Dla polskich historyków zbrodnia wołyńska z lat 1943-45, która swoim zasięgiem objęła także tereny południowo-wschodnich województw II Rzeczpospolitej, była ludobójczą czystką etniczną, która pochłonęła ok. 100 tys. ofiar.
Szczególne nasilenie zbrodni nastąpiło w lipcu 1943 roku. Zamordowano wówczas ok. 10-11 tysięcy Polaków. 11 i 12 lipca UPA dokonała skoordynowanego ataku na Polaków w 150 miejscowościach w powiatach włodzimierskim, horochowskim, kowelskim oraz łuckim.
Wykorzystano fakt gromadzenia się w niedzielę 11 lipca ludzi w kościołach. Doszło do mordów w świątyniach m.in. w Porycku (dziś Pawliwka) i Kisielinie. Około 50 kościołów katolickich na Wołyniu zostało spalonych i zburzonych. 11 lipca 1943 roku określony został "krwawą niedzielą".
- W 1943 roku UPA i OUN postanowiły przeprowadzić antypolską czystkę etniczna. Wyczyścić z terenów, które nacjonaliści uważali za ukraińskie, cała polska ludność - wyjaśnia prof. Grzegorz Motyka z Instytutu Studiów Politycznych PAN. I zaznacza, że rzeż wołyńską wyznaczają konkretne daty - 9 lutego 1943 r i 18 maja 1945. W tym okresie zginęło aż 100 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci polskiego pochodzenia.
- Wołyń był tym pierwszym województwem, gdzie dokonano na taką skalę zbrodni ludobójstwa, ale musimy pamiętać, ze po wymordowaniu na Wołyniu ta zbrodnia ludobójstwa przeniosła się na tereny południowe - na woj. lwowskie, tarnopolskie, stanisławowskie - opisuje skalę zjawiska dr Leon Popek, historyk IPN.
Prezydent na obchodach 70. rocznicy zbrodni wołyńskiejtvn24
- Jestem wzruszony mogąc spotkać się tutaj dzisiaj z Państwem na wspólnej modlitwie za dusze ofiar zbrodni wołyńskiej, która była zbrodnią o znamionach ludobójstwa. Jestem wdzięczny, że razem mogliśmy modlić się po chrześcijańsku mówiąc i przypominając światu, ale także samym sobie modląc się słowami +I odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom+. Jest co odpuszczać. Jest o co prosić dobrego pana Boga, aby darował ludziom zbrodnie. Bo ta zbrodnia była jedną z najbardziej bolesnych doświadczeń Polaków w czasie II wojny światowej - powiedział 11 lipca 2013 r. prezydent Bronisłąw Komorowski na Skwerze Wołyńskim podczas odsłonięcia Pomnika Ofiar Zbrodni Wołyńskiej.
Z kolei Sejm podjął 12 lipca uchwałę ws. zbrodni wołyńskiej, którą określił jako "czystkę etniczną o znamionach ludobójstwa". Nie ustanowił dnia pamięci ofiar zbrodni wołyńskiej.
Uczczono pamięć zamordowanychtvn24
Odwet
Terror Ukraińskiej Armii Powstańczej spowodował polski odwet - zginęło w nim od 10 do 12 tysięcy Ukraińców. Historycy zaznaczają, że było również wielu Ukraińców, którzy wtedy pomogli Polakom. Według szacunków, pomoc w uratowaniu ok. 2,5 tys. Polaków przypłaciło życiem blisko 400 Ukraińców.
Niewiedza po 70 latach
brodnia wołyńska nadal pozostaje białą plamą w polskiej pamięci zbiorowej; prawie połowa Polaków nie ma podstawowej wiedzy na jej temat - wynika z nowego badania CBOS.
Aż 47 proc. badanych zadeklarowało, że nie wie ani kto był sprawcą zbrodni wołyńskiej, ani kto był jej ofiarą. 7 proc. ankietowanych podało, że rzeź wołyńska to zbrodnia dokonana na Polakach przez Niemców lub Rosjan - informuje CBOS w raporcie "Trudna Pamięć: Wołyń 1943".