Jesień to czas obfitych grzybobrań. Dzięki nam dowiesz się, które grzyby można bezpiecznie zbierać, a których unikać.
Najważniejsza zasada początkujących grzybiarzy jest jedna: nie zrywać grzybów, które zamiast tzw. gąbki pod kapeluszem mają blaszki. Dzięki temu wyeliminujemy największe zagrożenie - śmiertelnie trujące dla człowieka muchomory - sromotnikowego (Amanita phalloides) oraz jadowitego (Amanita virosa).
Najbardziej pospolite gatunki jadalne to borowik szlachetny (Boletus edulis), podgrzybek brunatny (Xerocomus badius), koźlarz grabowy (Leccinum carpini) oraz maślak zwyczajny (Suillus luteus). Grzyby te są cenione za wysokie walory smakowe i zapachowe.
Przykazania grzybiarza
Podstawowe przykazania grzybiarza to:
1. Zbieraj grzyby, co do których masz całkowitą pewność. Jeżeli masz wątpliwości, przynieś grzyby do najbliższej placówki leśniczej lub sanitarnej, gdzie po oględzinach okaże się, czy są jadalne, niejadalne czy też trujące.
Na wszelki wypadek postaraj się mieć pod ręką atlas grzybów. Pewne gatunki są bardziej powszechne niż inne, ale w Polsce występuje prawie tysiąc gatunków grzybów i nie sposób ich wszystkich spamiętać.
2. W przypadku wątpliwości warto polizać świeżo ścięty grzyb. Gorycz oznacza, że grzyb jest niejadalny.
3. Nie zbieraj zbyt młodych grzybów, gdyż często są na tyle nierozwinięte, że mogą zbytnio przypominać inne, szkodliwe gatunki. Unikaj grzybów starych, wodnistych i robaczywych. Na niektórych z nich łatwiej odkłada się pleśń.
4. Delikatnie wykręcaj grzyby, a grzybnię przykryj ziemią, by nie wyschła. Unikaj też ścinania ich. Dzięki temu mają szansę odrosnąć.
5. Wkładaj zebrane grzyby do przewiewnego kosza, unikaj reklamówek - w nich grzyby z łatwością się gniotą i "nie oddychają".
6. Pamiętaj o tym, że niektóre grzyby lubią określone gleby, miesiące, drzewa i drzewostany. Nie wszędzie rosną te same gatunki. Pamiętaj też, że tam, gdzie jest jeden grzyb, często w pobliżu znajdują się i inne.
7. Nie niszcz grzybów niejadalnych lub trujących. To, że Ty nie masz na nie ochoty nie oznacza, że nie może pożywić się nimi jakieś zwierzę, któremu one nie zaszkodzą.
8. Unikaj grzybów rosnących przy uczęszczanych drzewach, fabrykach i składowiskach. Grzyby są bardzo wrażliwe i odkładają trujące substancje oraz metale ciężkie.
Co lubią poszczególne grzyby?
Pamiętajmy, że określone gatunki grzybów łatwiej niż inne wchodzą w symbiozę - mikoryzę - z określonymi drzewami. I tak:
Kanie lubią łąki i wilgotne tereny. Charakteryzuje je duży kapelusz i długa, chuda nóżka (wewnątrz pusta).
Prawdziwki lubią bukowe lasy, zarośla i gęstwiny. Mają gruby, popielaty trzonek i brązowy, gruby kapelusz. Łatwo je pomylić z tzw. szatanami.
Rydze spotkać można w gęstych, wilgotnych zaroślach. Często rosną w stadach i łatwo pomylić je z wełnianką (Lactarius torminosus), która jest jednak niejadalna.
Rydze są wyjątkowo smaczne, a do tego zawierają szereg witamin: A, B1, B2, C, D, PP i E. Grzyb zawiera także całkiem sporo soli mineralnych oraz żelazo, cynk, potas, jod, siarka, wapń, miedź, mangan i fluor. Po uciśnięciu od spodu, lekko się zielenią.
Kozaki najchętniej rosną pod topolami, osikami i brzozami. Zdarza się, że myli się je z muchomorami czerwonymi.
Maślaki rosną zazwyczaj wśród modrzewi, sosen i świerków. Przepadają też za sąsiedztwem mchów.
Podgrzybki lubią sosnowe i świerkowe lasy. Pod wpływem dotyku ich gąbczasty spód sinieje. Rosną grupami.
Opieńki najłatwiej spotkać w górach lub na pagórkach.
Koźlarze babki przepadają za towarzystwem brzóz.
Koźlarze czerwone dobrze "dogadują się" z topolami.
Czubajka kania: grzyb o smaku ryzyka
Podobnym do muchomora grzybem, tyle że jadalnym i smacznym, jest przepyszna czubajka kania. Pojawia się w lasach już w lipcu i występuje aż do października. Rośnie na brzegach lasów - najchętniej pod bukami - ale też na trawiastych polanach, łąkach, w parkach i na poboczach.
Łatwo pomylić ją z muchomorem sromotnikowym, często jest jednak od niego wyższa, jej trzon jest cieńszy i pusty, a kapelusz jest większy niż u muchomora. Jej miąższ nie zmienia ubarwienia pod wpływem uszkodzeń lub nacisku, a jej zapach jest nieporównywalnie słodszy.
Do spożycia nadają się tylko kapelusze.
Autor: sj/map / Źródło: lasy.gov.pl, naszegrzyby.pl
Źródło zdjęcia głównego: Visualhunt (CC BY-SA 1.0)