Choroba zawodowa - definicja i orzekanie. Wykaz chorób zawodowych

● Aby stwierdzić chorobę zawodową, musi ona znajdować się w wykazie takich chorób oraz powstać w związku z wykonywaną pracą. ● Pełny wykaz chorób zawodowych znajduje się w rządowym rozporządzeniu. ● Wiele chorób zawodowych jest charakterystycznych dla konkretnych zawodów. ● Osobom z orzeczeniem choroby zawodowej przysługują określone świadczenia, m.in. renta z tytułu niezdolności do pracy.

Definicja choroby zawodowej zawarta jest w art. 235 Kodeksu Pracy, jednak większość dotyczących chorób zawodowych przepisów znajduje się w innych aktach prawnych. 

Zasady stwierdzania i dokumentowania chorób zawodowych określone zostały w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób, zaś zasady przyznawania ze świadczeń z tytułu takiej choroby zawarte zostały w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz ustawie o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach.

Szczegółowy wykaz chorób zawodowych zawarty został natomiast w rozporządzeniu Rady Ministrów z w sprawie chorób zawodowych. 

Zgodnie z definicją choroba zawodowa to taka choroba, która wymieniona została w wykazie chorób zawodowych, a w rezultacie oceny warunków pracy można bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem stwierdzić, że została spowodowana działaniem szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w danym środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy. 

Aby uznać daną chorobę za zawodową musi ona więc spełniać dwa warunki: - znajdować się w wykazie chorób zawodowych. - być spowodowana szkodliwymi czynnikami w środowisku pracy albo sposobem wykonywania tej pracy

Chorobę zawodową można stwierdzić zarówno w czasie trwania pracy będącej jej przyczyną, jak też po zakończeniu tej pracy. Długość okresu, w którym wystąpienie objawów choroby umożliwia stwierdzenie choroby zawodowej, zależna jest od rodzaju tej choroby i określona została w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych.

Jeżeli pojawi się podejrzenie choroby zawodowej u pracownika, należy niezwłocznie zgłosić je do Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz okręgowego inspektora pracy. Jeżeli podejrzenia choroby dokonał sam pracownik, zobowiązany jest on poinformować o tym swojego pracodawcę i to pracodawca zobowiązany jest wówczas niezwłocznie dokonać zgłoszenia do właściwych organów. 

Jeżeli podejrzenie choroby zawodowej stwierdził lekarz pracownika, np. podczas badań profilaktycznych lub na skutek rozmowy z pracownikiem, to ten lekarz może dokonać zgłoszenia. Objawy stanowiące podejrzenie choroby zawodowej może również zgłosić bezpośrednio sam zainteresowany, jeżeli jego zatrudnienie już ustało. 

Po otrzymaniu zgłoszenia państwowy inspektor sanitarny kieruje daną osobę na badania do jednostki orzeczniczej. Decyzję o uznaniu danej przypadłości za chorobę zawodową wydaje zawsze lekarz orzecznik biorący przy tej okazji pod uwagę zarówno wyniki badań, jak też pozostałą dokumentację medyczną i przebieg zatrudnienia danej osoby.

Pracownik, który nie zgadza się z decyzją lekarza orzecznika, może w ciągu 14 dni od otrzymania jej wystąpić z wnioskiem o ponowne przeprowadzenie badania przez jednostkę orzeczniczą II stopnia. Odwołanie takie może złożyć również jego pracodawca.

Choroby zawodowe to różnorodna grupa chorób spowodowanych długotrwałym lub systematycznym wykonywaniem pracy w szkodliwych dla zdrowia warunkach jak np. zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, hałas, lub też przebywaniem w niedogodnej pozycji bądź nadmiernym obciążeniem fizycznym lub psychicznym. 

Najczęściej choroby te występują po dłuższym czasie wykonywania danej pracy, a ich leczenie również jest długotrwałe. Wśród najczęściej spotykanych chorób zawodowych wskazać można m.in.: - pylice, - nowotwory, - alergie, - gorączkę metaliczną, - rozedmę płuc, - zespół cieśni nadgarstka, - choroby zakaźne lub pasożytnicze.

Wiele chorób zawodowych jest charakterystycznych dla wykonywania konkretnych zawodów. Przykładem tego bywają np. przewlekłe schorzenia narządu głosu (guzki, przerosty) będące efektem pracy nauczycieli czy śpiewaków. 

Innym przykładem choroby charakterystycznej dla konkretnego zawodu jest pylica płuc wśród górników, spawaczy czy pracowników zakładów przetwórstwa azbestu, gorączka metaliczna wśród spawaczy i odlewników, a dawniej – znana dziś już głównie jako hasło w krzyżówkach – ołowica wśród zecerów i drukarzy.

Orzeczenie o chorobie zawodowej uprawnia daną osobę do ubiegania się o określone świadczenia. Są to: - zasiłek chorobowy,  - świadczenie rehabilitacyjne,  - jednorazowe odszkodowanie,  - zasiłek wyrównawczy,  - renta z tytułu niezdolności do pracy.

ZOBACZ >> Więcej o zasiłku chorobowym i zasadach jego przysługiwania również po ustaniu zatrudnienia.

Z kolei pracodawca w przypadku stwierdzenia choroby zawodowej u pracownika zobowiązany jest do ustalenia przyczyn powstania tej choroby i niezwłocznego usunięcia szkodliwych czynników, które ją spowodowały. Musi on również zapewnić realizację zaleceń lekarskich. Ponadto pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia rejestru wszystkich przypadków chorób zawodowych w zakładzie pracy.

Jednym ze świadczeń, które przysługuje osobom, które doznały wypadku przy pracy lub u których stwierdzono chorobę zawodową, jest renta z tytułu niezdolności do pracy. Więcej o wypadkach przy pracy możesz przeczytać TUTAJ.

Rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową przyznaje się osobom, które jednocześnie spełniają trzy warunki: - są objęte ubezpieczeniem wypadkowym, - mają stwierdzoną niezdolność do pracy, - niezdolność ta powstała w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową.

O przyznaniu renty decyduje lekarz orzecznik lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Aby się o nią ubiegać należy złożyć do ZUS wniosek ERN dostępny oraz niezbędne załączniki, m.in. zaświadczenie o stanie zdrowia na formularzu OL-9 i decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej. 

Wysokość renty zależna jest od osiąganych dotychczas dochodów, stażu pracy oraz stopnia niezdolności do pracy. Szczegółowe zasady wyliczania wysokości renty można znaleźć na stronie ZUS.

Jeżeli danej osobie jednocześnie przysługuje zarówno renta z ubezpieczenia wypadkowego jak i emerytura będzie ona musiała wybrać jedną z dwóch możliwości jednoczesnego pobierania obu świadczeń:

- pobieranie całości renty oraz połowy emerytury, - pobieranie całości emerytury oraz połowy renty.

Warunkiem pobierania tak połączonych świadczeń jest nieosiąganie w tym czasie jakiegokolwiek przychodu.

Akty prawne: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy; Ustawa z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych; Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych; Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób; Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach