Składki, dodatki i kary w górę

Od 1 stycznia płaca minimalna w Polsce wynosi 3490 zł brutto, ale już 1 lipca wzrośnie do 3600 zł brutto miesięcznie. Dwukrotne podnoszenie płacy minimalnej w ciągu roku ma związek z wysoką inflacją w Polsce.

Od najbliższej soboty wzrośnie także stawka godzinowa. Obecnie, od stycznia 2023 roku, wynosi ona 22,80 zł. Po 1 lipca będzie zaś ona wynosiła 23,50 zł brutto.

Wraz ze wzrostem płacy minimalnej wzrosną także kwoty składek i zaliczek na PIT pobieranych od osób zarabiających najniższą krajową. Oto jak się zmienią od 1 lipca:

Jednak nie tylko składki i zaliczka na podatek są powiązane z wysokością płacy minimalnej. 

Z płacą minimalną jest powiązane odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, które nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Tak samo jest w przypadku odszkodowania (nie niższe niż płaca minimalna) z tytułu rozwiązania przez pracownika umowy o pracę na skutek stosowania mobbingu.

Najniższa krajowa jest także ważna w przypadku zasiłku chorobowego. Zgodnie z art. 45 ust 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa:

"Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tego wynagrodzenia".

Po lipcowej podwyżce minimalna podstawa wyniesie 3106,44 zł.

Wraz z podwyżką płacy minimalnej wzrośnie także dodatek wypłacany za pracę w porze nocnej - między godziną 21:00 a 7:00. Dodatek ten jest związany ze stawką godzinową i wynosi 20 proc. jej wartości.

Jeśli pracownik był gotów do wykonania pracy, a z powodów niezależnych od niego i z przyczyn dotyczących pracodawcy nie mógł jej wykonać, to należy mu się wynagrodzenie za postój (tzw. postojowe).

Zgodnie z przepisami jego wysokość "wynika z osobistego zaszeregowania. Jeśli nie zostało ono określone - pracownikowi należy się 60 proc. wynagrodzenia". Jednocześnie nie może ono być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Z wysokością płacy minimalnej powiązana jest także wysokość odprawy dla tych osób, z którymi pracodawca rozwiązuje umowę z powodów niedotyczących pracowników. Jej kwota związana jest bezpośrednio ze stażem pracy u danego pracodawcy:

- wynagrodzenie za jeden miesiąc - przy stażu krótszym niż 2 lata, - wynagrodzenie za dwa miesiące - staż od 2 do 8 lat, - wynagrodzenie za 3 miesiące - staż powyżej 8 lat.

Gdzie tu więc wartość pensji minimalnej? W limicie, jaki ustawiono dla górnej granicy odprawy pieniężnej. Nie może ono bowiem wynosić więcej niż 15-krotność pensji minimalnej, która obowiązuje w dnia rozwiązania umowy o pracę. Od 1 lipca 2023 roku limit ten będzie wynosić 54 tys. zł.

Wysokość płacy minimalnej ma także wpływ na niektóre mandaty, grzywny i kary - w tym za brak ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (OC).

Jeśli poruszamy się samochodem bez ważnego OC i zostaniemy za to przyłapani, to przyjdzie nam zapłacić za to karę, która jest ściśle powiązana z wysokością pensji minimalnej. To jednak nie wszystko, wysokość kary jest powiązana z rodzajem pojazdu i długością okresu, podczas którego auto nie było ubezpieczone. 

Rodzaj pojazdu:

samochody osobowe – równowartość 2-krotności  minimalnego wynagrodzenia za pracę, samochody ciężarowe, ciągniki samochodowe i autobusy – równowartość 3-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, pozostałe pojazdy – równowartość 1/3 minimalnego wynagrodzenia za pracę,

okres pozostawania bez ochrony ubezpieczeniowej w danym roku kalendarzowym:

do 3 dni – 20 proc. pełnej opłaty, od 4 do 14 dni – 50 proc. pełnej opłaty, powyżej 14 dni – 100 proc. opłaty. 

OC rolników – równowartość 1/10 minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Grzywny i mandaty w skarbówce

Ostatnią grupą opłat powiązanych z płacą minimalną są grzywny nakładane przez urząd skarbowy za wykroczenia i przestępstwa.

Grzywna za wykroczenie skarbowe jest ustalana w przedziale od 1/10 do 20-krotności płacy minimalnej. W związku z tym po podwyżce płacy minimalnej od 1 lipca będzie ona wynosić:

minimalna grzywna (1/10 × 3600 zł) - 360 zł maksymalna grzywna (20 × 3600 zł) - 72 000 zł

Urząd skarbowy ma prawo także do nałożenia grzywny za pomocą mandatu karnego, który zgodnie z przepisami nie może przekraczać pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, a więc od lipca 18 tys. zł.

Jeśli zaś chodzi o kary za przestępstwa, to określa się je za pomocą stawki dziennej, która nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej 400-krotności. W każdym przypadku określana jest ona indywidualnie m.in. na podstawie sytuacji materialnej osoby, która dopuściła się przestępstwa skarbowego.

Jednocześnie kara nie może być mniejsza niż 10-krotność stawki dziennej i wyższa niż jej 720-krotność. 

Od 1 lipca 2023 r. będzie to wyglądać następująco:

minimalna stawka dzienna (1/30 x 3600 zł) - 120 zł maksymalna stawka dzienna (120 x 400 zł) - 48 000 zł minimalna grzywna (10 stawek × 120 zł) - 1200 zł maksymalna grzywna (720 stawek × 48 000 zł) - 34 560 400 zł

Najniższa liczba stawek dziennych to 10. Najniższa kara za przestępstwo skarbowe = od 1 200 zł do 480 000 zł. Najwyższa liczba stawek dziennych to 720. Najwyższa kara za przestępstwo skarbowe= od 86 400 zł do 34 560 000 zł.

Maksymalny wyrok nakazowy to 200 stawek dziennych, czyli od 24 000 zł do 9 600 000 zł