"W Polsce trwa inwazja kolejnego obcego gatunku owada"

Inwazja azjatyckiej ćmy
Inwazja azjatyckiej ćmy
TVN Meteo
Inwazja azjatyckiej ćmyTVN Meteo

W Polsce panoszy się azjatycka ćma, która niszczy krzewy bukszpanu. - Na zachodzie Europy ćma bukszpanowa wyrządziła już duże szkody, m.in. w ogrodach historycznych - powiedział entomolog doktor Marek Michalski z Uniwersytetu Łódzkiego.

To kolejny przypadek inwazji obcego gatunku owada w Europie, po między innymi szrotówkach żerujących na kasztanowcach i lipach, czy biedronce azjatyckiej, która na terenach miejskich w dużym stopniu wyparła rodzime gatunki biedronek.

Zdaniem eksperta do takich inwazji dochodzi praktycznie co roku. Czasami są one przegapiane, kiedy są to owady niewielkie albo żywiące się rzadko spotykanymi gatunkami roślin. - Natomiast niekiedy trafiają się takie sytuacje jak w tej chwili, gdyż bukszpan jest rośliną sadzoną powszechnie. Podejrzewam, że w tym roku inwazja będzie naprawdę bardzo silna, chociaż może ulec zahamowaniu, jeśli nastanie ostra zima - dodał Michalski.

Zagrożenie dla bukszpanu

Motyl Cydalima perspectalis z rodziny wachlarzykowatych to gatunek pochodzenia azjatyckiego. Występuje na dużym obszarze od Indii, przez Chiny, aż po daleki wschód Rosji. W Europie pierwsze okazy stwierdzono w Niemczech około 2006 r. Po raz pierwszy w Polsce pojawił się w 2012 r. na Dolnym Śląsku, w okolicach Wrocławia. Następnie rozpoczął inwazję na południową i centralną Polskę. Zaobserwowano go już m.in. w Krakowie, Warszawie, a obecnie w Łodzi.

- Motyl ten nie ma jeszcze oficjalnej polskiej nazwy. Nazywany jest powszechnie ćmą bukszpanową z tego względu, że jest motylem nocnym, a jego larwy żerują wyłącznie na bukszpanie - wyjaśnił entomolog. Bukszpan jest rośliną rosnącą dziko w południowej i zachodniej Europie, ale na całym kontynencie - także w Polsce - sadzony jest on powszechnie, gdyż jako jedna z niewielu roślin nadaje się do tworzenia niskich, strzyżonych żywopłotów. Bukszpan jest stosowany w ogrodach tradycyjnych, ozdobnych, historycznych, ale również w małych prywatnych ogródkach i w zieleni miejskiej.

Roślina ta nie miała dotąd w Europie groźniejszych szkodników. Inwazja ćmy bukszpanowej spowodowała jednak, że na zachodzie zniszczone zostały liczne ogrody historyczne, np. w otoczeniu zamków i pałaców. Ćma nie oszczędziła także bukszpanów rosnących w naturalnych ekosystemach na południu kontynentu. W ciągu trzech lat inwazja tych owadów (która rozpoczęła się prawdopodobnie na terenach olimpijskich w okolicach Soczi) zniszczyła niemal doszczętnie lokalny gatunek bukszpanu na całym kaukaskim wybrzeżu Rosji.

Biologia gatunku

Samica tego motyla składa - w zależności od pokolenia - od 100 do nawet ponad 400 jaj. - Jaja składane są bezpośrednio na liściach bukszpanu, następnie w ciągu kilku tygodni rozwijają się larwy, które żerują wyłącznie na bukszpanie, powodując bardzo wyraźne uszkodzenia liści i młodych gałązek. Larwy są długie, mają nawet kilka centymetrów, łatwo je zauważyć, bowiem są dość jaskrawo ubarwione - opowiadał dr Michalski.

Larwy budują na bukszpanie oprzędy podobne do pajęczyny, a po okresie żerowania zmieniają się w poczwarki, z których po kilkunastu dniach wykluwają się motyle następnego pokolenia. Te od razu przystępują do składania jaj. - W ten sposób w ciągu roku mamy w Polsce od dwóch do trzech pokoleń, a każde kolejne pokolenie jest znacznie liczniejsze od pierwotnego - dodał ekspert.

Czy przetrwa zimę?

Według niego krytycznym momentem dla tego gatunku, który może utrudniać mu rozwijanie się w Polsce, jest zimowanie larw. Na objedzonych z liści krzewach bukszpanu mają one kłopot ze znalezieniem miejsca, gdzie mogłyby spędzić bezpiecznie zimę. Z kolei wczesna zima może "zaskoczyć" larwy w momencie, gdy nie będą jeszcze gotowe do zimowania.

- Tym niemniej jeśli w tym roku pogoda się utrzyma, będziemy mieli trzy pokolenia, czyli zimę będą próbowały przetrwać miliony larw. Z całą pewnością część z nich przeżyje i da na wiosnę początek kolejnemu pokoleniu - ocenił entomolog.

Ekspert przyznał, że środki chemiczne w przypadku tego motyla są stosunkowo mało skuteczne, bowiem larwy często żerują wewnątrz krzewów, gdzie nie zawsze docierają opryski. Z kolei pułapki feromonowe, wabiące ten gatunek, należałoby stosować profilaktycznie, do wyłapania stosunkowo nielicznych motyli pierwszego pokolenia. Tymczasem zazwyczaj zaczyna się je wykładać za późno, gdy zauważalne są duże szkody.

Na domiar złego gatunek ten nie ma do tej pory w Europie naturalnych wrogów. - Stwierdzono, że dla ptaków gąsienice te są mało atrakcyjne, bowiem są prawdopodobnie gorzkie, a nawet lekko toksyczne. Nasze ptaki owadożerne, takie jak sikory, pleszki czy drozdy, zaczynają jednak pomału te gąsienice zauważać i próbują się nimi żywić. Natomiast nie ma na razie w Europie rodzimych owadów, które by żerowały na tym gatunku motyla - dodał.

Gatunki inwazyjne

Inwazja ćmy bukszpanowej nie jest jedyną, jaka dotknęła Europę w ostatnich dekadach. Pod koniec lat 90. rozpoczęła się inwazja szrotówka kasztanowcowiaczka - drobnego, ale szybko mnożącego się motyla, który atakuje kasztanowce. W ciągu zaledwie kilkunastu lat owad ten ze swojego pierwszego miejsca stwierdzenia w Macedonii rozszedł się po niemal całej Europie.

Równolegle nastąpiły mniej głośne inwazje kilku innych spokrewnionych z nim motyli, żerujących na liściach innych roślin, m.in. na lipach, robiniach czy ognikach szkarłatnych. - Chyba najbardziej zauważalna jest inwazja szrotówka, który atakuje liście platanów. Są to popularne drzewa, często sadzone w zieleni miejskiej i niestety nie oparły się temu szkodnikowi, zawleczonemu do nas prawdopodobnie z południa Europy - podkreślił naukowiec.

Niebezpieczne dla rodzimej fauny

Spektakularna inwazja biedronki azjatyckiej, do której doszło również w Polsce, wywołana została przez człowieka. Owad ten został sprowadzony celowo do Europy, gdyż miał pomóc w biologicznej kontroli szkodliwych mszyc. - Okazało się, że mszyce to nie jest jego jedyny pokarm. Jego larwy jedzą również larwy innych biedronek. Wskutek tego, w wielu miejscach, zwłaszcza na terenach zurbanizowanych, mamy obecnie prawie wyłącznie biedronki azjatyckie, a nasze krajowe gatunki biedronek są praktycznie na skraju wymarcia. W naturalnych ekosystemach wygląda to na szczęście trochę inaczej - zaznaczył dr Michalski.

Jego zdaniem trudno przewidzieć, jakie kolejne obce gatunki owadów pojawią się w Europie. Już w tej chwili na zachodzie kontynentu zaczyna się inwazja dużego chrząszcza z rodziny kózkowatych, który żeruje wewnątrz gałązek najróżniejszych drzew liściastych. Z kolei na południu kontynentu trwa inwazja azjatyckiego chrząszcza - ryjkowca niszczącego palmy.

- Takie inwazje są nieprzewidywalne. Większość z tych owadów zostaje zawleczona ze swoich naturalnych ojczyzn wraz z sadzonkami roślin, a niekiedy celowo. Niektóre gatunki potrafią przybyć samodzielnie, ale w przypadku owadów najczęściej "pomaga człowiek" - podsumował entomolog.

Autor: anw/map / Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Didier Descouens/Wikipedia

Pozostałe wiadomości

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) opublikował eksperymentalną, długoterminową prognozę pogody na końcówkę lata, jesień, a także początek zimy. Jaka może być aura w poszczególnych regionach? Sprawdź najnowsze prognozy na wrzesień, październik, listopad i grudzień 2025.

Jaka będzie jesień? Jest prognoza IMGW

Jaka będzie jesień? Jest prognoza IMGW

Źródło:
IMGW

W najbliższych dniach nad Polską dominować będzie wyż z zachodu, przynosząc przede wszystkim słoneczną i ciepłą aurę, zwłaszcza w sobotę. W niedzielę pojawi się przejściowe pogorszenie pogody, jednak nie potrwa ono długo.

W weekend nie wszędzie będzie gorąco i słonecznie. Co czeka nas dalej

W weekend nie wszędzie będzie gorąco i słonecznie. Co czeka nas dalej

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzega przed upałami. W sobotę wysokie temperatury prognozowane są na południu kraju. Sprawdź, gdzie przygotować się na trudne warunki atmosferyczne.

Tu będzie upalnie. IMGW ostrzega

Tu będzie upalnie. IMGW ostrzega

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na sobotę 9.08. W większości kraju czeka nas pogodna noc, choć lokalnie mgły ograniczą widzialność. W dzień aura dopisze w całym kraju, miejscami zrobi się upalnie.

Pogoda na jutro - sobota, 9.08. Nocą lokalnie pojawią się mgły

Pogoda na jutro - sobota, 9.08. Nocą lokalnie pojawią się mgły

Źródło:
tvnmeteo.pl

W piątek pod Atenami, we wschodniej Attyce, wybuchł pożar. W wyniku szalejącego żywiołu zginęła jedna osoba. Spłonęły budynki i pola uprawne, a akcję gaśniczą utrudnia pogoda.

Pożar pod Atenami. Znaleziono ciało starszego mężczyzny

Pożar pod Atenami. Znaleziono ciało starszego mężczyzny

Źródło:
Reuters, eKathimerini

Silny wiatr sparaliżował w piątek porty w Atenach. Władze wydały zakaz wypłynięć promów, przez co wielu podróżujących wyczekuje wiele godzin na odpłynięcie. Trudne warunki mają trwać jeszcze przez kilka dni.

Turyści uwięzieni w greckich portach. Godzinami czekają na rejs

Turyści uwięzieni w greckich portach. Godzinami czekają na rejs

Źródło:
eKathimerini

W piątek w pobliżu tureckiego miasta Canakkale wybuchł pożar. Ogień zbliżył się do zabudowań, w tym szpitala i uniwersytetu, które musiały zostać ewakuowane.

Ogień blisko miasta. Ewakuacja uniwersytetu i szpitala

Ogień blisko miasta. Ewakuacja uniwersytetu i szpitala

Źródło:
Reuters, bianet.org

Myśliwy z USA udał się do Republiki Południowej Afryki, by polować na bawoły. Mężczyzna zginął jednak podczas tropienia jednego z osobników. Polowanie odbyło się w ramach safari, których urządzanie od lat krytykowane jest przez organizacje walczące o prawa zwierząt.

Pojechał polować na bawoły, zginął

Pojechał polować na bawoły, zginął

Źródło:
CNN

W nocy z piątku na sobotę na niebie zalśni Pełnia Jesiotrów. Skąd wzięła się ta nazwa i o której godzinie wypatrywać kulminacji tego zjawiska?

Pełnia Jesiotrów tuż-tuż. Kiedy jej wypatrywać

Pełnia Jesiotrów tuż-tuż. Kiedy jej wypatrywać

Źródło:
timeanddate.com, tvnmeteo.pl

Temperaturę blisko 48 stopni Celsjusza zanotowano w czwartek w stolicy stanu Arizona. To pierwsza tak wysoka wartość, jaką w historii pomiarów odnotowano tam w sierpniu. Ekstremalne upały doprowadziły do rekordowego zapotrzebowania na energię.

Tak gorąco w sierpniu jeszcze tam nie było

Tak gorąco w sierpniu jeszcze tam nie było

Źródło:
PAP

Pożar, który od kilku dni trawi departament Aude na południu Francji, jest drugim największym w historii kraju. Z pomocą sprzyjającej pogody ogień został opanowany, ale walka z żywiołem będzie trwać jeszcze w kolejnych dniach.

"Nigdy nie widziałem tak poważnej katastrofy w naszym regionie"

"Nigdy nie widziałem tak poważnej katastrofy w naszym regionie"

Źródło:
PAP, francebleu

Intensywne opady deszczu nawiedziły prefekturę Kagoshima w Japonii, powodując powodzie, zniszczenia dróg oraz osuwiska ziemi. W jednym z miast w dobę spadło 500 litrów deszczu na metr kwadratowy. Służby ratunkowe poszukują zaginionych osób.

Pierwsze tak intensywne opady w historii. "Sytuacja zagraża życiu"

Pierwsze tak intensywne opady w historii. "Sytuacja zagraża życiu"

Źródło:
Reuters, NHK

Grzyby zaczynają pojawiać się w polskich lasach - w tym gatunki występujące przeważnie na przełomie lata i jesieni. Naukowcy z Wrocławia informują, że początek sezonu w wielu regionach rozpoczyna się intensywnie. Podczas wypraw powinniśmy jednak pamiętać o zasadach bezpieczeństwa.

Obrodziło grzybami. W lasach są już gatunki kojarzone z wrześniem

Obrodziło grzybami. W lasach są już gatunki kojarzone z wrześniem

Źródło:
PAP

Wkraczamy właśnie w końcówkę lata, która w Polsce bywa zazwyczaj przyjemna, łagodna i pogodna. To jeszcze nie babie lato, ale widać i czuć już pierwsze oznaki schyłku najcieplejszej pory roku.

Lato powinno wyglądać już dużo lepiej. Nadchodzi wielka zmiana

Lato powinno wyglądać już dużo lepiej. Nadchodzi wielka zmiana

Źródło:
TVN24+

Prawie 20 stopni Celsjusza - taka wartość pojawiła się w piątek rano na termometrach w Bielsku-Białej. Anomalia związana jest ze zjawiskiem wiatru fenowego. Chociaż warunki do powstania halnego nie są idealne, związane z nim ocieplenie było odczuwalne w wielu regionach.

Anomalia termiczna na południu Polski. Prawie 20 stopni o 5 rano

Anomalia termiczna na południu Polski. Prawie 20 stopni o 5 rano

Źródło:
IMGW, tvnmeteo.pl

Astronauta Barry "Butch" Wilmore przechodzi na emeryturę. Amerykanin swoją decyzję ogłosił niedługo po powrocie z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, na której z powodu problemów technicznych zamiast tygodnia utknął na 9 miesięcy.

Był uwięziony w kosmosie przez dziewięć miesięcy, odchodzi z NASA

Był uwięziony w kosmosie przez dziewięć miesięcy, odchodzi z NASA

Źródło:
CNN, BBC

Stan alarmowy w Portugalii przedłużono co najmniej do 13 sierpnia. Został on ogłoszony z powodu utrzymujących się licznych pożarów oraz ekstremalnie wysokich temperatur, które w niektórych regionach przekroczyły 40 stopni Celsjusza. Policja intensyfikuje działania przeciwko podpalaczom.

Przedłużono stan alarmowy. Trwają poszukiwania podpalaczy

Przedłużono stan alarmowy. Trwają poszukiwania podpalaczy

Źródło:
PAP, Sic Noticias

Kalifornijscy strażacy walczą z pożarem niedaleko Los Angeles. Ogień pojawił się w czwartek po południu, zmuszając tysiące ludzi do ewakuacji. Mimo ogromnego zaangażowania strażak setek strażaków oraz pilotów samolotów gaśniczych i helikopterów żywioł nie został jeszcze opanowany.

Ogień rozprzestrzenia się z "alarmującą szybkością". Ewakuacje niedaleko Los Angeles

Ogień rozprzestrzenia się z "alarmującą szybkością". Ewakuacje niedaleko Los Angeles

Źródło:
PAP, Los Angeles Times, Fox News, Reuters

Na początku roku Kalifornia zmagała się z ogromnymi pożarami lasów, które oficjalnie pochłonęły życie trzydziestu jeden osób. W nowym badaniu naukowcy udowadniają jednak, że ofiar śmiertelnych było znacznie więcej.

Pośrednie ofiary pożarów. Może być ich ponad 10 razy więcej niż oficjalnych

Pośrednie ofiary pożarów. Może być ich ponad 10 razy więcej niż oficjalnych

Źródło:
Reuters, CNN

W Tatrach możemy obecnie podziwiać jeden z najpiękniejszych widoków lata. Wszystko dzięki wierzbówce kiprzycy, która zakwitła na Hali Gąsienicowej. W efekcie północna część Doliny Gąsienicowej w Tatrach zabarwiła się na różowo.

"To zjawisko trwa krótko, dlatego warto się pospieszyć"

"To zjawisko trwa krótko, dlatego warto się pospieszyć"

Źródło:
PAP

W środę 6 sierpnia po raz 30. w przeciągu niespełna roku doszło do erupcji wulkanu Kilauea na Hawajach. Zaobserwować można było potężne wyrzuty lawy sięgające do 90 metrów wysokości.

Ten sam wulkan wybuchł 30. raz w tym roku

Ten sam wulkan wybuchł 30. raz w tym roku

Źródło:
Reuters, USGS

Mieszkańcy Izraela przygotowują się na ekstremalnie wysoką temperaturę. Zdaniem meteorologów fala upałów potrwać ma około tygodnia. Najwyższe wartości prognozowane są na weekend - w Dolinie Jordanu i wokół Morza Martwego termometry mogą pokazać 50 stopni.

Największa fala upałów od blisko stu lat

Największa fala upałów od blisko stu lat

Źródło:
PAP, israelnationalnews.com, The Times of Israel

Lew morski zaatakował 9-letnią dziewczynkę u wybrzeży hrabstwa Monterey w Kalifornii. Do zdarzenia doszło kilka miesięcy po zakwicie toksycznych alg u wybrzeży południowej Kalifornii, który spowodował, że te morskie zwierzęta stały się agresywne.

Lew morski zaatakował dziewczynkę. Zwierzęta przez zatrucie stały się agresywne

Lew morski zaatakował dziewczynkę. Zwierzęta przez zatrucie stały się agresywne

Źródło:
Los Angeles Times, abc7 news

Urbanizacja przyczynia się do znacznego spadku populacji owadów zapylających - twierdzą naukowcy. Zagrożone są nie tylko pszczoły, ale także ćmy i bzygi, którym poświęcano mniej uwagi w ostatnich latach. Eksperci podkreślają, że zapylacze są niezbędne do rozmnażania nawet 90 procent gatunków dzikich roślin kwiatowych i wielu gatunków uprawnych.

Kluczowe dla ekosystemów owady są zagrożone. Naukowcy alarmują

Kluczowe dla ekosystemów owady są zagrożone. Naukowcy alarmują

Źródło:
Phys.org

Za nami chłodna, a miejscami mroźna noc. W niektórych regionach na południu Polski temperatura spadła poniżej zera. Najchłodniej było w Litworowym Kotle, gdzie termometry pokazały -6 stopni Celsjusza.

Mroźna noc w części kraju. Termometry pokazały -6 stopni Celsjusza

Mroźna noc w części kraju. Termometry pokazały -6 stopni Celsjusza

Źródło:
TVN24

W południowej Australii doszło do rozległego zakwitu toksycznych glonów z gatunku Karenia mikimotoi. Zjawisko szkodzi zarówno lokalnym ekosystemom, jak i ludziom. Rząd przeznaczyły znaczne środki na walkę z problemem.

Zakwit toksycznych glonów. Zagrożenie dla zwierząt, turystyki i gospodarki

Zakwit toksycznych glonów. Zagrożenie dla zwierząt, turystyki i gospodarki

Źródło:
PAP, Reuters

NASA planuje umieścić reaktor jądrowy na Księżycu do roku 2030. Jak przekazał tymczasowy szef agencji Sean Duffy, decyzja ma na celu zapewnienie stałego i niezależnego źródła energii dla misji Artemis III oraz utrzymanie przewagi Stanów Zjednoczonych w rywalizacji kosmicznej.

NASA chce zbudować reaktor jądrowy na Księżycu. Jak najszybciej

NASA chce zbudować reaktor jądrowy na Księżycu. Jak najszybciej

Źródło:
CNN

Europejskie lasy coraz słabiej pochłaniają dwutlenek węgla. Jak wynika z badań międzynarodowego zespołu naukowców, wynika to z szeregu czynników, w tym zwiększonego wylesiania czy fal upałów. Utrata zdolności magazynowania dwutlenku węgla może utrudnić Europie osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku.

Europa traci jeden z najważniejszych "pochłaniaczy" dwutlenku węgla

Europa traci jeden z najważniejszych "pochłaniaczy" dwutlenku węgla

Źródło:
PAP, GFZ