Gospodarka Chin

Historycznie chińska gospodarka przez dwa tysiąclecia była jedną z największych na świecie. Głęboki kryzys wewnętrzny trwający od XIX do połowy XX wieku na ponad 100 lat zmarginalizował jej znaczenie.

Współczesna gospodarka Chin powstała w oparciu o formalnie socjalistyczny i ograniczający własność prywatną charakter państwa oraz reformy gospodarcze, zapoczątkowane na przełomie lat 70. i 80. XX wieku przez Deng Xiaopinga. Reformy te doprowadziły do powstania obowiązującego dziś w Chinach systemu gospodarczego nazywanego oficjalnie socjalistyczną gospodarką rynkową. Jest to gospodarka wykorzystująca mechanizmy rynkowe, ale jednocześnie zdominowana przez sektor państwowy i przedsiębiorstwa skarbu państwa.

Reformy i częściowe otwarcie się na światowe rynki umożliwiło Chinom także osiągnięcie bezprecedensowego sukcesu ekonomicznego. Ich wzrost gospodarczy przez kolejne cztery dekady wynosił ok. 10 proc. rocznie, czyniąc chińską gospodarkę drugą gospodarką świata pod względem nominalnym (mniejszą jedynie od gospodarki USA) i od 2016 roku największą gospodarką świata pod względem parytetu siły nabywczej.

Chiny od grudnia 2001 roku należą do Światowej Organizacji Handlu (WTO), jednak nadal oskarżane są o ograniczanie dostępu do swojego rynku oraz stosowanie selektywnych utrudnień w przepływie towarów, usług i finansów. Z tego powodu Stany Zjednoczone i Unia Europejska jak dotąd nie uznały chińskiej gospodarki za gospodarkę rynkową, co umożliwia im stosowanie barier handlowych takich jak m.in. cła antydumpingowe.

Reformy gospodarcze od lat 80. XX zaczęły zmieniać Chiny w gospodarkę proeksportową. Tworzenie specjalnych stref ekonomicznych oraz tania, a jednocześnie najliczniejsza na świecie siła robocza licząca obecnie ponad 750 mln ludzi, umożliwiły dynamiczny rozwój produkcji przemysłowej i uczyniła Chiny największym eksporterem dóbr konsumpcyjnych. Z tego powodu Chiny zajmują kluczową rolę w handlu międzynarodowym i nazywane bywają "fabryką świata".

Jednocześnie Chiny stały się największym beneficjentem bezpośrednich inwestycji zagranicznych, posiadają także największy i jeden z najszybciej rosnących rynków wewnętrznych. Szybkie przemiany gospodarcze przyczyniły się do gwałtownego rozwarstwienia dochodowego oraz znacznego zanieczyszczenia środowiska naturalnego, przede wszystkim pozwoliły jednak na wzbogacenie się i wydostanie z ubóstwa setek milionów Chińczyków. W 2022 roku wyrażony nominalnie PKB na mieszkańca wyniósł niespełna 13 tys. dolarów, czyli nieznacznie mniej niż np. w Rosji (14,6 tys. dolarów), ale więcej niż np. w Bułgarii (12,5 tys. dolarów).

Obecnie Chiny określają się jako "gospodarka umiarkowanego dobrobytu", a ich przywódca Xi Jinping ogłosił stopniowe skupianie się chińskiej gospodarki na rozwoju chińskiego rynku wewnętrznego. Gospodarka ta inwestuje ogromne środki w budowę infrastruktury, ale też w rozwój nowoczesnych technologii, czyniąc ją m.in. światowym liderem pod względem liczby zgłaszanych patentów. Chiny stworzyły jeden z wiodących na świecie programów kosmicznych, a dzięki sektorowym inwestycjom stały się także liderem w zakresie niektórych badań naukowych, m.in. dotyczących rozwoju sztucznej inteligencji czy nowoczesnej komunikacji opartej na sieci 5G.