Premium

"Marszałek Twitto" walczy o reelekcję

Zdjęcie: Getty Images

Jest znany z ciętego języka, niechęci do mediów oraz ideowej ewolucji od komunisty do konserwatysty. Janez Jansza w polityce jest od ponad trzydziestu lat, trzykrotnie stawał na czele słoweńskiego rządu, w niedzielę zawalczy o kolejną kadencję. Czy ma szansę utrzymać się u władzy?

Słowenia przez niemal siedemdziesiąt lat była częścią Jugosławii. Najpierw powojennego królestwa, które powstało na gruzach dawnych Austro-Węgier, a później federacyjnego, wielonarodowego państwa, które starało się rozwijać "własną koncepcję socjalizmu", pozostając na uboczu zimnowojennych sporów między Wschodem i Zachodem. Gdy Jugosławią zaczęły wstrząsać wewnętrzne turbulencje pod koniec lat 80., Słoweńcy jako jeden z pierwszych narodów komunistycznej federacji zaczęli domagać się demokratyzacji oraz wolności słowa.

Aresztowanie przez ówczesne władze wiosną 1988 roku kilkorga niepokornych publicystów oraz działaczy opozycji doprowadziło do powstania Komitetu Obrony Praw Człowieka. KOPCz organizował masowe protesty w ich imieniu i domagał się wypuszczenia zatrzymanych. Jednym z internowanych był Janez Jansza.

Konflikt z partyjną elitą

Przyszły premier urodził się w 1958 roku w Lublanie, ale pierwsze lata życia spędził w małej miejscowości nieopodal słoweńskiej stolicy, ponieważ stamtąd pochodzili jego rodzice. Janszowie nie wyróżniali się wśród innych rodzin, zamieszkujących najbogatszą republikę Jugosławii. Jansza od najmłodszych lat był zafascynowany polityką. Już w nastoletnim wieku dołączył do Związku Komunistów Słowenii. W międzyczasie ukończył studia z zakresu obronności oraz pracował w sekretariacie do spraw obrony, będącym częścią administracji Socjalistycznej Republiki Słowenii.

Jego kariera w strukturach komunistycznych nie trwała długo i już po kilku latach popadł w konflikt z partyjną elitą przez swoje publikacje w lewicowym periodyku "Mladina", w którym wielokrotnie krytykował funkcjonowanie jugosłowiańskiej armii. Na celowniku Janszy znalazła się między innymi struktura organizacyjna sił zbrojnych, która opierała się na angażu wszystkich obywateli Jugosławii w ewentualny konflikt z NATO bądź Układem Warszawskim. Koncepcja ta miała stanowić nawiązanie do działań komunistycznej partyzantki pod wodzą Josipa Broz Tity w okresie II wojny światowej. Jansza opowiadał się również za większą demokratyzacją życia publicznego oraz zwracał uwagę na kwestie ekologiczne. Przez swoją publicystyczną działalność miał problemy z zatrudnieniem, znalazł się na cenzurowanym, mocniej zaangażował się w ruch pacyfistyczny, żeby ostatecznie w maju 1988 roku trafić do więzienia za rzekome ujawnienie tajemnic wojskowych.

Czytaj dalej po zalogowaniu

premium

Uzyskaj dostęp do treści premium za darmo i bez reklam