Czym jest tundra i jaki klimat tam panuje?

● Termin ,,tundra'' oznacza bezdrzewny obszar w okolicach podbiegunowych na półkuli północnej, porośnięty mchami, porostami, krzewinkami i karłowatymi krzewami. ● Na terenach tundry występują jedynie dwie pory roku: lato i zima. Zimą trwa noc polarna, temperatura spada do -50 stopni Celsjusza. ● Rdzenni mieszkańcy tundry żyją głównie z polowań oraz łowienia ryb. ● Fauna tundry jest zdominowana przez bezkręgowce, które stanowią około 80-90% występujących tu zwierząt.

Tundra to bezleśny teren porośnięty mchami, porostami, krzewinkami i karłowatymi krzewami. Występuje na półkuli północnej w bardzo surowych warunkach cieplnych klimatu okołobiegunowego. Na terenach tundry występują jedynie dwie pory roku: lato i zima. Zimą trwa noc polarna, temperatura spada do -50 stopni Celsjusza, a pokrywa śnieżna osiąga do 50 cm. Lato trwa 2-3 miesiące, w tym czasie występuje zjawisko dnia polarnego, a maksymalna temperatura nie przekracza 15 stopni Celsjusza.

Tundra nie oznacza jednolitej formacji. W jej ramach wyróżniamy cztery podstawowe typy (biomy):

● Lasotundra to określenie strefy, jaka występuje między bezdrzewną tundrą a tajgą. Dla strefy tej charakterystyczne jest przenikanie się roślinności tundry i tajgi. Południową część lasotundry porastają lasy, a północny region jest już ich pozbawiony. Im dalej na północ, tym mniej drzew. Tundra bezleśna przy granicach lasotundry określana jest tundrą krzewinkową.

● Tundra krzewinkowa to bezleśna tundra granic lasotundry. Klimat tego obszaru tundry jest stosunkowo łagodny. Roślinność tworzą tutaj mchy, porosty, karłowate wierzby i brzozy karłowate. 

● Tundra mszysto-porostowa wyznacza obszar tundry wykształcający się blisko regionów pustyni polarnej. Roślinność jest tutaj zdominowana przez mchy i porosty. 

● Tundra arktyczna to inaczej pustynia polarna. Występuje tutaj surowy klimat arktyczny cechujący się niską roślinnością i występowaniem lodowców. Długotrwałe mrozy i niski poziom opadów sprawiają, że znajdziemy tu jedynie drobne skupiska mchów i porostów. 

Lasy rosną jedynie w obszarze lasotundry. Im dalej w stronę tundry polarnej, tym uboższa roślinność. Tundrę pokrywa warstwa wieloletniej zmarzliny i to ona sprawia, że w tundrze nie występują drzewa (ani nawet wyższe krzewy) – nie są w stanie rozwinąć systemu korzeniowego w zmarzniętej ziemi.

Im dalej na północ, tym mniejsze występowanie drzew i w ogóle roślinności. Warunki pogodowe i sam klimat staje się cięższy w ramach zbliżania się do pustyni polarnej. Jednak mimo trudnych warunków, roślinność i inne formy życia zdołały się przyzwyczaić do klimatu tundry. Co więcej, nie tylko rośliny i zwierzęta zdołały przetrwać w tych ciężkich warunkach: osiedlili się tam również ludzie, którym przyszło żyć w tym pięknym, ale jakże niegościnnym obszarze. 

Rdzenni mieszkańcy tundry żyją głównie z polowań oraz łowienia ryb. Przedmioty codziennego użytku wykonują z kości i skór zwierząt. Dawniej ludzie tam mieszkający mieszkali w budowanych samodzielnie igloo, obecnie żyją już w ogrzewanych drewnianych domach.

Wśród rdzennych mieszkańców tundry można wyróżnić m.in. Lapończyków (Europa Północna), Inuitów (Grenlandia), tereny Alaski, Kanady i Syberii), Jakuci (środkowa część Syberii), Karelowie (pogranicze fińsko-rosyjskie), Ewenkowie (południowa i środkowa Syberia), Czukcze (Półwysep Czukocki).

Fauna tundry jest zdominowana przez bezkręgowce, które stanowią około 80-90% występujących tu zwierząt. Jednak i ssaki zdołały dostosować się do trudnego klimatu tundry. Charakterystycznym stworzeniem tego regionu świata jest leming, ale spotkać tu również można wilki, piżmowoły, lisy polarne, renifery, pardwy. 

Obszar tundry zamieszkiwany jest też przez niedźwiedzia polarnego, ale spotkanie tego drapieżnika na lądzie jest mało prawdopodobne (chyba że zapuścimy się w rejony Arktyki). W kanadyjskiej tundrze możemy spotkać słynnego niedźwiedzia grizzly, a syberyjska tundra jest domem niedźwiedzia kamczackiego.

W trudnym klimacie tundry nie spotkamy natomiast płazów czy gadów.

Dzień polarny to zjawisko polegające na tym, że dzień w danym miejscu trwa dłużej niż 24 godziny, a w przypadku nocy polarnej to noc trwa dłużej niż 24 godziny. 

Dzień polarny w tundrze występuje w letniej porze roku, a noc polarna – w zimie. Występowanie takich zjawisk w tundrze wynika z jej położenia na globie i ruchu obiegowego Ziemi wokół Słońca. Do zjawiska dochodzi, ponieważ tarcza słoneczna nie chowa się za widnokręgiem. Warto zaznaczyć, że zjawisko dnia polarnego występuje naprzemiennie ze zjawiskiem nocy polarnej: jeżeli na biegunie północnym trwa dzień polarny, to na biegunie południowym trwa noc polarna. I odwrotnie.