Formy opodatkowania – którą wybrać? Wady i zalety podatku liniowego, ryczałtu i karty podatkowej

● Formy opodatkowania działalności gospodarczej to: opodatkowanie na zasadach ogólnych, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa. ● Formę opodatkowania wybiera się w momencie rejestracji działalności gospodarczej. ● Zmiana formy opodatkowania jest możliwa w terminach określonych przez przepisy.

Wybór formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej należy do przedsiębiorcy, ale jest zależny nie tylko od jego decyzji i ustalenia, co będzie dla niego najlepszym rozwiązaniem, ale w pewnych przypadkach także od rodzaju wykonywanej działalności. Przedsiębiorca może wybrać spośród czterech form opodatkowania:

– na zasadach ogólnych, według skali podatkowej (stawka podatkowa 17 proc. i 32 proc.; podatek od dochodu) – podatek liniowy (19 proc.; podatek od dochodu) – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (podatek od przychodu) – karta podatkowa (podatek ustalany przez naczelnika urzędu skarbowego w odniesieniu do rodzaju i wielkości działalności gospodarczej).

Opodatkowanie na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej to najczęściej stosowana przez przedsiębiorców forma opodatkowania. Opodatkowaniu podlega tutaj dochód, czyli kwota, która pozostaje po odjęciu kosztów uzyskania przychodu od przychodu z działalności gospodarczej.

Formę opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej może wybrać każda osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółek jawnych osób fizycznych, spółek jawnych, które wybrały jednokrotne opodatkowanie, spółek partnerskich oraz spółek cywilnych.

Rozliczanie się z fiskusem według zasad ogólnych dopuszczone jest dla każdego rodzaju działalności. 

W 2001 roku obowiązuje następująca skala podatkowa:

– podstawa obliczenia podatku w zł do 85 528 zł – podatek wynosi 17 proc. minus kwota zmniejszająca podatek, – podstawa obliczenia podatku w zł powyżej 85 528 – podatek wynosi 14 539 zł 76 gr + 32 proc. nadwyżki ponad 85 528 zł minus kwota zmniejszająca podatek, – podstawa obliczenia podatku w zł ponad 1 mln zł – podatek wynosi 14 539 zł 76 gr + 32 proc. nadwyżki ponad 85 528 zł minus kwota zmniejszająca podatek plus dodatkowe 4 proc. od nadwyżki ponad 1 mln zł podstawy.

Kwota zmniejszająca podatek za 2021 rok może być różna i wynosić 1360 zł, 525,12 zł lub 0 zł. Zależy to od wysokości podstawy obliczenia podatku, czyli od dochodu.

Zaliczki na podatek dochodowy przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych płaci się co miesiąc lub co kwartał (jeśli sprzedaż w ciągu jednego roku podatkowego nie przekracza wartości 2 mln euro lub w przypadku nowych działalności gospodarczych). 

Ta forma opodatkowania ma wiele zalet. Warto wymienić przede wszystkim:

– możliwość opodatkowania dochodów z różnych źródeł (nie wszystkich) w jednym zeznaniu podatkowym, – ulgi podatkowe, – wspólne rozliczenie z małżonkiem, – możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, – kredyt podatkowy, – możliwość odliczania kosztów uzyskania przychodów.

Za wadę opodatkowania na zasadach ogólnych według skali dochodu można uznać konieczność prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz niski próg dochodu, powyżej którego stawka podatkowa wzrasta do 32 proc.

Podatek liniowy jako forma opodatkowania oznacza, że podatek płaci się od dochodu według stałej stawki podatku, wynoszącej 19 proc. bez względu na wysokość osiągniętego dochodu. Wybór podatku liniowego jako formy opodatkowania wiąże się z obowiązkiem prowadzenia księgi przychodów i rozchodów i sporządzenia na koniec roku podatkowego spisu z natury, w którym wykazuje się na przykład zakupione towary. 

Z tej formy opodatkowania mogą skorzystać te same osoby fizyczne i wspólnicy spółek, co w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Nie ma tu też ograniczeń dotyczących rodzaju wykonywanej działalności, nie można za to rozliczać nią innych osiąganych dochodów. Podobnie jak w przypadku rozliczania się na zasadach ogólnych, zaliczki na podatek liniowy wpłaca się raz w miesiącu lub raz na kwartał (z tymi samymi ograniczenia co w opodatkowaniu na zasadach ogólnych).

Podatek linowy ma zalety, ale ma też wady. Wśród korzystnych rozwiązań należy wymienić:

– stałą stawkę podatkową bez względu na osiągnięty dochód, – brak łącznego opodatkowania z innymi źródłami przychodów (dochody opodatkowane liniowo nie wpływają więc na wysokość stawki podatków od dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych według skali podatkowej), – odliczenie od przychodu poniesionych kosztów podatkowych. 

Rozważając tę formę opodatkowania, trzeba też jednak zwrócić uwagę na jej wady, a jest ich sporo:

– brak większości ulg podatkowych, przysługujących podatnikom rozliczającym się według skali podatkowej, – brak kwoty wolnej od podatku, – brak kredytu podatkowego, – brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem, – brak możliwości rozliczenia z dzieckiem, gdy jest się osobą samotnie wychowującą dziecko.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to forma opodatkowania, w której nie można odliczyć kosztów podatkowych. Stawki ryczałtu są niższe niż stawki w opodatkowaniu na zasadach ogólnych oraz podatku liniowego, i w zależności od rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej wynoszą: 2 proc., 3 proc., 5,5 proc., 8,5 proc., 10 proc., 12,5 proc., 15 proc. oraz 17 proc. Podatek płaci się co miesiąc lub co kwartał.

Nie zawsze można wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jako formę opodatkowania dla własnej działalności. Przepisy określają, które rodzaje działalności nie mogą być opodatkowane ryczałtem (patrz: art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym).

Kto może wybrać ryczałt jako formę opodatkowania? Jest to ściśle określone w przepisach:

– wspólnicy spółki jawnej, pod warunkiem że wszyscy wspólnicy są osobami fizycznymi, – wspólnicy spółki cywilnej, pod warunkiem że wszyscy wspólnicy są osobami fizycznymi, – osoby fizyczne uzyskujące przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, – osoby fizyczne rozpoczynające w danym roku działalność gospodarczą.

W pierwszych trzech przypadkach przychody z działalności nie mogą przekroczyć 2 mln euro. 

Wśród zalet ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych warto wskazać prostą do ustalenia podstawę opodatkowania i uproszczoną ewidencję przychodów. Wady ryczałtu jako formy opodatkowania to przede wszystkim fakt, że nie można odliczać kosztów uzyskania przychodów.

Stawka podatkowa przy tej formie opodatkowania jest różna i zależy m.in. od rodzaju działalności, liczby zatrudnionych pracowników oraz wielkości miejscowości, w której wykonywana jest działalność. 

Karta podatkowa, podobnie jak ryczałt, nie jest dostępna dla wszystkich przedsiębiorców. Rodzaj działalności gospodarczej, w której można stosować kartę podatkową, jest ściśle określony w art. 23 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Kartę podatkową mogą stosować zarówno osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, jak i wspólnicy spółki cywilnej, prowadzącej działalność dopuszczającą stosowanie karty podatkowej, pod warunkiem że wszyscy wspólnicy wybrali kartę jako formę opodatkowania.  

Podatek w formie karty podatkowej płaci się raz w miesiącu. Wybierając tę formę opodatkowania, nie trzeba prowadzić księgi przychodów i rozchodów. Trzeba jednak prowadzić ewidencję zatrudnienia i informować o wszelkich zmianach liczby pracowników (i innych rzeczach, które mogą mieć wpływ na wysokość stawki).

Największa zaleta karty podatkowej to z góry ustalona i niewysoka wartość podatku, niezależna od osiąganych przychodów oraz prosta ewidencja bez księgi przychodów i rozchodów.

Wśród wad karty podatkowej trzeba wymienić brak możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu oraz ograniczoną liczbę rodzajów działalności gospodarczej, które mogą stosować tę formę opodatkowania.

Wybór formy opodatkowania przy zakładaniu działalności gospodarczej nie oznacza, że przedsiębiorca zawsze będzie musiał ją stosować. W kolejnych latach może zmienić formę opodatkowania, zgłaszając to pisemnie naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego lub wprowadzając zmianę w formularzu CEIDG. 

Zmiana z podatku liniowego lub ryczałtu na zasady ogólne (i odwrotnie) jest możliwa do 20. dnia następującego po miesiącu, w którym podatnik osiągnął pierwszy dochód w nowym roku podatkowym.

Zmiana karty podatkowej na inną formę opodatkowania (i odwrotnie) możliwa jest do 20 stycznia lub przed rozpoczęciem działalności.