Wiemy, komu zawdzięczamy szkielety. Zagadka sprzed 500 milionów lat rozwiązana

Pierwsze zwierzęta budujące twarde, wytrzymałe szkielety pojawiły się podczas eksplozji kambryjskiej - wydarzenia sprzed 550 milionów lat, w trakcie którego na Ziemi w stosunkowo krótkim okresie pojawiło się bogactwo form i gatunków żywych istot. W skałach z tamtego okresu pojawiają się wapniowe, rurkowate szkielety o długości od kilku milimetrów do kilku centymetrów.

Przez długi czas naukowcy mieli problemy z określeniem, do jakich zwierząt należały. Z uwagi na brak zachowanych tkanek miękkich niemożliwe było jednoznaczne ustalenie nawet tego, z jakimi współczesnymi bezkręgowcami były one najbliżej spokrewnione. Tajemniczemu rodzajowi nadano nazwę Gangtoucunia, a rozwiązanie jego zagadki ukazało się dopiero niedawno na łamach "Proceedings of the Royal Society B".

Aby określić, jak wyglądały pierwsze znane nauce zwierzęta tworzące szkielety, grupa brytyjskich i chińskich naukowców przeanalizowała kolekcję skamieniałości z prowincji Junnan, datowaną na 514 milionów lat. Zawierały one wyjątkowe znalezisko - obok rurkowatych szkieletów Gangtoucunia aspera, zachowały się w niej także nienaruszone próbki tkanek miękkich, w tym jelita i aparaty gębowe.

Na podstawie znaleziska autorom udało się określić, że G. aspera należały do parzydełkowców, a zatem były spokrewnione z meduzami i ukwiałami. W przeciwieństwie do współczesnych polipów, ich miękkie tkanki chronione były przez szkielet zewnętrzny, zbudowany z fosforanu wapnia.

Zwierzęta, chociaż nieruchome, były drapieżnikami. Podczas polowania ich otoczony miękkimi mackami otwór gębowy wysuwał się ze szkieletu i chwytał małe stawonogi. Przedstawiciele G. aspera mieli także ślepe jelita, co oznaczało, że otwór gębowy pełnił jednocześnie funkcję odbytu.

Główny autor badania, Guangxu Zhang z Uniwersytetu Junnan, wskazuje, że doskonale zachowane części macek, otworu gębowego i jelita pozwoliły rozwiać wątpliwość, jaka towarzyszyła naukowcom od długiego czasu.

- Kiedy po raz pierwszy odkryłem tkanki miękkie Gangtoucunia, byłem zaskoczony i zdezorientowany tym, z jakim stworzeniem miałem do czynienia - opowiada. - Potem znalazłem kolejne trzy okazy z zachowanymi tkankami, co skłoniło mnie do zastanowienia się nad jego pochodzeniem.

Jak dodaje współautor badania, Luke Parry z Uniwersytetu Oksfordzkiego, znalezisko to pozwoli naukowcom lepiej poznać początki tworzenia się struktur szkieletowych u zwierząt.

- To odkrycie z gatunku "jedno na milion" - tłumaczy. - Te rurki są często znajdowane w grupach liczących setki osobników, ale do tej pory były uważane za problematyczne skamieniałości, ponieważ nie wiedzieliśmy, jak je zaklasyfikować. Dzięki tym wyjątkowym okazom, kluczowy element ewolucyjnej układanki znalazł się na swoim miejscu.