Urlop rodzicielski – jak długo trwa? Ile wynosi zasiłek?

● Urlop rodzicielski to dodatkowy urlop przysługujący obojgu rodzicom po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. ● Urlop rodzicielski jest nieobowiązkowy i udziela się go wyłącznie na wniosek osób uprawnionych. ● W czasie urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński. ● Z urlopu rodzicielskiego można korzystać w częściach w ciągu pierwszych sześciu lat życia dziecka. ● Po zakończeniu urlopu rodzicielskiego przez pracownika pracodawca ma obowiązek przywrócić go do pracy na dotychczasowym stanowisku. 

Choć często mówi się o rocznym urlopie macierzyńskim, na podstawie Kodeksu pracy w rzeczywistości na ten rok składają się dwa różne urlopy: urlop macierzyński regulowany art. 180 k.p. oraz urlop rodzicielski regulowany art. 182 k.p.

Urlop macierzyński 2021 – ile trwa? Czy trzeba składać wniosek?

Urlop rodzicielski jest dodatkowym urlopem przysługującym rodzicom bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Skorzystać z niego mogą: - pracownica lub pracownik, któremu urodziło się dziecko, - inny członek najbliższej rodziny, gdy matka zmarła, porzuciła dziecko, ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym, - pracownica lub pracownik, który został rodzicem adopcyjnym.

Aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego, muszą oni spełnić dwa warunki: wykorzystać urlop macierzyński oraz skierować do pracodawcy pisemny wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego. Pracodawca nie może odmówić przyjęcia takiego wniosku.

Urlop rodzicielski przysługuje przez maksymalnie 32 tygodnie przy urodzeniu jednego dziecka albo 34 tygodnie przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka. W przypadku rodziców adopcyjnych, którzy przyjęli na wychowanie starsze dziecko w wieku do lat siedmiu, urlop rodzicielski wynosi natomiast 29 tygodni.

Urlop ten przysługuje jednakowo obojgu rodzicom. Oznacza to, że rodzice sami decydują, które z nich i w jakim wymiarze skorzysta z tego urlopu. Mogą korzystać z niego na zmianę, oboje rodziców może również zdecydować się na jednoczesne wzięcie urlopu rodzicielskiego, jednak ich urlopy wówczas się sumują – czyli mogliby wykorzystać go wówczas w ciągu 16 tygodni.

Urlopu rodzicielskiego dla ojca, nazywanego też urlopem tacierzyńskim, nie należy mylić z urlopem ojcowskim. To dwa różne urlopy. Urlop rodzicielski dla ojca przysługuje rodzicowi biologicznemu i adopcyjnemu na okres od 32 do 34 tygodni – tak samo jak matce.

O ile urlop macierzyński jest obowiązkowy i nie trzeba składać o niego wniosku, o tyle z urlopu rodzicielskiego skorzystać można jedynie na wniosek uprawnionych do jego otrzymania. Wniosek ten można złożyć na dwa sposoby: - jako tzw. długi wniosek, czyli składany nie później niż 21 dni po porodzie wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, - jako odrębne wnioski dotyczące udzielenia całości lub części urlopu rodzicielskiego, składane nie później niż na 21 dni przed rozpoczęciem tego urlopu.

Tym samym urlop rodzicielski nie musi zostać wykorzystany od razu w całości. Możliwe jest wykorzystanie go w maksymalnie czterech częściach w wybranych terminach do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy sześć lat. 

Co do zasady, części udzielanego urlopu rodzicielskiego powinny być wielokrotnością tygodnia, a każda część powinna mieć co najmniej osiem tygodni. Wyjątkiem jest pierwsza część urlopu, która może mieć sześć tygodni, oraz ostatnia, która może być krótsza niż osiem tygodni.

Zarazem jedynie 16 tygodni urlopu rodzicielskiego może zostać wykorzystane inaczej, niż bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu lub po urlopie macierzyńskim. Oznacza to, że aby skorzystać z całości 32-tygodniowego urlopu rodzicielskiego, należy wziąć przynajmniej jego część bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. W przeciwnym razie połowa przysługującego urlopu rodzicielskiego przepadnie.

Podczas urlopu rodzicielskiego osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym mogą pobierać zasiłek macierzyński. Wysokość tego zasiłku to: - 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku przez pierwszych sześć tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, lub przez osiem tygodni w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie, - 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku za pozostałą część urlopu rodzicielskiego albo - 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku przez cały czas trwania urlopu rodzicielskiego, jeżeli w ciągu 21 dni po porodzie rodzice złożyli wniosek o udzielenie pełnego urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Korzystający z urlopu rodzicielskiego pracownik może wykonywać jednocześnie pracę u udzielającego mu tego urlopu pracodawcy w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. 

Wówczas urlopu udziela się jedynie na pozostałą część wymiaru czasu pracy. Oznacza to proporcjonalne wydłużenie czasu trwania urlopu do maksymalnie 64 lub 68 tygodni, w zależności od liczby urodzonych albo przysposobionych dzieci.

Po zakończeniu urlopu rodzicielskiego przez pracownika pracodawca ma obowiązek przywrócić go do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeśli nie ma takiej możliwości, to na stanowisku równorzędnym, odpowiadającym jego kwalifikacjom i z takim samym wynagrodzeniem, jakie przysługiwałoby pracownikowi, gdyby nie wziął urlopu rodzicielskiego.