Dziś to podupadły budynek wciśnięty między nowoczesne ambasady. Trudno uwierzyć, że budynek Węgierskiej Ekspozytury Handlowej w latach 70. też zachwycał nowoczesnością. Dostał za to nawet tytuł "Mistera Warszawy". Teraz trafił do rejestru zabytków.
Budynek wzniesiono w 1972 roku, a do użytku oddano rok później. Został wzniesiony na miejscu jednego z obiektów dawnych carskich Koszar Ułańskich, z inicjatywy ówczesnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ambasady Republiki Węgierskiej.
"Strona polska przygotowała projekt, zapewniła materiały budowlane i robociznę. Węgry natomiast dostarczyły materiały wykończeniowe, między innymi blachę aluminiową, kamień, płytki ceramiczne" - podaje Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Jak czytamy dalej w komunikacie, budynek powstał jako obiekt dyplomatyczny, na potrzeby ambasady Węgier, kraju stanowiącego w oficjalnej polityce PRL ważnego partnera wymiany gospodarczej i kulturalnej.
"Ekspozytura nie tylko dokumentuje ważny epizod w relacjach międzynarodowych, ale też stanowi pamiątkę kontaktów polsko-węgierskich na przestrzeni kilkudziesięciu lat" - przekonuje konserwator.
Z kolei na dołączonych do komunikatu zdjęciach widać niedostępne dziś wnętrza budynku, które zachowane są tak dobrze, że po niewielkich porządkach mogłyby śmiało służyć za plan filmowy dla serialu, którego akcja toczy się w latach 70. Obiekt był użytkowany do początku lat dwutysięcznych, a potem stał pusty.
W 2017 roku na mocy porozumienia między rządem polskim i węgierskim nieruchomość przeszła na własność strony węgierskiej. Obecnie trwają prace nad uregulowaniem własności działki. Opracowywany jest również projekt kompleksowego remontu i przebudowy obiektu. Wpis ma uchronić jego charakter.
"Mister Warszawy"
Twórcą projektu jest architekt Jan Zdanowicz, który jest również autorem takich projektów jak Spółdzielczy Dom Towarowy "Feniks" czy liczne budynki mieszkalne na terenie stolicy. Rok po wzniesieniu budynek otrzymał nagrodę architektoniczną "Mister Warszawy", ogłaszaną na łamach "Życia Warszawy". Tytuł przyznawało grono specjalistów dla najlepszych realizacji architektonicznych w stolicy.
Według MWKZ, tym samym Ekspozytura stała się jedną z najbardziej wartościowych realizacji Zdanowicza.
"Obiekt wzniesiono na podstawie indywidualnego projektu. Precyzyjny program funkcjonalny i rygorystyczne utrzymanie w jednorodnej konwencji stylistycznej, dokumentuje styl obiektów użyteczności publicznej lat 70. XX wieku" - uzasadnia swoją decyzję MWKZ.
Konserwator wymienia, że składają się na to przede wszystkim oryginalny plan oraz bryła o addycyjnym układzie urozmaicona wewnętrznym dziedzińcem, bocznymi aneksami i nadwieszeniem górnych kondygnacji.
Wskazuje również staranną kompozycję elewacji rozdzieloną dwubarwną kolorystyką oraz podziałami filarów, okładzin i dużych partii przeszkleń.
Zachowany wystrój
Jak podaje MWKZ, budynek jest również bardzo rzadkim przykładem w pełni zachowanego wystroju z początku lat 70., który obejmuje elementy oświetlenia, meblarstwa i dekoracji wnętrz. Konserwator zwraca uwagę na hol wejściowy wyłożony czarnym sjenitem ze spiralną klatką schodową, wewnętrzny dziedziniec przykryty ażurową konstrukcją oraz kawiarnię we frontowej części budynku z bufetem i wbudowanymi meblami. Wspomina również o winiarni z kompletnym wystrojem czy reprezentacyjnym gabinecie we frontowej części budynku z własną wnęką sanitarną i balkonem.
"O wartości stanowi też staranne zagospodarowanie otoczenia" - zaznacza MWKZ. Argumentuje, że projektanci tak zaaranżowali elementy wokół budynku (tarasy, podesty, chodniki, zadaszenia, klomby), aby integrować przestrzeń wewnętrzną obiektu oraz jego otoczenie. Duże partie przeszkleń z panoramicznymi oknami zapewniają bezpośredni widok z budynku na otaczającą zieleń i elementy zagospodarowania. Integralnym elementem koncepcji projektu jest otaczający go drzewostan wkomponowany w układ klombów, podcieni i podziałów kwaterowych.
Charakterystyczne miejsce stolicy
Jak wskazuje MWKZ, w skali Warszawy nieruchomość należy do najwyższej próby realizacji architektonicznych pochodzących z lat 60. i 70. XX wieku. Tym samym Ekspozytura, podobnie jak rotunda PKO, Dom Meblowy „Emilia”, pawilon „Chemii”, „Cepelii” czy stacje linii średnicowej, zalicza się do charakterystycznych miejsc w stolicy.
Decyzja o wpisie nie jest jednak ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
mp/r