Spór o pomnik smoleński: co to znaczy "twór skończony"?

Krakowskie Przedmieście to "twór skończony"?Mateusz Szmelter / tvnwarszawa.pl

"Krakowskie Przedmieście to twór architektonicznie skończony" - takim stwierdzeniem stołeczny konserwator zabytków zamyka dyskusję o pomniku smoleńskim. Na pytanie, co to właściwie oznacza i skąd w ogóle wzięło się takie stwierdzenie, od miesięcy staramy się uzyskać odpowiedź. Bezskutecznie.

Opinia o "tworze skończonym" jest niczym ściana, od której odbijają się wszystkie argumenty osób lub instytucji dążących do postawienia pomnika smoleńskiego przed Pałacem Prezydenckim.

- Krakowskie Przedmieście jest tworem historycznie i urbanistycznie skończonym. Ostatnim etapem była jego odbudowa po zniszczeniach wojennych. W tej chwili lokalizacja nowego pomnika byłaby możliwa tylko w momencie, jeśli usunęlibyśmy inny pomnik stojący w tym miejscu - tak w rozmowie w reporterem TVN24 powiedział stołeczny konserwator zabytków Piotr Brabander.

Słowa te padły przy okazji debaty na temat pomnika światła, w kwietniu 2015 roku. To jeden z nielicznych przypadków, gdy Piotr Brabander osobiście zabrał głos w tej sprawie.

"Nie ma miejsca na pomnik"

Od tego momentu milczy, a jego argument wykorzystują władze miasta. – Konserwator zabytków nie widzi możliwości lokalizowania na Krakowskim Przedmieściu żadnych nowych monumentów. Nie zgodził się nawet na pomnik Jana Pawła II – mówił nam podczas marcowej sesji rady miasta wiceprezydent Jarosław Jóźwiak.

Tyle, że Piotr Brabander jest podwładnym prezydent Warszawy i wiceprzewodniczącej Platformy Obywatelskiej Hanny Gronkiewicz-Waltz. Ratusz zasłania się nim i przekonuje, że zdanie konserwatora zamyka dyskusję na temat pomnika. Nie zamyka - to zbyt poważny temat, który wywołuje zbyt duże emocje, by debatę kończył szeregowy, bliżej nieznany poza Warszawą urzędnik, który w dodatku nie chce bronić swojego zdania publicznie.

Skoro mur zbudowany przez Piotra Brabandera jest tak silny, chcieliśmy sprawdzić, na jakich fundamentach się opiera. Czym w istocie "twór skończony"? Czy to termin prawny, a jeśli tak – to w jakich zapisach szukać wyjaśnienia? Jeśli nie – na podstawie jakich przesłanek został określony? Czy "skończenie" Krakowskiego Przedmieścia oznacza, że nic nigdy na tej ulicy nie zostanie zmienione?

Milczący konserwator

Takie pytania próbujemy zadać stołecznemu konserwatorowi zabytków od wielu miesięcy - bezskutecznie. Rozmowa telefoniczna nie wchodzi w grę. Maile wysyłane przez redaktorów tvnwarszawa.pl pozostają bez odpowiedzi, a kiedy przychodzimy do biura konserwatora przy ulicy Nowy Świat słyszymy, że "dyrektora nie ma".

Nie każdy warszawiak zna się na architekturze i nie każdy rozumie obowiązujące w tym zawodzie sformułowania. Obowiązkiem miejskiego urzędnika jest dołożenie wszelkich starań, aby to, co budzi wątpliwości, zostało wyjaśnione. Nie wszyscy mieszkańcy muszą zgadzać się z ocenami konserwatora zabytków. Powinni jednak mieć jasność co do tego, na jakiej podstawie są one wydawane.

Wobec tego, politycy Prawa i Sprawiedliwości często podkreślają w mediach, że brak zgody na pomnik smoleński jest sprawą czystą polityczną. Milcząc, konserwator zabytków nawet nie próbuje udowodnić, że jest inaczej.

Jarosław Krajewski i Cezary Tomczyk o pomniku smoleńskim
Jarosław Krajewski i Cezary Tomczyk o pomniku smoleńskimTVN24

Konserwator to nie sanepid

Tym bardziej, że choć na pomnik "nie da" się tam znaleźć miejsca, to Krakowskie Przedmieście nieustannie się zmienia. Wystarczy przypomnieć szklaną nadbudowę nad Hotelem Europejskim wykonaną pod koniec ubiegłego roku, pawilon na skwerze Hoovera czy też model Układu Słonecznego umieszczony na placu wokół pomnika Mikołaja Kopernika.

Na tym zresztą nie koniec - w miejscu dawnego pałacu Karasia planowany jest nowy budynek. Chce go budować ta sama firma, która postawiła kontrowersyjny biurowiec przy Senatorskiej, a więc w obszarze chronionym znacznie mocniej, bo wpisem na listę UNESCO.

Czy w ogóle możliwe jest, by miejską ulicę uznać za "twór skończony"? Tym bardziej ulicę tak ważną, jak Krakowskie Przedmieście? – "Twór skończony" to nie jest kategoria prawna, lecz pewna ocena – odpowiada krytyk architektury Grzegorz Piątek. – Musimy jednak pamiętać, że konserwator zabytków jest od tego, aby takie subiektywne opinie wydawać. To nie jest sanepid, gdzie można zmierzyć przekroje kanałów wentylacyjnych i wydać zero-jedynkową decyzję. Tutaj element subiektywny jest i musimy to akceptować – dodaje.

Sam Piątek też nie jest zwolennikiem nowych elementów na Krakowskim Przedmieściu.

- Generalnie zgadzam się, że to "twór skończony", ale uważam też, że to nie najlepszy argument w sporze o pomnik smoleński. Jest dość subiektywny i łatwo go podważyć – dodaje Piątek.

A jak wyjaśnić zmiany na Krakowskim Przedmieściu, wspomniany Skwer Hoovera czy dach nad Hotelem Europejskim? - To prawda, one zmieniły wygląd ulicy, więc jest pewna niespójność w decyzjach konserwatora. Ale z drugiej strony, obie ingerencje są dość dyskretne. Pawilon na Skwerze Hoovera to bardzo dyskretna architektura, a większość jego kubatury mieści się poniżej poziomu Krakowskiego Przedmieścia, natomiast nadbudowa hotelu widoczna jest tylko w niektórych perspektywach – zauważa ostrożnie Piątek.

I przypomina, Krakowskie Przedmieście to tzw. pomnik historii. - Powinno się uszanować tą przestrzeń i nie wprowadzać tam nowych elementów, chyba że są absolutnie konieczne z powodów technicznych - mówi i dodaje: - Mogę sobie na przykład wyobrazić tramwaj w tym miejscu.

Pomnik na rondzie Waszyngtona?

– Według mnie Krakowskie Przedmieście to nie najlepsze miejsce na pomnik, ale z zupełnie innych powodów. Jeśli postawimy zbyt dużo pomników obok siebie, będą się równoważyć. To efekt podobny do wnętrza zabytkowego, gdzie różne epitafia się nawarstwiają. Człowiek wchodzi i nie wie co jest ważne, a co nie – tłumaczy.

Inicjatorom monumentu poleca inne lokalizacje. – Warto myśleć nie tylko o samym pomniku, ale też o tym, co on robi z przestrzenią wokół. Mamy w Warszawie dziesiątki bardzo uczęszczanych i widocznych przestrzeni, jak chociażby rondo Waszyngtona, plac Starynkiewicza czy plac Zawiszy – wymienia.

- Na razie są to tylko skrzyżowania, ale gdyby potraktować pomnik jako pretekst do całościowego opracowania tej przestrzeni, można by zamienić je w bardzo reprezentacyjne place, których w naszym mieście wciąż brakuje – podsumowuje Piątek.

Katastrofa rządowego tupolewa z prezydentem na pokładzie to jedno z najważniejszych wydarzeń naszej najnowszej historii Polski. Tym bardziej szkoda, że dyskusja wokół pomnika smoleńskiego stała się jednym z najostrzejszych sporów ostatnich lat. Sporów, w których polityka – choć przeplata się ze względami architektonicznymi i urbanistycznymi – odgrywa zdecydowanie tzw. pierwsze skrzypce.

Czytaj więcej: Pomnik światła? Trzeba by usunąć inny monument

"Krakowskie Przedmieście to twór skończony"
"Krakowskie Przedmieście to twór skończony"TVN24

Karolina Wiśniewska

Źródło zdjęcia głównego: Mateusz Szmelter / tvnwarszawa.pl

Pozostałe wiadomości

Polska policja we współpracy z niemiecką namierzyła i ujęła sprawcę wypadku na Trasie Łazienkowskiej. Mężczyznę czeka teraz procedura wydania Polsce w ramach Europejskiego Nakazu Aresztowania – wynika z nieoficjalnych informacji tvn24.pl. Wieczorem potwierdziła je Prokuratura Okręgowa w Warszawie.

Sprawca wypadku na Trasie Łazienkowskiej Łukasz Ż. zatrzymany w Niemczech

Sprawca wypadku na Trasie Łazienkowskiej Łukasz Ż. zatrzymany w Niemczech

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Rozpoczął montaż się ponad 100 elektronicznych tablic na przystankach tramwajowych. Zainstalowano w nich kilka nowości.

Będą nowe wyświetlacze na przystankach. Już nie pokażą "???". Mapa

Będą nowe wyświetlacze na przystankach. Już nie pokażą "???". Mapa

Źródło:
PAP

Na skrzyżowaniu ulic Odrowąża i Matki Teresy Kalkuty na Bródnie doszło do wypadku z udziałem rowerzystki oraz tramwaju. Kobieta została zabrana do szpitala.

Rowerzystka wjechała pod tramwaj

Rowerzystka wjechała pod tramwaj

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W czwartek wieczorem na ulicy Połczyńskiej doszło do zderzenia samochodu osobowego z motocyklem. Kierujący jednośladem trafił do szpitala. Okoliczności wypadku wyjaśnia policja.

Zderzenie auta i motocykla na Bemowie. Jedna osoba ranna

Zderzenie auta i motocykla na Bemowie. Jedna osoba ranna

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W Żelechowie (województwo mazowieckie) doszło do obywatelskiego zatrzymania 50-latka, który prowadził samochód pod wpływem alkoholu. Z jednej strony auto nie miało opon, a mężczyzna nie posiadał uprawnień do kierowania.

"Z dużą prędkością jechał bez opon". Nie miał prawa jazdy, wydmuchał dwa promile

"Z dużą prędkością jechał bez opon". Nie miał prawa jazdy, wydmuchał dwa promile

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Na czwartkowej sesji radni i radne Warszawy jednogłośnie przyjęli uchwały o pomocy finansowej czterem gminom poszkodowanym przez powódź. Nysa, Lądek-Zdrój, Kłodzko i Głuchołazy dostaną od Warszawy po pięć milionów złotych.

Warszawscy radni jednogłośni w sprawie pomocy gminom poszkodowanym przez powódź

Warszawscy radni jednogłośni w sprawie pomocy gminom poszkodowanym przez powódź

Źródło:
PAP

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie świętuje 10. urodziny - z tej okazji przygotowano urodzinowy program, w ramach którego w dniach 26-30 września odbędą się koncerty, autorskie oprowadzania, noc filmowa, debata i warsztaty.

Koncert, warsztaty, pokazy filmów, debata. Muzeum POLIN hucznie świętuje 10. urodziny

Koncert, warsztaty, pokazy filmów, debata. Muzeum POLIN hucznie świętuje 10. urodziny

Źródło:
PAP

Policjanci wyjaśniają okoliczności niebezpiecznego zdarzenia na Pradze Południe. Kierowca range rovera miał próbować umyślnie rozjechać kierującego skuterem, a gdy to się nie udało, z grupą innych osób go pobił. Usłyszał zarzut usiłowania zabójstwa.

Próba umyślnego przejechania autem, a później pobicie. Zarzut usiłowania zabójstwa dla kierowcy

Próba umyślnego przejechania autem, a później pobicie. Zarzut usiłowania zabójstwa dla kierowcy

Źródło:
tvnwarszawa.pl

62-latka została okradziona w jednym ze sklepów odzieżowych. Policja publikuje nagranie z tego zdarzenia. Widać na nim kobietę, która miała wyjąć portfel z plecaka klientki. Jest poszukiwana.

Zakryła ręce sukienką i portfel klientki sklepu zniknął

Zakryła ręce sukienką i portfel klientki sklepu zniknął

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Tempo przyrostu jest bardzo duże, widać je wręcz gołym okiem. Spodziewamy się, że w weekend będzie około dwóch metrów - mówi Jan Piotrowski, pełnomocnik prezydenta Warszawy do spraw Wisły, pytany o sytuację na stołecznym odcinku rzeki.

Rośnie poziom Wisły w Warszawie. W ciągu ostatniej doby o kilkadziesiąt centymetrów

Rośnie poziom Wisły w Warszawie. W ciągu ostatniej doby o kilkadziesiąt centymetrów

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Porwał ją nurt Wisły, unosiła się na powierzchni wody twarzą do dołu. Kobietę wyciągnęli z wody policjanci z komisariatu rzecznego i przeprowadzili resuscytację. Na brzegu czekali już na nią ratownicy medyczni.

Nurt Wisły porwał kobietę

Nurt Wisły porwał kobietę

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Ratownicy medyczni opisali w mediach społecznościowych dramatyczną akcję na Mokotowie. Policjanci zostali tam zaatakowani podczas interwencji, padły strzały. Trzy osoby trafiły do szpitala. W czwartek rano prokuratura poinformowała o śmierci 35-letniego mężczyzny, który zaatakował policjantów.

"Zaatakował maczetą policjantów", ci użyli broni. Mężczyzna nie żyje

"Zaatakował maczetą policjantów", ci użyli broni. Mężczyzna nie żyje

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Prokuratura postawiła zarzuty matce noworodka, którego znaleziono martwego w koszu na śmieci. Podejrzanymi w sprawie są też "osoby z bliskiego otoczenia dziewczyny". Mieli utrudniać śledztwo.

Martwy noworodek w śmietniku. "Dziecko urodziło się żywe". Zarzuty i wniosek o areszt

Martwy noworodek w śmietniku. "Dziecko urodziło się żywe". Zarzuty i wniosek o areszt

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Kierowca zasnął za kierownicą, blokując przejazd przez skrzyżowanie na Młocinach. Próbowali go obudzić strażnicy miejscy, a potem policjanci i ratownicy medyczni. Nie udało się, trafił do szpitala.

Zasnął na skrzyżowaniu. Próbowali go obudzić strażnicy, policjanci i ratownicy. Bezskutecznie

Zasnął na skrzyżowaniu. Próbowali go obudzić strażnicy, policjanci i ratownicy. Bezskutecznie

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Powstaje boisko do rugby, kształtów nabiera bieżnia stadionu. Stawiane są trybuny, zbudowana została szatnia. Trwają też prace związane ze zbiornikiem rekreacyjnym. Ciekawostką jest ocalała fontanna, z której już niedługo popłynie woda. Postępy prac w kompleksie sportowym Skra.

Stawiane są trybuny, widać zarys stawu. Trwają prace w kompleksie sportowym Skra

Stawiane są trybuny, widać zarys stawu. Trwają prace w kompleksie sportowym Skra

Źródło:
PAP, tvnwarszawa.pl

Prokuratura w Płocku postawiła zarzut pedofilii lekarzowi. Zarzucono mu między innymi dopuszczenie się innej czynność seksualnej wobec małoletniej. Został tymczasowo aresztowany.

Zatrzymali lekarza w przychodni. Zarzuty i areszt

Zatrzymali lekarza w przychodni. Zarzuty i areszt

Źródło:
PAP

W Parku Skaryszewskim trwają prace archeologiczne w ramach projektu odtworzenia ogrodu daliowego. "Zostały zalecone przez Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków i mają na celu wyznaczenie oryginalnego układu rabat i dróg oraz odkrycie śladów oryginalnej nawierzchni z okresu powstania ogrodu" – wyjaśnia Zarząd Zieleni Warszawy.

Odtworzą ogród daliowy w Parku Skaryszewskim

Odtworzą ogród daliowy w Parku Skaryszewskim

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Podczas gaszenia pożaru domu w miejscowości Wolkowe strażacy znaleźli spalone ciało 77-letniego mężczyzny. Z ustaleń prokuratury wynika, że to 41-letni syn zmarłego podłożył ogień. Podejrzany usłyszał zarzut zabójstwa oraz znęcania się nad ojcem.

Groził ojcu, że go zabije i spali. Prokuratura: podłożył ogień w budynku, 77-latek zginął w płomieniach

Groził ojcu, że go zabije i spali. Prokuratura: podłożył ogień w budynku, 77-latek zginął w płomieniach

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Kręcono w nim "Pana Tadeusza", nowi właściciele zapowiadali powstanie luksusowego hotelu. Deweloperowi przerwała prace sprawa w sądzie. Został oskarżony o uszkodzenie zabytkowego spichlerza, dziś zapadł wyrok. Sąd uniewinnił dewelopera. Prokuratura nie wyklucza apelacji.

Finał sprawy uszkodzenia zabytkowego spichlerza, deweloper uniewinniony

Finał sprawy uszkodzenia zabytkowego spichlerza, deweloper uniewinniony

Źródło:
tvnwarszawa.pl