Z rzeki Tygrys wyłoniło się liczące 3400 lat miasto. "Było ważnym ośrodkiem w Imperium Mitanni"

Poziom wody w zbiorniku w Mosulu, położonym na północy Iraku, gwałtownie spadł i odsłonił starożytne miasto liczące 3400 lat. Jak twierdzą niemieccy i kurdyjscy archeolodzy, rozległy kompleks składający się pałacu i kilku dużych budynków może być pozostałościami miasta Zakhiku, które uważa się za ważny ośrodek Imperium Mitanni sprzed około 1550-1350 roku przed naszą erą.

Mitanni to starożytne państwo założonego przez lud Hurytów w północnej Mezopotamii i północnej Syrii w II tysiącleciu przed naszą erą. Jego dzieje nie są bardzo dobrze znane, ponieważ informacje o nim czerpie się tylko ze znalezisk archeologicznych i starożytnych przekazów.

Irak jest jednym z państw najbardziej dotkniętych przez zmiany klimatu. Szczególnie południowe regiony cierpią z powodu skrajnej suszy. Aby zapobiec wysychaniu upraw, od grudnia pobiera się duże ilości wody ze zbiornika w Mosulu - najważniejszego magazynu tego zasobu w Iraku. Doprowadziło to do ponownego odsłonięcia miasta z epoki brązu, które zostało zalane podczas budowy tamy w latach 80. Znajduje się ono w Kemune w regionie Kurdystanu.

To nieprzewidziane wydarzenie sprawiło, że archeolodzy znaleźli się pod nagłą presją, aby jak najszybciej przeprowadzić wykopaliska i udokumentować przynajmniej część tego dużego i ważnego miasta, zanim zostanie ono ponownie zatopione. Kurdyjski archeolog doktor Hasan Ahmed Qasim, przewodniczący Kurdistan Archaeology Organization oraz niemieccy archeolodzy profesor Ivana Puljiz z Uniwersytetu Albrechta i Ludwika we Fryburgu i profesor Peter Pfälzner z Uniwersytetu w Tybindze spontanicznie zdecydowali się podjąć wspólne badania wykopaliskowe w Kemune. Odbyły się one w styczniu i lutym 2022 roku we współpracy z Dyrekcją ds. Zabytków i Dziedzictwa w Dahuk.

W ciągu zaledwie kilku dni udało się skompletować zespół do wykopalisk. W krótkim czasie udało się też pozyskać fundusze na prace od Fundacji Fritza Thyssena za pośrednictwem Uniwersytetu we Fryburgu. Niemiecko-kurdyjski zespół archeologów działał pod ogromną presją czasu, ponieważ nie było wiadomo, kiedy woda w zbiorniku ponownie się podniesie.

W krótkim czasie archeologom udało się w znacznym stopniu odwzorować miasto. Oprócz pałacu, który został już udokumentowany podczas krótkich badań w 2018 roku, odkryto kilka innych dużych budynków - masywne fortyfikacje z murem i wieżami, monumentalny, wielopiętrowy budynek magazynowy oraz kompleks przemysłowy. Rozległy kompleks miejski datowany jest na czasy Imperium Mitanni (ok. 1550-1350 r. p.n.e.), które kontrolowało duże obszary północnej Mezopotamii i Syrii.

- Ogromny budynek magazynu ma szczególne znaczenie, ponieważ musiały być w nim przechowywane ogromne ilości towarów, prawdopodobnie przywiezionych z całego regionu - powiedziała Ivana Puljiz.

- Wyniki wykopalisk pokazują, że miejsce to było ważnym ośrodkiem w Imperium Mitanni - podsumował Hasan Qasim.

Zespół naukowców był zdumiony tym, jak dobrze zachowane zostały mury, niegdyś sięgające kilku metrów wysokości, pomimo tego, że były wykonane z suszonych na słońcu cegieł mułowych i znajdowały się pod wodą przez ponad 40 lat. Tak dobry ich stan wynika z faktu, że miasto zostało zniszczone w trzęsieniu ziemi około 1350 roku przed naszą erą, podczas którego zapadające się górne partie murów pogrzebały budynki.

Szczególnie interesujące jest odkrycie pięciu naczyń ceramicznych, w których znajdowało się archiwum ponad 100 tabliczek z pismem klinowym. Pochodzą one ze środkowego okresu asyryjskiego, a więc wkrótce po trzęsieniu ziemi, które nawiedziło miasto. Niektóre gliniane tabliczki, które mogą być listami, są nawet nadal w swoich glinianych kopertach. Badacze mają nadzieję, że to odkrycie dostarczy ważnych informacji na temat końca miasta w okresie Mitanni i początku panowania asyryjskiego w tym regionie.

- To niemal cud, że tabliczki z pismem klinowym wykonane z niewypalonej gliny przetrwały tyle dziesięcioleci pod wodą - mówił Peter Pfälzner.

Aby zapobiec dalszemu niszczeniu tego ważnego obiekty kulturowego przez podnoszącą się wodę, odkryte budynki zostały całkowicie przykryte szczelną folią i zasypane żwirem w ramach szeroko zakrojonego projektu konserwatorskiego finansowanego przez Fundację Gerdy Henkel. Ma to na celu ochronę ścian z niewypalonej gliny oraz wszelkich innych znalezisk ukrytych w ruinach w czasie powodzi. Obecnie teren jest ponownie całkowicie zatopiony.