Wiele roślin, które spotykamy podczas spacerów po lesie, górach czy nad morzem, objęte są ochroną - całkowitą lub częściową. Nie można ich niszczyć ani zbierać. Podpowiadamy, których dzikich roślin nie możesz zabrać do ogrodu.
Jedną z form ochrony przyrody w Polsce jest tworzenie parków narodowych.
Gatunki zagrożone wyginięciem opisane są w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin.
Jednym z gatunków objętych ochroną jest krokus.
Jak chronić ginące gatunki roślin i zwierząt?
Ochronę przyrody reguluje w Polsce ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody. Według niej ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu i odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody tj.:
- dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów,
- roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową,
- zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia,
- siedlisk przyrodniczych,
- siedlisk roślin, zwierząt i grzybów zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych,
- tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt, krajobrazu,
- zieleni w miastach i na wsiach,
- zadrzewień.
Chronić przyrodę można na różne sposoby, między innymi tworzone są parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu czy pomniki przyrody. Aby chronić ginące gatunki roślin i zwierząt, Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) publikuje co roku listę zagrożonych wyginięciem gatunków. Po raz pierwszy wydana została w 1963 roku.
Polska Czerwona Księga Roślin
W Polsce rejestr ginących gatunków wraz z opisem biologii, występowania, zagrożeń i sposobów ochrony można znaleźć w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Ostatnie jej wydanie pochodzi z 2014 roku. Było to trzecie wydanie przygotowane przez Różę Kaźmierczakową, Kazimierza Zarzyckiego i Zbigniewa Mirka, wydane przez Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk. W Polskiej Czerwonej Księdze Roślin znajdują się między innymi opisy 42 gatunków wymarłych i 111 krytycznie zagrożonych.
Jakie rośliny są pod ścisłą ochroną?
W Polsce objętych ochroną jest wiele roślin. Niektóre gatunki objęte są ochroną ścisłą (415 gatunków), inne są pod ochroną częściową (300 gatunków). Lista gatunków, które są chronione, została opublikowana w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunkowej roślin.
Przykładowe rośliny pod ścisłą ochroną w Polsce:
- dzwonecznik wonny,
- dzwonek brodaty,
- fiołek bagienny,
- goździk siny,
- grążel błotny,
- powojnik prosty,
- kosaciec syberyjski,
- tojad,
- lilia złotogłów,
- storczyk błotny,
- obrazki plamiste,
- szarotka alpejska
- mikołajek nadmorski.
Jeżeli zobaczysz te rośliny żyjące dziko, pamiętaj, że nie możesz ich umyślnie niszczyć, zrywać lub uszkodzić. Nie możesz też niszczyć ich siedlisk, pozyskiwać lub zbierać. Obowiązuje zakaz między innymi ich sprzedaży, wymiany, wwożenia do kraju i wywożenia ich poza granicę.
Fakt, że kwiaty te są pod ścisłą ochroną, nie oznacza, że nie możesz niektórych z nich mieć w swoim ogrodzie. Niektóre gatunki są uprawiane i sprzedawane. Pamiętaj jednak, żeby nie zrywać ich na własną rękę i kupować z pewnych źródeł.
Kwiaty pod ochroną w Polsce
Spacerując po lesie można natknąć się na wiele kwiatów, które chciałoby się zerwać. Trzeba jednak wtedy pamiętać, że nie można tego robić. Jednym z nich jest przebiśnieg. Czy przebiśnieg jest pod ochroną? Tak, śnieżyczka przebiśnieg podlega częściowej ochronie gatunkowej.
Wątpliwości budzi również cis pospolity. Czy cis pospolity jest pod ochroną? Tak, mimo słowa „pospolity” w nazwie cis pospolity podlega częściowej ochronie gatunkowej.
Kwiaty górskie pod ochroną
W górach rośnie wiele kwiatów, które wymagają ochrony. Widać je na przykład w Tatrzańskim Parku Narodowym:
szafran spiski - nazywany krokusem, fioletowy kwiat górski. Nie sposób nie zauważyć go na tatrzańskich polanach. Objęty częściową ochroną;
sasanka alpejska - biały kwiat, który poza Tatrami występuje również w Sudetach i na Babiej Górze. Objęty został ochroną gatunkową;
pierwiosnek maleńki - purpurowe kwiaty na krótkiej łodyżce. Występuje poza Tatrami również w Karkonoszach. Objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.
Chronione rośliny w parkach narodowych
Co jest chronione w Ojcowskim Parku Narodowym?
Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego chronione są 84 gatunki roślin. Są to między innymi: róża alpejska, brzoza ojcowska, kruszczyk błotny i rdzawoczerwony, gnidosz rozesłany, rokitnik zwyczajny, bluszcz zwyczajny, lilia złotogłów, paprotka zwyczajna, pokrzyk wilcza-jagoda, śnieżyczka przebiśnieg, storczyk plamisty czy konwalia majowa.
Słowiński Park Narodowy - co jest chronione?
Na terenie Słowińskiego Parku Narodowego ochroną ścisłą i częściową objętych jest 66 gatunków roślin naczyniowych, 48 gatunków mchów, cztery gatunki grzybów, 24 porosty i pięć glonów plechowatych. Są to między innymi: mikołajek nadmorski, woskownica europejska, błotniszek wełnisty, haczykowiec błyszczący, brodaczka nadobna, krasnorost słodkowodny czy morszczyn pęcherzykowaty.
Bieszczadzki Park Narodowy - co jest chronione?
Na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego występuje 90 gatunków roślin pod ochroną, z czego 81 jest objętych ochroną ścisłą. Są to między innymi: zawilec narcyzowaty, widłak alpejski, rojnik górski, tojad wschodniokarpacki.
Woliński Park Narodowy - co jest pod ochroną?
Na terenie Wolińskiego Parku Narodowego występuje 65 gatunków prawnie chronionych, z czego 50 objętych jest ochroną całkowitą. Są to między innymi: wiciokrzew pomorski, rokitnik, turzyca piaskowa, kukułka plamista czy bagno zwyczajne.
Autor: aw / Źródło: gov.pl, zpe.gov, Ojcowski Park Narodowy, Słowiński Park Narodowy, Bieszczadzki Park Narodowy, Woliński Park Narodowy
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock