Świadczenia opiekuńcze 2021 – czym są, komu przysługują i ile wynoszą?

● Świadczenia opiekuńcze przeznaczone są dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. ● Na świadczenia opiekuńcze składa się zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne. ● Świadczenia opiekuńcze przyznawane są na czas ważności orzeczenia o niepełnosprawności. ● Zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne przyznawane są niezależnie od dochodu, otrzymanie specjalnego zasiłku opiekuńczego zależy od dochodów. ● Pobieranie wybranych świadczeń opiekuńczych wyklucza się z otrzymywaniem niektórych innych świadczeń. 

W Polsce wiele świadczeń rodzinnych wprowadzonych na mocy ustawy z 28 listopada 2003 r. Stanowią one rodzaj pomocy skierowanej do rodzin, które – z różnych powodów – znalazły się w sytuacji kryzysowej. Świadczenia te finansowane są z budżetu państwa i przysługują zarówno obywatelom polskim, jak i cudzoziemcom, którzy mieszkają na terytorium Polski w czasie pobierania świadczeń.

Wśród świadczeń rodzinnych, oprócz m.in. zasiłku rodzinnego czy tzw. becikowego, istnieje specjalna kategoria nazywana świadczeniami opiekuńczymi. Są one skierowane do osób niepełnosprawnych i ich opiekunów. Kategoria obejmuje zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne. Te trzy świadczenia pieniężne różnią się wysokością, a także tym, dla kogo są przeznaczone.

Zasiłek pielęgnacyjny to wsparcie finansowe pozwalające zapewnić opiekę i pomoc osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji. Przysługuje niepełnosprawnemu dziecku oraz osobie powyżej 16. roku życia posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo posiadającej orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, o ile niepełnosprawność ta powstała przed 21. rokiem życia, a także seniorom powyżej 75. roku życia.

Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje natomiast osobom uprawnionym do dodatku pielęgnacyjnego, umieszczonym w instytucjach zapewniających całodobowe, nieodpłatne utrzymanie, a także osobom, na których opiekę członkom rodziny przysługuje już świadczenie z innego państwa unijnego.

Ile wynosi zasiłek pielęgnacyjny? Obecnie, od 1 listopada 2019 roku, to 215,84 zł miesięcznie. Wartość ta podlega rewaloryzacji co trzy lata. 

Innym rodzajem świadczenia opiekuńczego jest specjalny zasiłek opiekuńczy. Przysługuje on małżonkom i osobom objętym obowiązkiem alimentacyjnym zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, które nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo z nich rezygnują, w celu sprawowania stałej opieki nad niepełnosprawnym. 

Niepełnosprawny musi legitymować się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami, takimi jak konieczność posiadania stałej i długotrwałej pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczność stałego, codziennego współudziału opiekuna dziecka w procesie jego leczenia i edukacji. 

Wypłata specjalnego zasiłku opiekuńczego uzależniona jest od wysokości dochodu rodziny sprawującej opiekę oraz rodziny wymagającej opieki. W przeliczeniu na jednego mieszkańca dochody te nie mogą przekraczać kwoty 764 zł netto w poprzednim okresie zasiłkowym.

Ile wynosi specjalny zasiłek opiekuńczy? Od 1 listopada 2018 roku to 620 zł miesięcznie. Wysokość specjalnego zasiłku opiekuńczego jest zmieniana co trzy lata.

Trzecim rodzajem świadczenia opiekuńczego jest świadczenie pielęgnacyjne. Przysługuje ono rodzicowi, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie stanowiącej spokrewnioną rodzinę zastępczą oraz innym osobom, na których zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli nie podejmują one zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo rezygnują z nich, w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym.

Osoba niepełnosprawna musi przy tym posiadać orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności ze wskazaniami konieczności stałej lub długotrwałej pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczonymi możliwościami samodzielnej egzystencji oraz koniecznością codziennego współudziału opiekuna dziecka w procesie leczenia i edukacji. 

Ponadto świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jedynie, gdy niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała przed jej 18. rokiem życia lub przed ukończeniem przez nią 25. roku życia, jeżeli osoba ta wciąż się uczyła.

Ile wynosi świadczenie pielęgnacyjne? Od 1 stycznia 2021 roku to 1971 zł. Wysokość tego świadczenia jest ustalana co roku w odniesieniu do aktualnej wysokości płacy minimalnej.

Zależnie od rodzaju świadczenia opiekuńczego, różny jest czas, na który zostaje ono przyznane. Zasiłek pielęgnacyjny oraz świadczenie pielęgnacyjne przyznawane są na czas obowiązywania orzeczenia o niepełnosprawności, a więc bezterminowo albo czasowo, jeżeli dane orzeczenie było czasowe.

Natomiast specjalny zasiłek opiekuńczy przyznawany jest na dany okres zasiłkowy, który trwa od 1 listopada do 31 października kolejnego roku. 

W sytuacji gdy orzeczenie o niepełnosprawności było czasowe, prawo do danego świadczenia opiekuńczego wygasa z końcem miesiąca, w którym upływa termin orzeczenia.

Należy pamiętać, że zarejestrowanie w miejscowym urzędzie pracy nie ma wpływu na uprawnienie do otrzymywania specjalnego zasiłku opiekuńczego ani świadczenia pielęgnacyjnego.

Istnieje natomiast ograniczenie w pobieraniu zbliżonych do siebie świadczeń. Jeżeli danej osobie przysługuje jednocześnie prawo do więcej niż jednego z następujących świadczeń: 

- świadczenia pielęgnacyjnego, - specjalnego zasiłku opiekuńczego, - świadczenia rodzicielskiego, - dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, - zasiłku dla opiekuna,

to osoba ta musi wybrać, które z nich będzie pobierać – może być jej wypłacane tylko jedno z nich. Wyjątkiem jest tutaj zasiłek pielęgnacyjny, który może być wypłacany razem z innymi świadczeniami.

ZOBACZ TEŻ >> Koszty utrzymania niepełnosprawnej osoby a pomoc państwa