Badacze: jeśli zjemy o jedną piątą wołowiny mniej, tempo znikania lasów zmniejszy się o połowę

Co dwie sekundy z powierzchni Ziemi znika las o powierzchni ponad siedmiu tysięcy metrów kwadratowych - twierdzą aktywiści na rzecz ochrony klimatu. Przytaczają dane, że od 1990 roku świat stracił 420 milionów hektarów lasów - to obszar większy niż Indie. Główne powody? Ekspansja rolnictwa i hodowli zwierząt, nieodpowiedzialne pozyskiwanie drewna, działania przemysłu górniczego. W Amazonii głównym czynnikiem wypierającym puszczę jest rozprzestrzenianie się pastwisk dla bydła. Co miesiąc przez to o ponad 400 kilometrów kwadratowych zmniejsza się powierzchnia lasów deszczowych w Brazylii - szacuje organizacja WWF. Naukowcy z Poczdamskiego Instytutu Badań nad Wpływem Klimatu (PIK) zasugerowali, w jaki sposób znacząco - o połowę - można spowolnić proces deforestacji. Zalecają ograniczenie o 20 procent spożycia mięsa wołowego. Wyniki ich analiz opublikowało czasopismo "Nature".

Wycinanie terenów leśnych pod wypas bydła ma wpływ nie tylko na klimat na kuli ziemskiej, ale także na bioróżnorodność i odporność ekosystemów. Zmniejszający się areał lasów oznacza zwiększoną konkurencję pomiędzy gatunkami, co może doprowadzić do utraty cennych przedstawicieli fauny i flory. Na dodatek rozwój rolnictwa na terenach leśnych całkowicie zmienia stosunki wodne w glebie, doprowadzając do lokalnych susz czy powodzi.

Rokrocznie przemysł spożywczy pochłania ogromne ilości zasobów: wody do podlewania roślin i pojenia zwierząt; energii do zasilania linii produkcyjnych i systemów towarzyszących; paliw do transportu półproduktów i gotowej żywności. Cały ten proces stanowi olbrzymie obciążenie dla środowiska. Jak tłumaczy Florian Humpenöder z PIK, główny autor badania, produkcja żywności odpowiada za ponad 30 procent światowej emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Największym zaś tego źródłem jest produkcja mięsa wołowego. Ma to związek z bardzo wysoką emisją metanu, uwalniającego się w trakcie życia zwierząt hodowlanych.

Jako alternatywę dla produktów przemysłu mięsnego naukowcy proponują zamienniki wołowiny. Jednym z nich jest mykoproteina, białkowy substytut z grzybów z gatunku Fusarium venenatum. W naturze mikroorganizmy te żyją w glebie, ale na potrzeby procesu produkcyjnego umieszczane są w ogromnych zbiornikach, wypełnionych pożywką i utrzymywanych w odpowiedniej temperaturze. Mykoproteina zawiera bardzo duże ilości białka, a co z punktu widzenia konsumentów najważniejsze, może być poddawana obróbce, by wyglądała i smakowała tak samo, jak produkty mięsne, które miałaby zastąpić.

Mykoproteina jako substytut mięsa trafiła na rynek brytyjski w latach 80. ubiegłego wieku, a obecnie jest już dostępna w wielu krajach. Jak jednak twierdzi Franziska Gaupp, badaczka systemów żywnościowych z poczdamskiego instytutu, w omawianym badaniu po raz pierwszy oszacowano skutki środowiskowe częściowego zastąpienia wołowiny mykoproteiną. Naukowcy porównali wpływ spożywania każdego z tych produktów na środowisko naturalne za pomocą cyfrowego modelu, symulującego sytuację klimatyczną na świecie do 2050 roku. Uwzględniał on najważniejsze czynniki, w tym prognozowany wzrost liczby ludności, zmiany zapotrzebowania na żywność czy zwiększenie się świadomości ekologicznej wśród populacji.

Badacze doszli do wniosku, że jeśli do 2050 roku zastąpilibyśmy 20 procent - jedną piątą - spożywanego mięsa wołowego grzybowymi zamiennikami, proces wylesiania zmniejszyłby się o połowę w stosunku do sytuacji, w której produkcja wołowiny postępowałaby w takim samym tempie, co obecnie. Naukowcy argumentują, że mniejsza populacja bydła oznacza również zmniejszone emisje gazów cieplarnianych, a większy areał lasów - zdrowsze ekosystemy i lepsze warunki dla cennych gatunków roślin i zwierząt.

Badacze przyznają, że samo zastąpienie wołowiny mykoproteiną nie rozwiązałoby problemu zmian klimatycznych. Proces produkcji grzybowego substytutu na skalę przemysłową, chociaż pochłaniający znacznie mniej wody i przestrzeni, wymaga i tak bardzo dużych nakładów energetycznych. Alexander Popp, współautor badania, wskazuje, że jednym z największych wyzwań będzie jednoczesna dekarbonizacja produkcji energii elektrycznej.

Wśród przeszkód, które w praktyce mogą utrudnić przeprowadzenie zalecanego przez badaczy planu, poza takimi kwestiami, jak trudności w zmianie przyzwyczajeń konsumenckich, wymieniane są liczne czynniki natury gospodarczej i społecznej. Choćby to, że na obszarach otaczających amazońskie lasy deszczowe produkcja mięsa wołowego to najważniejsza gałąź gospodarki. Szacuje się, że łącznie jest to 230 milionów zwierząt i dla wielu ludzi stanowi główne źródło dochodu.

- To badanie to świetny punkt startowy - przekonuje Gaupp. Jak dodaje, w następnej kolejności powinno się sprawdzić, jaki wpływ na środowisko miałoby zastąpienie wołowiny takimi produktami, jak mięso wyhodowane w laboratorium lub alternatywne produkty roślinne.