Black Friday, czyli szał wyprzedaży. Kiedy wypada czarny piątek?

Black Friday, czyli czarny piątek, to dzień dużych zniżek i rabatów w sklepach. I choć czarny piątek ma amerykański rodowód, w Polsce również posiada coraz liczniejszą rzeszę zwolenników. To święto konsumentów, ku ich uciesze, z roku na rok zrzesza coraz liczniejsze grono sprzedawców oferujących wyprzedaże.

Tradycja Black Friday, czyli czarnego piątku, wywodzi się prawdopodobnie z Filadelfii i sięga lat 50. ubiegłego wieku. To właśnie Filadelfia jako pierwsza zaczęła promować zakupy w dzień po Święcie Dziękczynienia zniżkami i świątecznymi dekoracjami, przyciągając mieszkańców przedmieść.

Wbrew popularnej teorii na temat pochodzenia nazwy czarny piątek od koloru atramentu używanego przez sprzedawców (od tego dnia mieli oni przestać używać czerwonego, którym zapisywali straty w bilansie sprzedaży i zastępować go czarnym, za pomocą którego wpisywali wyłącznie ogromne zyski), termin ukuli filadelfijscy policjanci. Tego dnia zmuszeni byli pracować po 12 godzin, by kierować zwiększonym ruchem samochodowym i pieszym.

Wkrótce nazwy czarny piątek używać zaczęli sami kupcy, by opisać tworzące się przed ich sklepami kolejki i zakupowe szaleństwo. Na początku lat 60., by pozbyć się negatywnych konotacji, próbowano przemianować Black Friday na Big Friday ("duży piątek"), ale nazwa nie przyjęła się, a sprzedawcom i tak udało się uczynić z czarnego piątku chwyt marketingowy.

W 2003 r. największe amerykańskie sieci detaliczne po raz pierwszy wydłużyły dzień wyprzedaży, otwierając swoje sklepy już o 5 lub 6 rano. Wtedy też czarny piątek stał się dla branży najbardziej dochodowym dniem roku; wcześniej były to ostatnie dni grudnia.

Amerykanie tylko w ten jeden dzień potrafią wydać połowę oszczędności przeznaczonych na świąteczne prezenty. W czarny piątek sklepy bywają otwarte przez 24 godziny, a w zakupowym szaleństwie uczestniczy w USA 120-140 mln ludzi. O czarnym piątku mówi się, że generuje największy dzienny ruch w handlu.

Zakupowe szaleństwo ogarnia nie tylko Amerykanów - staje się coraz bardziej powszechne w wielu innych zakątkach globu. W wyścigu po jak najlepsze cenowe okazje klienci niekiedy kłócą się i przepychają, dochodzi do bójek, a nawet zabójstw. Według strony internetowej www.blackfridaydeathcount.com bilans czarnego piątku to 12 ofiar śmiertelnych i 117 rannych.

W tym roku czarny piątek wypada 27 listopada. Okazyjnie można kupić można właściwie wszystko - elektronikę, sprzęt AGD, ubrania, kosmetyki, meble czy książki. Zdecydowanie najlepiej sprzedaje się jednak elektronika. Amerykanie kupują np. po dwa, trzy telewizory, bo przeceny na sprzęt RTV/AGD sięgają nawet 70-80 proc.

Aby zdobyć produkty po okazyjnej cenie, trzeba się czasami mocno postarać. Przed niektórymi marketami za oceanem, na kilka dni przed czarnym piątkiem, konsumenci ustawiają namioty, w których nocują, zanim rozpoczną szturm na sklepowe półki. Nic dziwnego, bo w kolejkach do marketów trzeba niekiedy stać nawet 7-8 godzin.

Choć czarny piątek ma amerykański rodowód, w Polsce również posiada rzeszę zwolenników. Zauważyły to polskie sklepy i kilka lat temu przyłączyły się do tego trendu.

W tym roku Black Friday może jednak wyglądać nieco inaczej niż dotychczas. Wszystko przez obostrzenia w związku z pandemią COVID-19. Wyprzedaże mogą zacząć się wcześniej niż zazwyczaj, a sprzedaż w większej części może być przeniesiona do sieci.

W Polsce od najbliższej soboty, 7 listopada, zostaną wprowadzone ograniczenia w funkcjonowaniu galerii handlowych o powierzchni powyżej 2000 metrów kwadratowych. Z przepisów, które trafiły do konsultacji, wynika, że zamknięte zostaną m.in. sklepy obuwnicze, odzieżowe i ze sprzętem RTV/AGD. Ograniczenie ma dotyczyć także prowadzenia handlu detalicznego i działalności usługowej na wyspach handlowych.

Nowe obostrzenia mają obowiązywać co najmniej do 29 listopada.

We Francji amerykański gigant handlowy Amazon wycofał z mediów reklamy promujące wyprzedaże podczas Black Friday. Francuski rząd uznał bowiem kampanię za nieuczciwą wobec małych przedsiębiorców, którzy zmuszeni zostali do zamknięcia działalności w ramach wprowadzonego we Francji lockdownu.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podkreśla, że na wyprzedażach mamy takie same prawa jak zwykle. Nie ma znaczenia, że towar został przeceniony, chyba że przyczyną obniżki była konkretna wada i zostaliśmy o niej poinformowani.

Urząd zwraca też uwagę na sytuację, gdy np. na wystawie kuszą wielkie cyfry "70 proc.", ale taką zniżką objęte są tylko nieliczne towary. Należy sprawdzić, ile dana rzecz kosztowała wcześniej. Uważajmy również na gratisy oraz zestawy, bowiem bywają one droższe niż produkty kupowane oddzielnie. W przypadku, gdy kasjer żąda wyższej ceny niż widnieje na metce czy półce, mamy prawo kupić rzecz po niższej cenie.