Specjalny zasiłek opiekuńczy 2021 – dla kogo, wysokość, jak złożyć wniosek

● Specjalny zasiłek opiekuńczy przeznaczony jest dla osób, które rezygnują z pracy zarobkowej na rzecz opieki nad niepełnosprawnym bliskim. ● Przyznawany jest rodzinom, w których dochód na mieszkańca nie przekracza 764 zł netto. ● Wysokość specjalnego zasiłku opiekuńczego wynosi 620 zł miesięcznie. ● Pobieranie specjalnego zasiłku opiekuńczego wyklucza otrzymywanie niektórych innych świadczeń.

Specjalny zasiłek opiekuńczy jest jednym ze świadczeń opiekuńczych wprowadzonych na mocy ustawy z 28 listopada 2003 r. i funkcjonuje od 1 stycznia 2013 roku. Przeznaczony jest dla członków rodziny, którzy nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo rezygnują z nich, w celu sprawowania stałej opieki nad bliską, poważnie niepełnosprawną osobą.

O specjalny zasiłek opiekuńczy ubiegać się mogą: - osoby, na których zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny - małżonkowie.

Ponadto osoba, nad którą sprawowana jest opieka, musi legitymować się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniami konieczności stałej, lub długotrwałej opieki, lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności codziennego współudziału opiekuna dziecka w procesie jego edukacji, leczenia i rehabilitacji. 

W przeciwieństwie do świadczenia pielęgnacyjnego, wypłata specjalnego zasiłku opiekuńczego nie jest uzależniona od daty powstania niepełnosprawności. Jednocześnie zasiłek ten przyznawany jest na określony rok zasiłkowy, a nie jak w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego – na czas ważności danego orzeczenia o niepełnosprawności.

Należy pamiętać, że w przypadku posiadania uprawnień zarówno do specjalnego zasiłku opiekuńczego, jak i do świadczenia rodzicielskiego, pielęgnacyjnego, zasiłku dla opiekuna lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, korzystać można wyłącznie z jednego z tych świadczeń. O tym, które to będzie świadczenie, decyduje osoba uprawniona.

Przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego uzależnione jest od dochodów rodziny osoby wymagającej opieki oraz rodziny osoby sprawującej opiekę. Aby świadczenie to przysługiwało, łączny dochód przeliczony na mieszkańca w tych rodzinach nie może przekraczać kwoty 764 zł netto na osobę w roku poprzedzającym okres zasiłkowy. 

Zasiłek specjalny przysługuje również w sytuacjach, gdy ustalony próg dochodowy jest przekroczony o kwotę niższą lub równą aktualnemu najniższemu zasiłkowi rodzinnemu. Wypłata świadczenia w tym przypadku jest jednak możliwa tylko przez jeden okres zasiłkowy – jeżeli po nim próg dochodowy rodzin nadal będzie przekraczany, specjalny zasiłek opiekuńczy przestanie przysługiwać.

Obecnie specjalny zasiłek opiekuńczy wynosi 620 zł miesięcznie. Jego wysokość jest rewaloryzowana co trzy lata, ostatnia taka zmiana miała miejsce w listopadzie 2018 roku.

Jeżeli wypłacanie zasiłku kończy się inaczej niż z końcem miesiąca, jego kwota zostaje w tym miesiącu proporcjonalnie zmniejszona. Wypłaca się wówczas 1/30 wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego za każdy dzień, w którym przysługiwał, a uzyskaną kwotę zaokrągla się do 10 groszy w górę.

Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli opiekun: - sam ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, - ma przyznane prawo do emerytury, renty, zasiłku stałego lub przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, - ma przyznane prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna zgodnie z ustawą o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje również, jeżeli na osobę wymagającą opieki: - inna osoba ma przyznane prawo do wcześniejszej emerytury, - jest przyznane prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, - inna osoba jest już uprawniona do świadczenia z innego państwa na pokrycie wydatków związanych z tą opieką.

O specjalny zasiłek opiekuńczy nie można ubiegać się ponadto w sytuacji, gdy osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej innej niż rodzina zastępcza spokrewniona, w rodzinnym domu dziecka albo w innej niż lecznicza placówce zapewniającej całodobową opiekę i korzysta z tej opieki przez ponad pięć dni w tygodniu.

Wniosek o specjalny zasiłek opiekuńczy składać można w urzędach gminy lub miasta właściwych dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. W niektórych gminach realizacją świadczeń rodzinnych zajmują się ponadto lokalne ośrodki pomocy społecznej. Wniosek można złożyć również na oficjalnym portalu Emp@tia.

Niezależnie od sposobu złożenia wniosku, należy załączyć do niego wymagane dokumenty, m.in. orzeczenie o niepełnosprawności osoby wymagającej opieki oraz dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa pomiędzy opiekunem i osobą niepełnosprawną.

Zasiłek specjalny może przysługiwać również rolnikom, ich małżonkom oraz domownikom. Aby się o niego ubiegać: - rolnik musi zaprzestać prowadzenia gospodarstwa rolnego, - małżonek lub domownik rolnika musi zaprzestać prowadzenia gospodarstwa rolnego albo wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

Zaprzestanie wykonywania pracy jest w obu przypadkach potwierdzane stosownym oświadczeniem złożonym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

W przypadku śmierci osoby niepełnosprawnej jej opiekun, który pobierał specjalny zasiłek opiekuńczy, traci do niego prawa. Może natomiast ubiegać się wówczas o zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie przedemerytalne. 

Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje, jeżeli dotychczasowy opiekun udowodni, że pobierał specjalny zasiłek opiekuńczy co najmniej przez rok w ostatnich 18 miesiącach poprzedzających rejestrację w lokalnym urzędzie pracy. 

Świadczenie przedemerytalne przysługuje natomiast, jeżeli były opiekun do dnia, w którym ustało prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, będzie miał skończone 55 lat w przypadku kobiety lub 60 lat w przypadku mężczyzny. Osoba taka musi jednocześnie spełniać kryterium okresu odprowadzania składek emerytalnych, wynoszącego 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.