Oto wszystkie zmiany w Kodeksie pracy, o których musisz wiedzieć

Źródło:
TVN24 Biznes
Zmiany w Kodeksie pracy
Zmiany w Kodeksie pracyTVN24
wideo 2/3
Zmiany w Kodeksie pracyTVN24

Od środy, 26 kwietnia, zaczęła obowiązywać nowelizacja Kodeksu pracy. Jej celem jest między innymi zwiększenie przewidywalności zatrudnienia oraz poprawa warunków pracy. Przedstawiamy punkt po punkcie, co się zmieni. 

Przepisy, które wchodzą w życie od 26 kwietnia, wdrażają dwie unijne dyrektywy: rodzicielską i work life balance. Najważniejsze zmiany dotyczą urlopu rodzicielskiego, który jest dłuższy i lepiej płatny, ale to nie wszystko. 

To już trzecia nowelizacja Kodeksu pracy w tym roku. 21 lutego pojawiły się przepisy regulujące zasady kontroli trzeźwości pracowników, a 7 kwietnia - przepisy o pracy zdalnej

Wydłużenie urlopu rodzicielskiego

Do jednej z najważniejszych zmian, które wchodzą właśnie w życie, należy wydłużenie okresu urlopu rodzicielskiego. Będzie on wynosił:

41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, 43 tygodnie – w przypadkach porodu mnogiego.

W sytuacji, gdy doszło do narodzin dziecka, które kwalifikuje się do zaświadczenia z programu "Za życiem" (nieodwracalne upośledzenie, nieuleczalna choroba), okresy te wynoszą odpowiednio 65 i 67 tygodni.

Każdemu z rodziców dziecka będzie przysługiwało wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, a prawa tego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka.

Uwaga, w związku z wydłużeniem urlopu rodzicielskiego zmienią się także zasady wypłacania zasiłku. O nich przeczytasz w Nowe zasady wypłacania zasiłku macierzyńskiego. Co się zmieni?

Zasady wykorzystywania urlopu rodzicielskiego

Od dziś pracownik może złożyć wniosek o urlop rodzicielski udzielony jednorazowo lub maksymalnie w 5 częściach. Skorzystać można z niego do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia.

W przypadku łączenia korzystania urlopu z wymiarem pracy okres jego trwania zostanie wydłużony do:

82 tygodni ‒ w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, 86 tygodni ‒ w przypadkach porodu mnogiego.

I tak jak wcześniej odpowiednio do 130 i 134 tygodni, gdy urodziło się dziecko upośledzone lub nieuleczalnie chore. Ojcowie mają prawo do urlopu ojcowskiego (2 tygodnie) z okazji narodzin dziecka. Jednak skrócono czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego z 24 do 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka. 

Urlopy w przypadku adopcji

Pracownik starający się o adopcję dziecka również ma prawo do urlopu rodzicielskiego i wynosi on:

41 tygodni ‒ w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, 43 tygodnie ‒ w przypadku jednoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka, 38 tygodni ‒ w przypadku przyjęcia na wychowanie starszego dziecka.

W przypadku dziecka ciężko upośledzonego lub nieodwracalnie chorego okres urlopu wynosi odpowiednio 65, 67 i 62 tygodnie.

Ekspertka o zmianach w Kodeksie pracy: "Zostanie położony nacisk na pracodawców, by dbali o pracownika"
Ekspertka o zmianach w Kodeksie pracy: "Zostanie położony nacisk na pracodawców, by dbali o pracownika"TVN24

Powrót do pracy po urlopie

Pracownik po urlopie związanym z rodzicielstwem ma prawo wrócić do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym. Pracodawca musi również zagwarantować pracownikowi powracającemu z urlopu prawa do wszelkiej poprawy warunków pracy, do której byłby on uprawniony, gdyby z takiego urlopu nie korzystał, na przykład podwyżki.

Dodatkowe przerwy i praca na rzecz więcej niż jednego pracodawcy

Pracownicy otrzymali dwie dodatkowe przerwy w pracy trwające przynajmniej 15 minut. Pierwsza, gdy czas pracy będzie dłuższy niż 9 godzin, a następna, gdy przekroczy on 16 godzin.

Od 26 kwietnia pracodawca nie może zakazać pracownikowi utrzymywania stosunku pracy z innym pracodawcą na podstawie umowy o pracę, chyba że obydwie strony podpiszą odpowiednie i dobrze sformułowane umowy o zakazie konkurencji.

Zmiana formy zatrudnienia

Pracownik zatrudniony przynajmniej przez 6 miesięcy będzie mógł raz w roku wystąpić z wnioskiem o zmianę warunków zatrudnienia. Może on dotyczyć np. zmiany rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony lub zatrudnienia w pełnym wymiarze.

Pracodawca ma miesiąc na udzielenie odpowiedzi, a jeśli jest ona odmowna, to musi on wskazać pracownikowi przyczyny.

Szkolenia pracownika

Jeśli pracownik potrzebuje szkolenia w związku ze stanowiskiem, które obejmuje, to mają one odbywać się na koszt pracodawcy i co więcej, powinny odbywać się w godzinach jego pracy. Do tego szkolenie, które odbędzie się poza normalnymi godzinami pracy pracownika, zostanie wliczone do jego czasu pracy.

Ochrona przed zwolnieniem

Nowelizacja ustanowiła, że powodami do rozwiązania umowy o pracę nie mogą być:

- jednoczesne zatrudnienie w innym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę, umowy o dzieło lub umowy zlecenie, - dochodzenie udzielania informacji o warunkach zatrudnienia lub o ich zmianie, - wystąpienie przez pracownika z wnioskiem o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony lub bardziej przewidywalne i bezpieczne warunku pracy, - skorzystanie z prawa zwrotu kosztów szkolenia i wliczanie czasu szkolenia do czasu pracy.

Rozwiązując umowę, pracodawca będzie musiał udowodnić, że kierował się innymi powodami niż te, które zostały wyżej wymienione.

Jeśli dojdzie do naruszenia prawa, to pracownikowi będzie przysługiwało odszkodowanie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Pracownik będzie chroniony przed niekorzystnym traktowaniem

Jeśli np. pracownik skorzysta z dochodzenia swoich praw z tytułu naruszenia przepisów lub pomoże innemu pracownikowi w tej kwestii, to zostanie objęty ochroną przed negatywnymi konsekwencjami. Nie będzie mógł np. zostać zwolniony za to, że postanowił dochodzić swoich praw na drodze postępowania sądowego, gdy dowiedział się, że otrzymuje niższe wynagrodzenie niż kolega. 

Tutaj pracownikowi również przysługuje prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Zmiany w umowach o pracę

Zawierając umowę o pracę, w informacjach pracodawca będzie musiał wskazać adres swojej siedziby lub, jeśli jest osobą fizyczną, miejsce zamieszkania.

Przy zatrudnianiu pracownika na okres próbny należy dodatkowo określić: - czas trwania umowy lub dzień jej zakończenia oraz możliwość przedłużenia umowy o czas urlopu lub o czas usprawiedliwionej nieobecności pracownika, - okres, na który strony mają zamiar zawrzeć umowę o pracę na czas określony w przypadku zamiaru zawarcia takiej umowy na okres krótszy niż 12 miesięcy, lub postanowienie o wydłużeniu umowy nie więcej niż o 1 miesiąc, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy.

Zatrudniając pracownika na czas określony, pracodawca musi określić czas jej trwania lub dzień jej zakończenia.

Umowa na okres próbny

Okres próbny nie będzie mógl przekraczać 3 miesięcy z jednym wyjątkiem. Jest nim przedłużenie go o czas urlopu lub innej usprawiedliwionej obecności, jak np. tydzień chorobowego.

Umowa na okres próbny może być zawarta na: - okres 1 miesiąca - gdy umowa o pracę na czas określony ma zostać zawarta na okres krótszy niż 6 miesięcy, - okres 2 miesięcy, gdy umowa o pracę na czas określony ma wynosić od 6 do 12 miesięcy.

Te okresy można wydłużyć maksymalnie o jeden miesiąc, jeśli będzie to uzasadnione rodzajem pracy. Przepisy przewidują także możliwość ponownego zawarcia umowy na okres próbny, ale tylko w przypadku, gdy pracownik miałby zostać zatrudniony, by wykonywać inny rodzaj pracy.

Urlop opiekuńczy

Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza urlop opiekuńczy, który pracownik może wziąć, by zaopiekować się osobą bliską będącą członkiem rodziny lub zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym, która niespodziewanie wymaga opieki lub wsparcia z ważnych względów medycznych.

Taki urlop może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach. Jest on bezpłatny i wynosi 5 dni. By z niego skorzystać, pracownik musi złożyć wniosek, nie krócej niż 1 dzień przed skorzystaniem z niego, w którym poda imię i nazwisko osoby potrzebującej opieki, przyczyny zapewnienia wsparcia oraz stopień pokrewieństwa lub adres zamieszkania.

Siła wyższa powodem zwolnienia od pracy

W przepisach pojawia się prawo do zwolnienia od pracy z powodu wstąpienia tzw. siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem.

Wynosi od 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Pracownik zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia. Udziela się go na podstawie wniosku pracownika zgłoszonego najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Elastyczny czas pracy dla rodziców dzieci do 8. roku życia

Pracownik, który wychowuje dziecko, ma prawo do złożenia wniosku o zastosowanie elastycznej organizacji pracy do czasu ukończenia przez nie 8. roku życia. Musi on zostać złożony minimum 21 dni przed planowanym przejściem w taki tryb pracy. Trzeba w nim zawrzeć imię i nazwisko dziecka, przyczynę konieczności skorzystania z elastycznej organizacji pracy, termin jej rozpoczęcia i zakończenia, a także rodzaj elastycznej pracy.

Jako elastyczną organizację pracy rozumie się między innymi obniżenie wymiaru etatu, pracę zdalną czy system pracy weekendowej.

Pracownik wnioskujący o elastyczną organizację pracy będzie mógł w każdym czasie złożyć wniosek o powrót do poprzedniej organizacji pracy.

Takiego pracownika, opiekującego się dzieckiem do 8. roku życia, nie będzie można bez jego zgody skierować do pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.

Dodatkowa ochrona przed zwolnieniem

Od 26 kwietnia pracodawca nie może zwolnić pracownika, który jest w ciąży lub na urlopie macierzyńskim. Pracodawca nie może także przygotowywać się do podjęcia takich działań.

Zakaz ten zaczyna obowiązywać na:

14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu macierzyńskiego i części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części, 7 dni przed rozpoczęciem urlopu ojcowskiego lub jego części.

Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem w ciąży czy też na urlopie rodzicielskim/ojcowskim/macierzyńskim nastąpi jedynie w przypadku likwidacji firmy lub ogłoszenia przez nią upadłości. 

Autorka/Autor:JW/ams

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

- Trzeba skrócić czas pracy Polek i Polaków, oczywiście przy zachowaniu tego samego poziomu wynagrodzeń - powiedziała w poniedziałek ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Zapowiedziała dobrowolny pilotaż dla różnego rodzaju pracodawców.

Krótszy czas pracy, ta sama pensja. Zapowiedź ministry

Krótszy czas pracy, ta sama pensja. Zapowiedź ministry

Źródło:
PAP

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zakończył wypłatę dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, czyli tak zwanej trzynastki. W tym roku do ponad 8,8 miliona osób trafiło łącznie blisko 16,5 miliarda złotych brutto. ZUS rozpoczął też coroczną wysyłkę listów do emerytów i rencistów.

Koperty dla milionów emerytów. Dwie ważne decyzje

Koperty dla milionów emerytów. Dwie ważne decyzje

Źródło:
PAP

Resort finansów planuje uproszczenie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, ograniczenie formalności i zmniejszenie barier administracyjnych związanych z ich stosowaniem - wynika z wpisu w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu.

Resort szykuje zmiany w podatku

Resort szykuje zmiany w podatku

Źródło:
PAP

- Dzięki nowej umowie z Westinghouse-Bechtel inwestycja w pierwszą elektrownię jądrową w Polsce staje się pewniejsza - powiedział premier Donald Tusk. Polska podpisała w poniedziałek z amerykańskimi wykonawcami, konsorcjum Westinghouse-Bechtel, umowę pomostową (EDA) w sprawie budowy elektrowni jądrowej na Pomorzu.

Jest umowa w sprawie budowy elektrowni jądrowej w Polsce

Jest umowa w sprawie budowy elektrowni jądrowej w Polsce

Źródło:
PAP

Zbliża się majówka. System rozliczeniowy Elixir, obsługujący przelewy międzybankowe w złotych, w czwartek (1 maja) będzie miał przerwę w standardowym funkcjonowaniu - poinformowała Krajowa Izba Rozliczeniowa. 

Przerwa w realizacji przelewów. Płatności warto zlecić z wyprzedzeniem

Przerwa w realizacji przelewów. Płatności warto zlecić z wyprzedzeniem

Źródło:
tvn24.pl

PIT za 2024 rok możemy rozliczyć jeszcze tylko przez trzy dni. Ostateczny termin złożenia deklaracji podatku dochodowego upływa w środę, 30 kwietnia. Zeznanie można wysłać drogą elektroniczną lub na papierze i złożyć w Urzędzie Skarbowym albo wysłać pocztą.

Ostatnie dni na rozliczenie się z fiskusem

Ostatnie dni na rozliczenie się z fiskusem

Źródło:
PAP

Na wniosek Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) wydało decyzję o wpisaniu na listę sankcyjną spółki Torgservis PL oraz jej udziałowców, Siergieja i Andrieja Sznejderów. Objęta sankcjami spółka prowadzi na polskim rynku sieć dyskontów MyPrice.

Rosyjska sieć sklepów wróciła do Polski pod nową nazwą. Reakcja rządu

Rosyjska sieć sklepów wróciła do Polski pod nową nazwą. Reakcja rządu

Źródło:
PAP

W tym tygodniu Główny Urząd Statystyczny poda dane dotyczące inflacji za kwiecień, Ministerstwo Finansów przeprowadzi aukcję długu, a rząd przyjmie założenia makroekonomiczne na lata 2025-29 i pierwsze sprawozdanie dotyczące procedury deficytu. Z kolei w piątek pojawi się odczyt wskaźnika PMI z przemysłu.

Inflacja, skrócony czas pracy i dwa ważne dokumenty

Inflacja, skrócony czas pracy i dwa ważne dokumenty

Źródło:
PAP

Ceny luksusowych mieszkań w Polsce nieustannie rosną. Metr kwadratowy nowej inwestycji deweloperskiej w Warszawie może kosztować 100 tysięcy złotych - podaje poniedziałkowa "Rzeczpospolita".

100 tysięcy złotych za metr kwadratowy

100 tysięcy złotych za metr kwadratowy

Źródło:
PAP

Według raportu Instytutu Gallupa tylko 10 procent Polaków uważa, że angażuje się w swoją pracę. Raport analizuje emocje pracowników na całym świecie w 2024 roku. Polska zajęła 32. miejsce na 38 krajów europejskich, co jest jednym z najniższych wyników w Europie.

Zestresowani i niezaangażowani. Jeden z najniższych wyników w Europie

Zestresowani i niezaangażowani. Jeden z najniższych wyników w Europie

Źródło:
PAP

Od kilku miesięcy obowiązują przepisy wprowadzające obowiązek raportowania do fiskusa transakcji sprzedających na platformach internetowych. Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, osoby, które dokonują wielu transakcji na kilku internetowych platformach handlu, mogą nie podlegać raportowaniu do Krajowej Administracji Skarbowej, mimo przekroczenia ustawowych limitów.

Sprzedajesz w internecie, dane mogą trafić do fiskusa. Resort wyjaśnia

Sprzedajesz w internecie, dane mogą trafić do fiskusa. Resort wyjaśnia

Źródło:
PAP

W sobotę w głównym losowaniu Lotto padły aż dwie szóstki. Padła też jedna szóstka w grze Lotto Plus. Oto wyniki losowania Lotto i Lotto Plus z 26 kwietnia 2025 roku.

Dwie szóstki w Lotto, jedna w Lotto Plus

Dwie szóstki w Lotto, jedna w Lotto Plus

Źródło:
tvn24.pl

W 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) odnotował w całej Polsce 25,5 miliona zaświadczeń lekarskich dotyczących czasowej niezdolności do pracy, co przełożyło się na łącznie 253,5 miliona dni absencji chorobowej. Z danych ZUS wynika, że nastąpił wyraźny wzrost zachorowań na krztusiec.

Miliony dni na L4. Jedna choroba zanotowała ostry wzrost

Miliony dni na L4. Jedna choroba zanotowała ostry wzrost

Źródło:
PAP

Oszuści wysyłają wiadomości, w których nakłaniają do zaktualizowania danych z powodu podejrzanej aktywności na "koncie Blik" - informuje spółka Polski Standard Płatności (PSP), operator Blika, w swoich mediach społecznościowych. Jak przekazano, to próba kradzieży danych i środków finansowych.

Nowy atak oszustów. "Czerwona flaga"

Nowy atak oszustów. "Czerwona flaga"

Źródło:
tvn24.pl

Według badania Polskiej Organizacji Turystycznej 43 procent Polaków planuje w tym roku wyjazd na majówkę. Spośród nich 21 procent zamierza spędzić ten czas w kraju, 7 procent za granicą, a reszta jeszcze nie podjęła decyzji.

Gdzie na majówkę? Wyniki badania

Gdzie na majówkę? Wyniki badania

Źródło:
PAP

Unijny komisarz do spraw gospodarki Valdis Dombrovskis po spotkaniu z amerykańskim sekretarzem skarbu Scottem Bessentem powiedział, że rozmowy z USA "nie są jeszcze w zbyt dojrzałej fazie". - Wciąż potrzeba wiele pracy, by dojść do porozumienia ze Stanami Zjednoczonymi i uniknąć wzajemnych ceł - podkreślał. Dombrovskis zabrał głos także w sprawie działań Chin.

Unijny komisarz o rozmowach z USA. Ostrzega Chiny

Unijny komisarz o rozmowach z USA. Ostrzega Chiny

Źródło:
PAP

Premier Australii Anthony Albanese zapowiada, że jeśli jego partia wygra nadchodzące wybory, to doprowadzi do zainwestowania 1,2 miliarda dolarów w metale ziem rzadkich. Stacja BBC zastanawia się, czy blokada Chin na eksport tych metali jest szansą dla Canberry.

Blokada Chin szansą dla Australii

Blokada Chin szansą dla Australii

Źródło:
BBC

W piątkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 420 milionów złotych. W Polsce odnotowano dwie wygrane w wysokości około miliona złotych. Oto wyniki losowania Eurojackpot i liczby, które padły 25 kwietnia 2025 roku.

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Polsce

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Polsce

Źródło:
tvn24.pl

Zespół CSIRT KNF ostrzega przed rosnącym zagrożeniem "płynącym z grupowych wiadomości SMS od cyberprzestępców". Podkreśla także, że działania oszustów są "coraz bardziej niebezpieczne".

"Ich działania są nie tylko coraz bardziej niebezpieczne". Ostrzeżenie

"Ich działania są nie tylko coraz bardziej niebezpieczne". Ostrzeżenie

Źródło:
tvn24.pl

Rząd Chin rozważa zwolnienie części towarów z USA z ceł w wysokości 125 procent - podały źródła Reutersa. Chiński resort spraw zagranicznych nie potwierdził tych informacji.

Wolta Pekinu. Zmiana podejścia w wojnie celnej

Wolta Pekinu. Zmiana podejścia w wojnie celnej

Źródło:
PAP

Prezydent Donald Trump przekazał w rozmowie z magazynem "Time", że umowy handlowe są oczekiwane za trzy do czterech tygodni. Zaznaczył, że USA prowadzą rozmowy z Chinami na temat umowy celnej, choć Pekin zaprzecza.

Donald Trump: uważam to za stratę

Donald Trump: uważam to za stratę

Źródło:
PAP

Unia Europejska przyjęła środki, które mają zniechęcać firmy żeglugowe z krajów członkowskich do sprzedaży starych statków na rzecz rosyjskiej "floty cieni" - poinformował Olof Gill, rzecznik Komisji Europejskiej.

Walka z "flotą cieni". Przyjęte środki

Walka z "flotą cieni". Przyjęte środki

Źródło:
PAP

Od maja turyści w Salzburgu będą mogli korzystać z darmowej komunikacji miejskiej. Warunkiem jest zameldowanie się w obiekcie turystycznym. Bilet Mobilności Gościnnej ma promować ekologiczne środki transportu.

Komunikacja miejska za darmo. Jest jeden warunek

Komunikacja miejska za darmo. Jest jeden warunek

Źródło:
PAP

Rata kredytu z oprocentowaniem zmiennym na 500 tysięcy złotych może spaść nawet o ponad 700 złotych. Dlaczego? Instytucje finansowe spodziewają się, że wskaźnik WIBOR 3M za dziewięć miesięcy może wynieść tylko 3,64 procent. Wszystko przez gołębie głosy płynące z Rady Polityki Pieniężnej i banku centralnego. Pierwsze spadki rat mają się jednak pojawić już w przyszłym miesiącu - wynika z analizy Rankomat.pl. Z kolei w przypadku kredytów z oprocentowaniem stałym na spadek raty często trzeba będzie poczekać kilka lat.

Rata kredytu niższa o 700 złotych? Wszystkie oczy na kluczowy wskaźnik

Rata kredytu niższa o 700 złotych? Wszystkie oczy na kluczowy wskaźnik

Źródło:
tvn24.pl