Krwawa interwencja wojsk radzieckich na Węgrzech w 1956 roku dzień po dniu - wszystko dzięki upublicznionym w sieci nagraniom z Radia Wolna Europa. Taśmy odnaleziono w latach 90. w niemieckich archiwach. Jest to kompletny zbiór audycji RWE od 19 października do 13 listopada 1956 r. poświęconym wydarzeniom na Węgrzech.
Wszystko zaczęło się 23 października 1956 roku od manifestacji w Budapeszcie przeciwko reżimowi komunistycznemu. Zbrojne powstanie wkrótce ogarnęło cały kraj. Nowo wybrany premier Imre Nagy ogłosił koniec jednopartyjnego systemu i powołał koalicyjny rząd, który ogłosił wystąpienie Węgier z Układu Warszawskiego i neutralność kraju.
4 listopada 1956 roku Sowieci rozpoczęli zbrojną interwencję na Węgrzech. Walki trwały tydzień. Powstanie zostało krwawo stłumione. Odzewu ze strony organizacji międzynarodowych nie było - ONZ była w tym czasie zajęta Kryzysem Suezkim.
Odzyskane taśmy
O wszystkim informowało Radio Wolna Europa. Jego taśmy przetrwały do dziś i dzień przed rocznicą interwencji zostały odtworzone w Warszawie. Są to tzw. taśmy z Koblencji, unikalne nagrania, które odnaleziono w latach 90. XX w. Powstały one w 1956 r. jako tzw. "szpieg" programów z nadajnika krótkofalowego Wolnej Europy w miejscowości Biblis w RFN. Zostały one nagrane w sześciu językach, m.in. polskim i węgierskim. Stanowią kompletny zbiór audycji RWE od 19 października do 13 listopada 1956 r. poświęconym wydarzeniom na Węgrzech.
- Polskie Radio stało się właścicielem taśm z Koblencji stanowiących niezwykle ciekawy materiał dokumentacyjny. Zachowane relacje dźwiękowe dają możliwość cofnięcia się w czasie, przeżywania tego, co przeżywali słuchacze tamtego okresu. Uznaliśmy, że udostępnienie taśm jest realizacją naszej publicznej powinności, misji przybliżania wydarzeń sprzed lat - mówi prezes Polskiego Radia, Andrzej Siezieniewski.
Wanna przecieru pomidorowego
Największym przeżyciem osobistym podczas Rewolucji Węgierskiej był dzień 25 października 1956 r., gdy zbieraliśmy butelki na koktajle Mołotowa. Trafiłem wówczas do mieszkania bardzo biednej kobiety. Gdy poinformowałem ją, o co nam chodzi, ona - szlochając - wylała do wanny roczny zapas przecieru pomidorowego. Następnie umyła butelki i nam je podarowała. Akos Engelmayer
Na nagraniach można usłyszeć na nich dramatyczne wołania o pomoc i komunikaty radiowe. O wydarzeniach sprzed 55 lat opowiadali też ci, którzy brali w nich bezpośredni udział, jak Akos Engelmayer, powstaniec, działacz polskiej "Solidarności" i były ambasador Węgier. - Nosiłem pepeszę, były też koktajle Mołotowa - wspomina. - Największym przeżyciem osobistym podczas Rewolucji Węgierskiej był dzień 25 października 1956 r., gdy zbieraliśmy butelki na koktajle Mołotowa. Trafiłem wówczas do mieszkania bardzo biednej kobiety. Gdy poinformowałem ją, o co nam chodzi, ona - szlochając - wylała do wanny roczny zapas przecieru pomidorowego. Następnie umyła butelki i nam je podarowała - mówił.
Na radiowej taśmie z tamtego okresu zapisały się też audycje polskiej sekcji, w tym m.in. audycji Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Ten wspólny zapis historii jest od teraz dostępny w internecie na stronach Polskiego Radia.
Źródło: TVN24, PAP
Źródło zdjęcia głównego: TVN24