Dzień Matki w Polsce. Czy obecnemu rządowi uda się zachęcić Polki do rodzenia dzieci?

Jak podał Główny Urząd Statystyczny (GUS), liczba ludności Polski na koniec 2023 roku spadła o 131 tysięcy rok do roku do 37 milionów 635 tysięcy osób. Tylko w grudniu 2023 roku urodziło się o 33 tysiące mniej dzieci niż rok wcześniej. Na świat przyszło 272 tys. dzieci, co oznacza spadek o 11 proc. względem roku poprzedniego.

GUS w prognozie demograficznej wskazał, że liczba ludności Polski w 2060 roku spadnie do 30,4 mln osób w scenariuszu głównym. Natomiast w scenariuszach alternatywnych odpowiednio do 26,7 mln w niskim oraz do 34,8 mln w wysokim.

Tymczasem kolejne rządy dwoją się i troją, aby zachęcić Polski do posiadania większej liczby potomstwa. Obecna władza chce m.in. dać rodzicom 1500 zł na opiekę nad małym dzieckiem, czy dodatkowe urlopy dla matek wcześniaków.

"Aktywny rodzic", wspierający rodziców w wychowywaniu dziecka oraz aktywności zawodowej matek. W ramach tej formy wsparcia dostępne będą trzy świadczenia, m.in. "babciowe":

Aktywni rodzice w pracy ("babciowe") - 1500 zł miesięcznie dla rodziców aktywnych zawodowo na rzecz opieki nad dzieckiem w wieku od 12 do 35 miesięcy. W przypadku zawarcia umowy uaktywniającej państwo pokryje koszty składek, co będzie istotne u osób w wieku emerytalnym, gdyż wpłynie to na wysokość emerytury. Warto dodać, że zawarcie takiej umowy nie będzie wymagane do otrzymania pieniędzy. Rodzice będą mogli zdecydować, na co przeznaczą otrzymane pieniądze. Będą mogli m.in. sfinansować opiekę sprawowaną przez np. nianię czy babcię (w tym emerytkę). Aktywnie w żłobku - do 1500 zł miesięcznie na pokrycie kosztów pobytu malucha w żłobku, klubie dziecięcym albo u dziennego opiekuna. Świadczenie będzie przekazywane na rachunek bankowy danego podmiotu lub konto bankowe dziennego opiekuna prowadzącego działalność na własny rachunek do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Aktywnie w domu - 500 zł miesięcznie na rodziców wychowujących w domu dziecko od 12. do 35. miesiąca życia. Jak wyjaśnia resort rodziny, "Aktywny rodzic" przejmie beneficjentów funkcjonującego dotychczas Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego (RKO), a także żłobkowego, utrzymując nabyte prawa, a także poszerzając oferowane wsparcie. W przypadku RKO wsparcie obejmie także pierwsze dziecko, natomiast wartość świadczenia na pobyt w żłobku wzrośnie z 400 do 1500 złotych.

Na obecnym etapie legislacyjnym ustawa została przyjęta przez Sejm 15 maja br. Trafi teraz pod obrady Senatu.

Szacunkowy koszt "babciowego" to 6-6,5 mld zł rocznie - wynika z wyliczeń Sławomira Dudka, prezesa i głównego ekonomisty Instytutu Finansów Publicznych.

Ministra rodziny pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zapowiedziała 24 maja nowe rozwiązania dla rodziców - dodatkowy urlopy dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po narodzinach.

- W projekcie ustawy przewidujemy rozwiązania dla rodziców najmniejszych z najmniejszych - tak zwanych ekstremalnie skrajnych wcześniaków czy ultrawcześniaków - dzieci, które urodziły się przed 28 tygodniem lub ważą mniej niż 1000 gramów proponujemy tydzień za tydzień, czyli tydzień hospitalizacji to tydzień dodatkowego urlopu macierzyńskiego aż do 15 dodatkowych tygodni - zapowiedziała szefowa MRPiPS.

Poinformowała, że "dla wcześniaków nieekstremalnych taka sama zasada, tydzień za tydzień, będzie obowiązywała do ośmiu tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego". - Identyczne rozwiązania będą także obowiązywały rodziców dzieci, które urodziły się w terminie, ale muszą pozostać w szpitalu dłużej niż standardowe 5 dni - zaznaczyła Dziemianowicz-Bąk.

Wydłużony urlop macierzyński ma być płatny w 100 proc., a prawo do niego będą mieli zarówno matka, jak i ojciec dziecka.

Dodała, że chce, aby "projekt ustawy zaczął obowiązywać już od nowego roku. żebyśmy w nowy 2025 rok weszli z nowymi, bardziej sprawiedliwymi przepisami".

Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2022 roku urodziło się 22,5 tys. wcześniaków na 306 tys. wszystkich urodzeń.

Mimo, że projekt 500 plus nie zwiększył dzietności w Polsce, to jednak realnie zmieni sytuację wielu rodzin. Program trwa od kwietnia 2016 roku, a jego wysokość została zwiększona jeszcze przez poprzedni rząd w związku z rosnącymi kosztami utrzymania dzieci.

Od 1 stycznia 2024 roku wysokość świadczenia wychowawczego wzrosła z kwoty 500 złotych do 800 złotych. Program Rodzina 500 plus ruszył 1 kwietnia 2016 roku.

Świadczenie 800 plus przysługuje od narodzin dziecka aż do ukończenia przez nie 18 lat bez względu na dochód osiągany przez rodzinę. Prawo do niego mają zarówno dzieci przebywające w rodzinach, jak i w pieczy zastępczej.

Koszt programu 800 plus (wcześniej 500 plus) od kwietnia 2016 roku do lipca 2023 to 240 mld zł - informowało pod koniec 2023 Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Z kolei z danych Zakładu Ubezpieczeń społecznych wynika, że od początku 2022 r. do końca kwietnia 2024 r. 500 plus kosztowało 90,4 mld zł. Koszt 800 plus na cały 2024 to 70 mld zł.