał, że zarówno najstarsze afrykańskie fragmenty szkieletów, jak i te z Dmanisi należą do tego samego gatunku.

Połączenie kluczowych cech

Współautor badań, prof. Christoph Zollikofer z Instytutu Antropologii i Muzeum w Zurychu zwrócił uwagę, że gdyby mózgoczaszka i twarzoczaszka należące do "czaszki nr 5" zostały znalezione jako oddzielne szczątki na różnych stanowiskach w Afryce, mogłyby zostać przypisane do różnych gatunków.

- To dlatego, że "czaszka nr 5" łączy kilka kluczowych cech takich jak mała puszka mózgowa i duża twarz, co dotychczas nie było odnotowane w szczątkach wczesnych przedstawicieli rodzaju Homo - stwierdził. - Co więcej, ponieważ widzimy podobny wzór i zakres różnorodności w afrykańskich szczątkach, rozsądne jest założenie, że w tym czasie w Afryce by jeden gatunek z rodzaju Homo. A ponieważ hominidy z Dmanisi są tak podobne do tych afrykańskich, zakładamy również, że oba reprezentują ten sam gatunek - dodał prof. Zollikofer.

Zarzucają ogólnikowość

Z taką tezą nie zgadzają się jednak inni paleontolodzy, według których w Afryce współistniały trzy gatunki hominidów. Do tych naukowców należy prof. Fred Spoor z University College w Londynie, który twierdzi, że metody analizy użyte przez zespół Lordkipanidzego były niewystarczające, aby wnioskować, że wszystkie szczątki należą do tego samego gatunku.

- Sporządzają bardzo ogólną analizę czaszki, która opisuje kształt twarzy i puszki mózgowej za pomocą bardzo szerokich pojęć. Problemem jest to, że gatunki Homo nie są definiowane za pomocą tak ogólnego przeglądu kształtu czaszki - powiedział.

Według niego specyficzne cechy określające odrębność gatunków homo erectus, homo habilis i homo rudolfensis nie zostały wychwycone przez "punkty orientacyjne", jakimi posługiwał się gruziński zespół. - Oni nie biorą pod uwagę, że gruby, wystający grzbiet czoła, kanciasty tył puszki mózgowej i niektóre szczegóły podstawy czaszki są wydzielonymi cechami homo erectus, a nie występują u homo habilis i homo rudolfensis – wyjaśnił prof. Spoor.

"Natura eksperymentowała"

Z kolei prof. Chris Stringer w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie powiedział, że zespół doskonale wykazał na przykładzie "czaszki nr 5" naturalna różnorodność populacji Dmanisi. Jednak on także wątpi w to, żeby wszystkie szczątki wczesnych hominidów można było zaliczyć do rozwijającej się linii homo erectus.

- Tylko homo erectus zdołał przetrwać, ale w początkach natura eksperymentowała z tym, jak ewoluować człowieka pod względem zwiększania rozmiaru mózgu. Osobniki zaczęły używać narzędzi i jeść mięso, a to popchnęło ewolucję, ale też spowodowało zróżnicowanie. Myślę, że grupa z Dmanisi jest takim przykładem udanego gatunku, który pojawił się w tym procesie, a potem rozprzestrzeniał – podsumował prof. Stringer.

Czaszka znaleziona w gruzińskim Dmanisi PAP/EPA

Autor: js/aw / Źródło: BBC

Źródło zdjęcia głównego: PAP/EPA

Pozostałe wiadomości

W Polsce w najbliższych dniach i tygodniach wzrośnie zagrożenie osuwiskami ziemi - ostrzegają geolodzy. W wyniku intensywnych opadów deszczu już teraz lokalnie pojawiają się niebezpieczne osunięcia gruntu. Zjawiska są bardzo trudne do przewidzenia i uaktywniają się po pewnym czasie.

Uwaga na osuwiska! Te miejsca będą zagrożone w najbliższych dniach i tygodniach

Uwaga na osuwiska! Te miejsca będą zagrożone w najbliższych dniach i tygodniach

Źródło:
tvnmeteo.pl, PIG

Poziom wody w rzekach na południu i południowym zachodzie Polski pozostaje bardzo wysoki. Stan alarmowy jest przekroczony na blisko 50 stacjach. Obowiązują też ostrzeżenia hydrologiczne IMGW.

Lista i mapa rzek, na których jest przekroczony stan alarmowy

Lista i mapa rzek, na których jest przekroczony stan alarmowy

Źródło:
IMGW, PAP

W nocy ze środy na czwartek fala kulminacyjna na Odrze dotarła do Wrocławia. Jak wynika z danych opublikowanych przed godziną 8 przez IMGW, stan wody na stacji wodowskazowej Trestno wynosił 636 centymetrów przy trendzie rosnącym.

Fala kulminacyjna na Odrze we Wrocławiu. Najnowsze prognozy

Fala kulminacyjna na Odrze we Wrocławiu. Najnowsze prognozy

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW, PAP

Pogoda na dziś. Czwartek 19.09 przyniesie spokojną i ciepłą aurę. W niemal całym kraju dominować będzie słońce. Najcieplej będzie na północy, gdzie termometry pokażą maksymalnie 25 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś, czwartek 19.09. Słonecznie i ciepło

Pogoda na dziś, czwartek 19.09. Słonecznie i ciepło

Źródło:
tvnmeteo.pl

Czeska policja poinformowała w środę, że odnaleziono ciało zaginionej 70-letniej kobiety z miejscowości Kobyla nad Vidnavkou w regionie Jesionika. To już czwarta śmiertelna ofiara powodzi. Po raz pierwszy od czterech dni liczba zagrożonych powodzią terenów jest niższa niż sto. W 23 miejscach obowiązuje najwyższy poziom alarmu powodziowego.

Wróciła do domu z centrum ewakuacyjnego. Jej ciało znaleziono zaplątane w ogrodzenie

Wróciła do domu z centrum ewakuacyjnego. Jej ciało znaleziono zaplątane w ogrodzenie

Źródło:
PAP, Reuters

Sytuacja powodziowa w środkowej Europie poprawia się, ale wciąż jest trudna. W Austrii potwierdzono piątą ofiarę śmiertelną żywiołu. Niektóre akweny w Czechach wciąż grożą wylaniem. Fala powodziowa na Dunaju przechodzi przez Węgry, szykuje się na nią Budapeszt.

Wiele ofiar śmiertelnych, ogromne zniszczenia, a to jeszcze nie koniec

Wiele ofiar śmiertelnych, ogromne zniszczenia, a to jeszcze nie koniec

Źródło:
Reuters, PAP, tvnmeteo.pl

Stery nad pogodą w Polsce przejął antycyklon Serkan. Wyż sprawi, że w najbliższych dniach czekać nas będzie piękna, spokojna i słoneczna aura. Temperatura powietrza przekroczy 20 stopni Celsjusza.

Antycyklon Serkan nad Polską. Jaką pogodę przyniesie

Antycyklon Serkan nad Polską. Jaką pogodę przyniesie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Dzięki zaangażowaniu strażaków i służb leśnych udało się uratować życie sarenki poszkodowanej w powodzi. Niszczycielska siła żywiołu nie pozostaje bez wpływu na lasy i mieszkające w nich zwierzęta. Jednak - jak podkreślają eksperci - natura szybciej zabliźnia rany związane z kataklizmem.

Sarenka w ręczniku. Zwierzęta wyczuwają zagrożenia, ale czasem i one nie zdążą uciec

Sarenka w ręczniku. Zwierzęta wyczuwają zagrożenia, ale czasem i one nie zdążą uciec

Źródło:
tvnmeteo.pl. RDLP w Zielonej Górze

Płacimy za 100-200 lat zaniedbań polegających na masowym obsadzeniu świerkiem naszych gór - mówi prof. Krzysztof Świerkosz z wydziału nauk biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego w rozmowie z "Gazetą Wyborczą". Na duże znaczenie lasów w retencji wód wskazuje również dr Antoni Kostka z Centrum Strategii Środowiskowych. "Nie istnieje żadna sprzeczność pomiędzy rolą lasów a koniecznością budowania instalacji hydrotechnicznych. Jedno nie wyklucza drugiego", podkreślił.

Co górskie lasy mają wspólnego z powodziami? "Konieczna jest ich szybka przebudowa"

Co górskie lasy mają wspólnego z powodziami? "Konieczna jest ich szybka przebudowa"

Źródło:
PAP, Gazeta Wyborcza, tvn24.pl

Po ekstremalnych opadach deszczu w ostatnich dniach gwałtownie podniósł się poziom rzek w południowej i południowo-wschodniej Polsce, powodując powodzie. Na niektórych stacjach hydrologicznych zanotowano najwyższy poziom wody od początku prowadzenia pomiarów.

Powódź 2024. Na tych rzekach padły historyczne rekordy

Powódź 2024. Na tych rzekach padły historyczne rekordy

Źródło:
IMGW

Do Wrocławia dotarła fala kulminacyjna na Odrze. Według relacji Tomasza Sikory z urzędu miejskiego Wrocławia, woda na Bystrzycy już powoli opada. W Trestnie poziom Odry wynosi około 600 centymetrów. Jak powiedział dyżurny na stanowisku kierowania komendanta wojewódzkiego PSP we Wrocławiu, wały cały czas są uszczelniane. - Cały czas na bieżąco uszczelniamy, ale nie przeciekają. Pilnujemy tego - podkreślał dyżurny.

Umacniają wały, przerzucają worki. "Pełne zaangażowanie" we Wrocławiu

Umacniają wały, przerzucają worki. "Pełne zaangażowanie" we Wrocławiu

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl, TVN24., PAP

Tempo przyrostu jest bardzo duże, widać je wręcz gołym okiem. Spodziewamy się, że w weekend będzie około dwóch metrów - mówi Jan Piotrowski, pełnomocnik prezydenta Warszawy do spraw Wisły, pytany o sytuację na stołecznym odcinku rzeki.

Rośnie poziom Wisły w Warszawie. W ciągu ostatniej doby o 72 centymetry

Rośnie poziom Wisły w Warszawie. W ciągu ostatniej doby o 72 centymetry

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Po intensywnych opadach śniegu w Alpach nadal obowiązuje stan zagrożenia lawinowego. We wtorek lawina, która zeszła w środkowej Austrii, porwała kilka osób, jedna z nich została poważnie ranna - podały służby. Kraj zmaga się ze skutkami powodzi, choć sytuacja zaczęła się poprawiać. We wtorek poinformowano o piątej ofierze śmiertelnej, ponad 20 miejscowości jest odciętych od świata.

Lawina w Austrii porwała kilka osób. Turystka poważnie ranna

Lawina w Austrii porwała kilka osób. Turystka poważnie ranna

Źródło:
PAP, bergrettung-salzburg.at, tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej uspokaja: Warszawa nie jest zagrożona powodzią. Fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do stolicy w piątek.

Kiedy fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do Warszawy?

Kiedy fala wezbraniowa na Wiśle dotrze do Warszawy?

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało instrukcję, jak należy zachować się, gdy utkniemy w domu w trakcie powodzi. Nasze życie mogą nam uratować konkretne gesty i kolory, które pomogą przekazać cenne informacje ratownikom.

Jak wezwać pomoc w trakcie powodzi

Jak wezwać pomoc w trakcie powodzi

Źródło:
MSWiA, TVN24

Ogień szaleje w Portugalii. Co najmniej siedem osób zginęło w trawiących kraj od niedzieli pożarach lasów i nieużytków rolnych. Wśród zabitych jest trzech strażaków.

Ponad pięć tysięcy strażaków walczy z pożarami

Ponad pięć tysięcy strażaków walczy z pożarami

Źródło:
PAP, Reuters

Niemiecka turystka, która straciła nogę w wyniku ataku rekina około 500 kilometrów od Wysp Kanaryjskich, zmarła kilka godzin później na pokładzie śmigłowca ratunkowego – podała agencja EFE.

Turystka zaatakowana przez rekina. Zmarła na pokładzie śmigłowca ratunkowego

Turystka zaatakowana przez rekina. Zmarła na pokładzie śmigłowca ratunkowego

Źródło:
PAP

Sytuacja powodziowa w części południowo-zachodniej Polski jest bardzo trudna. Giną ludzie, woda zalewa miasta i domy. Zarządzono wiele ewakuacji. Ekohydrolożka Iwona Wagner próbowała na antenie TVN24 odpowiedzieć na pytanie, co doprowadziło do tak tragicznych skutków tego kataklizmu.

"Może to dramatyczne wydarzenie w końcu pozwoli nam wyjść z iluzji"

"Może to dramatyczne wydarzenie w końcu pozwoli nam wyjść z iluzji"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Dzięki eksperymentalnemu projektowi współprowadzonemu przez IMGW-PIB możemy zobaczyć zasięg zalanych terenów na mapach. Potężne rozlewiska widać koło Prudnika, w Kotlinie Kłodzkiej i w okolicach zbiornika Racibórz Dolny. Natomiast najnowsze dane, z 16 września z godziny 14, pokazują m.in. rozlewiska rzeki Bóbr w okolicach Pilchowic, Wlenia, Lwówka Śląskiego.

Powódź 2024 na mapach. "Pochodzą z satelitów radarowych obserwujących Ziemię"

Powódź 2024 na mapach. "Pochodzą z satelitów radarowych obserwujących Ziemię"

Źródło:
tvn24.pl

Pogoda w Polsce w niedzielę była dynamiczna. W Wielkopolsce odnotowano dwie trąby powietrzne. Zjawiska można zaobserwować na nagraniach.

Trąby powietrzne w Wielkopolsce

Trąby powietrzne w Wielkopolsce

Źródło:
tvnmeteo.pl, TVN24, PAP

Co przyniesie pogoda w nadchodzącym czasie? Możemy spodziewać się fali bardzo ciepłego powietrza. Sprawdź, co czeka nas w drugiej połowie września w najnowszej prognozie temperatury na 16 dni, przygotowanej przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: niż Boris zanika, wkrótce połączą się ze sobą dwa wyże

Pogoda na 16 dni: niż Boris zanika, wkrótce połączą się ze sobą dwa wyże

Źródło:
tvnmeteo.pl

Trąba powietrzna przeszła w sobotę w powiecie radomskim na Mazowszu. Ponad 20 dachów budynków mieszalnych i gospodarczych zostało uszkodzonych. Silny wiatr zerwał dachy także w powiecie kozienickim.

Trąba powietrzna nieopodal Radomia. "Dachy zerwane częściowo lub całkowicie"

Trąba powietrzna nieopodal Radomia. "Dachy zerwane częściowo lub całkowicie"

Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

W czwartek na Śnieżce pojawiły się opady śniegu oraz deszczu ze śniegiem. Poinformował o nich Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW). W Karkonoszach panują bardzo niekorzystne warunki dla turystów. Zimowe opady spodziewane są także w Tatrach.

Na Śnieżce spadł pierwszy śnieg

Na Śnieżce spadł pierwszy śnieg

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl, IMGW

Lato wielkimi krokami zbliża się do końca. Czego spodziewać się w pogodzie jesienią i jaki będzie początek zimy 2024/2025? Grudzień i styczeń to mogą być mokre miesiące - wynika ze wstępnej, długoterminowej prognozy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW).

Co czeka nas jesienią i jak zacznie się zima? Prognoza IMGW

Co czeka nas jesienią i jak zacznie się zima? Prognoza IMGW

Źródło:
IMGW