Rekordowy szybki błysk radiowy dotarł do nas z odległej galaktyki

Źródło:
ESO, UMK
Tajemnicze sygnały radiowe z kosmosu
Tajemnicze sygnały radiowe z kosmosutvn24
wideo 2/4
Szybkie rozbłyski radiowe

Najdalszy w historii obserwacji błysk radiowy został zaobserwowany przez australijski radioteleskop. Zjawiska takie jak to wciąż stanowią tajemnicę, ale naukowcom z Australii udało się dowieść, że zmierzenie ich może nam pomóc nam w dokładniejszym "ważeniu" Wszechświata.

Szybkie błyski radiowe (w języku angielskim nazywane Fast Radio Bursts, FRB) są jednym z najbardziej tajemniczych zjawisk, jakie udało nam się zaobserwować. Nie wiemy, co dokładnie jest źródłem tych trwających milisekundy wybuchów promieniowania radiowego - hipotezy wskazują na czarne dziury, magnetary lub wybuchy supernowych.

FRB pochodzą z odległych krańców Wszechświata, a z uwagi na ich nietrwały charakter trudno je zaobserwować. Jak pokazuje opublikowane w "Science" badanie, sztuka ta udała się jednak zespołowi obsługującemu radioteleskop ASKAP w Australii - i to w wielkim stylu.

Z odległej galaktyki

Szybki błysk radiowy FRB 20220610A został dostrzeżony w czerwcu ubiegłego roku. Naukowcy natychmiast zajęli się badaniem zjawiska, skupiając się na tym, skąd pochodziło.

- Używając sieci anten ASKAP, byliśmy w stanie precyzyjnie ustalić, skąd nadszedł błysk - przekazał Stuart Ryder z Macquarie University w Australii, główny autor badania. - Następnie wykorzystaliśmy teleskop VLT z Chile, aby odszukać jego macierzystą galaktykę.

Okazało się, że źródłem FRB 20220610A była galaktyka oddalona od nas znacznie bardziej niż w przypadku dotychczas zmierzonych FRB - zjawisko o połowę pobiło poprzedni rekord odległości będący na koncie grupy badawczej. Jej światło potrzebuje ośmiu miliardów lat, aby do nas dotrzeć. FRB okazał się także jednym z najbardziej energetycznych - w ułamku sekundy uwolnił energię odpowiadającą emisji od Słońca przez ponad 30 lat.

Błysk radiowy FRB 20220610A - wizja artystycznaESO/M. Kornmesser

Ważenie Wszechświata

Szukanie błysków radiowych może być wykorzystywane do mierzenia "brakującej" materii, pozwalając nam dokładniej "ważyć" Wszechświat. Aktualne sposoby szacowania jego masy dają sprzeczne wyniki i stanowią wyzwanie dla naukowców. 

- Jeśli zsumujemy ilość zwykłej materii we Wszechświecie, czyli atomów, z których jesteśmy zbudowani, okazuje się, że brakuje ponad połowy tego, co powinno istnieć - wyjaśnił współautor artykułu Ryan Shannon ze Swinburne University of Technology. - Sądzimy, że brakująca materia skrywa się w przestrzeniach między galaktykami, ale może być tak gorąca i rozmyta, że niemożliwe jest jej zobaczenie za pomocą konwencjonalnych metod.

Naukowiec tłumaczył, że szybkie błyski radiowe mogą "zobaczyć" wszystkie elektrony nawet w prawie idealnie pustej przestrzeni. Pozwala to na zmierzenie, ile materii znajduje się pomiędzy galaktykami

- O ile nadal nie wiemy, co powoduje te masywne rozbłyski energii, nasze wyniki pokazują, że szybkie błyski radiowe są powszechnymi zdarzeniami w kosmosie oraz że możemy wykorzystywać je (...) aby lepiej zrozumieć strukturę Wszechświata - powiedział.

W przyszłości astronomowie będą dysponowali narzędziami pozwalającymi na wykrywanie starszych i odleglejszych błysków, ustalania ich galaktyk macierzystych i mierzenia brakującej materii we Wszechświecie. Międzynarodowe obserwatorium Square Kilometre Array Observatory (SKAO) buduje radioteleskopy w RPA i Australii, które będą w stanie znaleźć tysiące FRB, w tym te bardzo odległe, niemożliwe do wykrycia aktualnymi urządzeniami. Budowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT) będzie natomiast zdolny do badania galaktyk położonych jeszcze dalej niż ta, z której pochodzi FRB 20220610A.

Autorka/Autor:as

Źródło: ESO, UMK

Źródło zdjęcia głównego: ESO/M. Kornmesser

Pozostałe wiadomości

Warunki na drogach w części kraju nadal są trudne - ostrzega Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W trzech województwach obowiązują pomarańczowe i żółte alarmy.

Niebezpieczna gołoledź. Pomarańczowe alerty IMGW

Niebezpieczna gołoledź. Pomarańczowe alerty IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wysłało w środę rano SMS-y ostrzegające przed opadami marznącego deszczu i gołoledzią. Alert otrzymali odbiorcy sieci komórkowych przebywający na południowym wschodzie kraju.

Alert RCB. "Możliwe utrudnienia komunikacyjne"

Alert RCB. "Możliwe utrudnienia komunikacyjne"

Źródło:
RCB

Chwile grozy przeżył właściciel psa, który wpadł do zamarzniętego jeziora podczas próby ratowania swojego pupila. Na miejsce zostali wezwani ratownicy, którzy udzielili pomocy poszkodowanym. Lokalny departament policji opublikował w sieci nagranie z akcji.

Pies wpadł do jeziora, właściciel rzucił się za nim. Nagranie

Pies wpadł do jeziora, właściciel rzucił się za nim. Nagranie

Źródło:
Reuters, NBC Boston

Pogoda na dziś. W środę 15.01 będzie padać i deszcz, i deszcz ze śniegiem, i sam śnieg. Kierowcy oraz piesi powinni uważać na śliskie nawierzchnie dróg i chodników. Na termometrach zobaczymy od -1 do 5 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - środa 15.01. Mieszkanka opadów, a na termometrach od -1 do 5 stopni

Pogoda na dziś - środa 15.01. Mieszkanka opadów, a na termometrach od -1 do 5 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Dwa lądowniki księżycowe - jeden należący do japońskiej firmy Ispace, a drugi do amerykańskiej firmy kosmicznej Firefly - wystartowały z Florydy dzięki rakiecie SpaceX. Maszyny za kilkadziesiąt dni mają dotrzeć na Księżyc. Na pokładzie Falcona-9 znalazła się także wyjątkowa przesyłka.

Model szwedzkiego domku trafi na Księżyc

Model szwedzkiego domku trafi na Księżyc

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, PAP

Gęsta mgła doprowadziła do paraliżu komunikacyjnego w części Indii. W wielu miejscach widzialność spadła poniżej 100 metrów, co wywołało opóźnienia lotów, pociągów oraz zatory na autostradach. Mieszkańcy niektórych regionów najbardziej zaludnionego państwa świata mierzą się także z falą chłodu.

Mgły spowiły i sparaliżowały miasto

Mgły spowiły i sparaliżowały miasto

Źródło:
Reuters

Zima przynajmniej na razie opuszcza Polskę. Śnieg w niektórych regionach popada jeszcze w środę, a w dalszej części tygodnia będzie jesiennie, ponuro i mglisto. Szansa na słońce jest, ale przeważnie w górach.

W środę miejscami może spaść 10 centymetrów śniegu. Co nas czeka w kolejnych dniach?

W środę miejscami może spaść 10 centymetrów śniegu. Co nas czeka w kolejnych dniach?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Satelita zbudowany przez studentów Akademii Górniczo-Hutniczej we wtorek wieczorem poleciał na orbitę w ramach misji Falcon 9 Transporter-12. To pierwszy satelita w pełni stworzony przez studentów oraz najmniejszy skonstruowany do tej pory w Polsce - mówią przedstawiciele uczelni, którzy byli gośćmi specjalnego wydania programu "Kijek w kosmosie" na antenie TVN24 BiS.

Rakieta Elona Muska wystrzeliła najmniejszego polskiego satelitę. "To niesamowite uczucie"

Rakieta Elona Muska wystrzeliła najmniejszego polskiego satelitę. "To niesamowite uczucie"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, TVN24 BiS, "Z głową w gwiazdach", tvnmeteo.pl

Strażacy próbują powstrzymać dwa ogromne pożary, które spustoszyły część Los Angeles w zeszłym tygodniu. Według prognoz w środę ma wzrosnąć prędkość wiatru, który może utrudnić akcję gaśniczą. W wyniku żywiołu zginęło już 25 osób, a straty liczone są w setkach miliardów dolarów.

"Jedno to zobaczyć to w telewizji. Co innego obserwować z powietrza"

"Jedno to zobaczyć to w telewizji. Co innego obserwować z powietrza"

Źródło:
Reuters, CNN

Choć 15 stopni Celsjusza nie wydaje się niską temperaturą, dla mieszkańców stolicy Tajlandii to prawdziwe zimno. Właśnie tyle termometry pokazały w Bangkoku w poniedziałek rano. Jeszcze zimniej było na północy, gdzie zaskoczeni turyści fotografowali szron na trawie - opisują miejscowe media.

Nietypowo zimno w Tajlandii. "Nie pamiętam, kiedy tak było"

Nietypowo zimno w Tajlandii. "Nie pamiętam, kiedy tak było"

Źródło:
CNN, Bangkok Post

W rejonie niszczycielskiego i tragicznego w skutkach pożaru w Pacific Palisades w Los Angeles powstało ogniste tornado. Wirującą kolumnę płomieni udało się zarejestrować na nagraniu.

Ogniste tornado. Nagranie z Los Angeles

Ogniste tornado. Nagranie z Los Angeles

Źródło:
NBC News, tvnmeteo.pl

Dziewięć plaż w okolicach Sydney zamknięto po tym, jak woda wyrzuciła na brzeg szaro-białe kulki nieznanego pochodzenia. Są niewielkie i na ten moment ich skład pozostaje nieznany. Władze zarządziły już analizę tajemniczych obiektów.  

Woda wyrzuciła na brzeg tajemnicze kulki. Zamknięto najsłynniejsze plaże w regionie  

Woda wyrzuciła na brzeg tajemnicze kulki. Zamknięto najsłynniejsze plaże w regionie  

Źródło:
ABC, BBC, The Guardian, tvn24.pl

Australijscy naukowcy sklasyfikowali nowy gatunek pająka. "Big Boy", czyli Atrax christenseni, jest większą i bardziej jadowitą wersją ptasznika australijskiego - jednego z najbardziej niebezpiecznych pajęczaków na świecie.

"Nie radzę go dotykać, z całą pewnością wydziela duże ilości jadu"

"Nie radzę go dotykać, z całą pewnością wydziela duże ilości jadu"

Źródło:
PAP

39 131 nietoperzy 11 gatunków - to wynik 24. międzynarodowego liczenia nietoperzy w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym w województwie lubuskim. To jedno z największych polskich zimowisk tych latających ssaków. Naukowcy wskazują na zdolności adaptacyjne tych zwierząt do zmian klimatu.

Wielkie liczenie nietoperzy. Drugi rekordowy wynik

Wielkie liczenie nietoperzy. Drugi rekordowy wynik

Źródło:
PAP

Fala mrozów nadciągnęła nad Europę. Na początku tygodnia termometry, między innymi we Francji i Hiszpanii, pokazały nawet -12 stopni Celsjusza. Za ochłodzenie odpowiedzialne są masy powietrza z północnej części Starego Kontynentu. Według prognoz mroźna aura może utrzymać się przez kilka dni.

Powiew chłodu w części Europy. "Najmroźniejszy poranek tej zimy"

Powiew chłodu w części Europy. "Najmroźniejszy poranek tej zimy"

Źródło:
ENEX, AEMET, MeteoFrance

Za nami pierwsza pełnia Księżyca w 2025 roku. Nocne niebo rozświetlił tak zwany Wilczy Księżyc. W tym czasie doszło także do innego niezwykłego wydarzenia - koniunkcji Srebrnego Globu z Marsem.

Pierwsza pełnia Księżyca w tym roku. Była wyjątkowa

Pierwsza pełnia Księżyca w tym roku. Była wyjątkowa

Źródło:
Kontakt24, nocneniebo.pl

W Kalifornii wzrosły obawy o dalsze rozprzestrzenianie się pożarów. Strach wśród strażaków i mieszkańców budzą prognozy meteorologów, z których wynika, że w najbliższych godzinach w Los Angeles wystąpią kolejne silne podmuchy wiatru Santa Ana. Krajowa Służba Meteorologiczna (NWS) wydała najwyższe ostrzeżenie o "szczególnie niebezpiecznej sytuacji" związanej z poważnymi warunkami pożarowymi.

Wiatr w Los Angeles wzmaga się. "Przerażająca prognoza"

Wiatr w Los Angeles wzmaga się. "Przerażająca prognoza"

Źródło:
Rueters, CNN, PAP

Po weekendowych intensywnych opadach Zakopane zmaga się z nadmiarem zalegającego na poboczach śniegu. W tym tygodniu planowane jego jego wywożenie z miasta.

Zakopane tonie w śniegu. Trzeba go wywozić z ulic

Zakopane tonie w śniegu. Trzeba go wywozić z ulic

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Do trzeciego, znacznego stopnia wzrosło zagrożenie lawinowe w Tatrach. W wyższych partiach gór panują bardzo trudne warunki turystyczne. Na Kasprowym Wierchu leży 85 centymetrów śniegu, a w Dolinie Pięciu Stawów Polskich jest go ponad metr.

Duże zagrożenie w Tatrach. "Mogą schodzić samoistnie"

Duże zagrożenie w Tatrach. "Mogą schodzić samoistnie"

Źródło:
PAP

Północ Grecji zasypał śnieg. Na drogach panują bardzo trudne warunki, niektórzy mieszkańcy są odcięci od prądu, ponadto zamknięto szkoły. Pogoda nagle pogorszyła się też w Atenach.

Zima natarła na Grecję. Ludzie bez prądu, autobusy stanęły

Zima natarła na Grecję. Ludzie bez prądu, autobusy stanęły

Źródło:
PAP

W wyniku intensywnych opadów deszczu w stanie Minas Gerais na południowym wschodzie Brazylii zginęło co najmniej 10 osób - poinformowały miejscowe władze. Wiele domów zostało zniszczonych przez lawiny błotne. Nieprzejezdnych jest kilkaset dróg.

Ziemia zasypała domy i drogi. Co najmniej 10 osób nie żyje

Ziemia zasypała domy i drogi. Co najmniej 10 osób nie żyje

Źródło:
PAP, Reuters

Po śnieżnym i zimnym weekendzie wkrótce czeka nas duże ocieplenie. Sprawdź, co przyniesie pogoda w kolejnych 16 dniach w długoterminowej prognozie temperatury, przygotowanej przez prezentera i synoptyka tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: zima wpadła do nas na krótko

Pogoda na 16 dni: zima wpadła do nas na krótko

Źródło:
tvnmeteo.pl

Trzy osoby zginęły, a dwie zostały ranne w wyniku zejścia lawiny w Piemoncie na północy Włoch. Poszkodowani zostali przetransportowani do szpitala za pomocą helikoptera.

Lawina porwała narciarzy. Nie żyją trzy osoby

Lawina porwała narciarzy. Nie żyją trzy osoby

Źródło:
PAP, Euronews, Reuters

Lód z przejeżdżającego auta uszkodził szybę innego pojazdu. Zdarzenie, do którego doszło w jednym z amerykańskich miast w stanie Kansas, zostało uchwycone przez kamerkę samochodową.

Kawałek lodu leciał w jego kierunku. Nagranie

Kawałek lodu leciał w jego kierunku. Nagranie

Źródło:
CNN, KCTV

Do silnego trzęsienia ziemi doszło w nocy z soboty na niedzielę w Meksyku. Wstrząsy o magnitudzie 6,2 spowodowały panikę wśród mieszkańców kilku stanów, którzy w środku nocy wybiegli na ulice.

W środku nocy wybiegali z domów na ulice

W środku nocy wybiegali z domów na ulice

Źródło:
USGS, El Informador

Zimowa burza przeszła nad wschodnimi i południowymi Stanami Zjednoczonymi. Intensywne opady śniegu doprowadziły do odwołania tysięcy lotów, przerwania dostaw prądu i wody pitnej oraz zamknięcia niektórych szkół. Na oblodzonych drogach dochodziło do groźnych wypadków.

Tyle śniegu nie spadło tam od lat. Auta ślizgały się na "czarnym lodzie"

Tyle śniegu nie spadło tam od lat. Auta ślizgały się na "czarnym lodzie"

Źródło:
PAP, CBS News, NWS Atlanta

"Wyspa widmo" pojawiła się na Morzu Kaspijskim - i bardzo szybko zniknęła. Do powstania niewielkiego skrawka lądu doszło w 2023 roku po wybuchu wulkanu błotnego. Wystarczyło jednak kilkanaście miesięcy, by wyspa się rozmyła.

Satelita wykrył "wyspę widmo"

Satelita wykrył "wyspę widmo"

Źródło:
NASA Earth Observatory, anl.az