Od dziś niższe opłaty za płacenie kartą. Kto na tym zyska?

Ustawę nakazującą obniżenie stawek interchange prezydent Bronisław Komorowski podpisał w październiku 2013 r. Zgodnie z nią od 1 lipca tego roku, prowizje pobierane od transakcji kartami płatniczymi, nie będą mogły przekroczyć 0,5 proc. wartości transakcji. Obecnie wynosi ona 1,2-1,3 proc., czyli ok. dwukrotnie więcej niż wynosi średnia w UE. - Przedsiębiorcy chcący przyjmować płatności kartowe nie mogli przy tym negocjować opłat narzuconych przez międzynarodowe organizacje płatnicze - tłumaczy cel ustawy Robert Łaniewski, prezes Fundacji Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego i dodaje, że dzięki niej Polska stała się jednym z nielicznych krajów na świecie, w którym udało się przełamać monopol międzynarodowych organizacji płatniczych Visa i Mastercard.

W dyskusji nad zmniejszeniem stawki interchange pojawiał się argument, że skoro ona spadnie, to spadną także ceny, w których sprzedawcy uwzględniali koszty obsługi terminali. Zdaniem Marcina Nowackiego ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców to mit. - Nie przewiduje się obniżki cen produktów przez punkty handlowe i usługowe. Praktycznie żaden uczestnik rynku tego nie przewiduje. Nigdzie na świecie nie zaobserwowano takich konsekwencji obniżki interchange – rozwiewa wątpliwości. Dlaczego? Aby odpowiedzieć na to pytanie musimy najpierw nieco więcej uwagi poświęcić, tzw. agentom rozliczeniowym. To firmy, także banki wydające karty, które podczas transakcji naliczają opłatę interchange i dopiero potem przekazują jej część jednej z organizacji kartowych. Pozostała część interchange to ich czysty zysk. Poza tym pobierają jeszcze od sprzedawcy również inne opłaty: processingową i marketingową. No i mają swoją marżę.

Teraz możemy wrócić do naszych cen. Otóż, skutkiem obniżenia interchange wcale nie musi być zmniejszenie cen, bo agenci rozliczeniowi (banki), korzystając z okazji, "odbiją" sobie straty i np. zwiększą marżę lub opłaty marketingowe pobierane od sprzedawców. W rozmowie z tvn24bis.pl Łaniewski przyznaje, że docierają do niego niepokojące sygnały z rynku o możliwych podwyżkach innych opłat. - Opłaty marketingowe jednej z organizacji kartowych działającej na polskim rynku wzrosły w tym roku do poziomu blisko 40 proc. wysokości interchange - dodaje Łaniewski.

Na spadku opłat mogą jednak skorzystać duże sieci handlowe, hotele oraz stacje benzynowe akceptujące karty. - To ich siła zakupowa pozwala wymuszać na agentach rozliczeniowych obniżkę sumy opłat adekwatnej do obniżki interchange. Dotychczas sektor małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) nie był beneficjentem obniżki, gdyż agenci rozliczeniowi zwiększyli poziom pozostałych opłat - otwierdza. Liczy jednak, że od 1 lipca 2014 r. presja uczestników rynku z sektora MSP na agentów rozliczeniowych zmieni ten stan rzeczy.

O ile zatem na obniżce mogą skorzystać handlowcy, o tyle w przypadku klientów nie jest to już takie pewne. Co prawda obniżenie kosztów może przyczynić się do spopularyzowania transakcji bezgotówkowych i zwiększenia liczby punktów, w których będzie można płacić kartą, to coraz częściej mówi się też o możliwym przerzuceniu przez banki na kupujących części utraconych zysków w postaci, np. podniesienia opłat za wydanie karty, przelew czy wypłatę gotówki z bankomatu. - Taka powszechna podwyżka kosztów bankowych musi wpływać negatywnie na rozwój obrotu bezgotówkowego w Polsce. Wyższe opłaty za karty zniechęcają po prostu konsumentów do utrzymania i wykorzystania kart - ostrzega Nowacki. W Polsce na jednego obywatela przypada średnio jedna karta płatnicza, podczas gdy w np. Luksemburgu - trzy.

Łaniewski z FROB ma jednak nadzieję, że „tego typu, krótkowzroczne działania będą należały do rzadkości. - Każdy klient może swobodnie wybrać bank, z którego usług chce korzystać, zatem na pewno wybierze ofertę tego, który nie stara się kompensować utraty przychodów pieniędzmi swoich klientów. Brak jest uzasadnienia dla przenoszenia utraconych korzyści z interchange na podwyżki opłat i prowizji w innej części działalności banków komercyjnych - uważa. O tym, że takie "przerzucanie kosztów" już ma miejsce, Nowacki jest przekonany. I przypomina pierwszą, dobrowolną obniżkę opłaty o 0,5 pkt. proc. ze stycznia 2013 r. - To wpłynęło na systematyczny wzrost cen, opłat i prowizji bankowych lub wprowadzenie nowych pozycji kosztowych dotychczas będących bezpłatnymi. Dane z połowy 2013 r., czyli po sześciu miesiącach niższego interchange wskazywały, że połowa banków podniosła lub wprowadziła nowe opłaty. Podwyżki sięgały 30-40 proc. w przypadku kosztów prowadzenia konta - ujawnia. Nic nie wskazuje więc na to, by sytuacja nie miała się powtórzyć.

To jak w końcu będzie: skorzystamy czy nie? - Jestem przekonany, że obniżka przyczyni się do znacznego zwiększenia dynamiki rozwoju obrotu bezgotówkowego i przełamania głównej bariery dla instalowania nowych terminali - bariery kosztowej - ocenia Łaniewski. Nie można zapomnieć też o korzyściach dla całej polskiej gospodarki. - Te będą również widoczne poprzez redukcję kosztów związanych z emisją i zarządzaniem pieniądza gotówkowego - koszty te bowiem szacowane są na 1 proc. PKB – dodaje prezes FROB.

Joanna Chilicka z Polskiej Izby Handlowej wierzy, że zyskają przede wszystkim sprzedawcy, ale widzi tez plusy dla klientów. - Obniżenie stawki to z pewnością duża ulga dla sprzedawców, znaczący spadek kosztów, w dłuższej perspektywie może przyczynić się to do obniżenia cen w sklepach. Obecnie na rynku bankowym jest tak silna konkurencja, że nie zmiana stawki interchange nie powinna wpłynąć na koszty ponoszone przez klientów banków – stwierdziła.

Autor: Radosław Fellner / Źródło: tvn24bis.pl