Doba może trwać zaledwie 8 godzin. Żadna planeta w naszym Układzie Słonecznym nie wiruje tak szybko

Doba na Beta Prictoris b trwa zaledwie 8 godzin

Po raz pierwszy w historii zmierzono długość doby na planecie spoza Układu Słonecznego. Jako pierwsza dostąpiła tego zaszczytu Beta Pictoris b znajdująca się w odległości 63 lat świetlnych od Ziemi w konstelacji Malarza. Doba na tym obiekcie trwa zaledwie 8 godzin. Żadna planeta z naszego układu słonecznego nie wiruje tak szybko.

Pomiary prędkości rotacji wykonali specjaliści z Holenderskiego Instytutu Badań Kosmicznych i Uniwersytetu w Lejdzie. Jest to pierwsze takie odkrycie w historii.

Doba trwa tylko 8 godzin

Wyliczono, że dowolny punkt na równiku Beta Pictoris b porusza się z względną prędkością liniową blisko 100 tysięcy kilometrów na godzinę. Dla porównania Ziemia wykonuje pełen obrót wokół własnej osi z prędkością 1674 km na godz.

Do wykonania pomiarów wykorzystano tzw. efekt Dopplera. Astronomowie zmierzyli różnicę przesunięcia częstotliwości fal (światła) wysyłanych przez planetę będącą w ruchu. Za pomocą CRIRES na teleskopie VLT uwzględniono różne części planety poruszające się z różną prędkością względem obserwatora i w przeciwnych kierunkach. Po usunięciu efektów od jaśniejszej gwiazdy naukowcy uzyskali sygnał od rotacji planety.

- Zmierzyliśmy długości fali promieniowania emitowanego przez planetę z dokładnością jednej części na sto tysięcy, dzięki czemu pomiary były czułe na efekt Dopplera, który ujawnił prędkość obiektu - wyjaśnia autor pracy Ignas Snellen.

Prawo formowania się planet

Naukowcy zauważyli, że istnieje pewna zależność masy planety od jej prędkości. Bowiem im większa jest planeta, tym krócej trwa na niej doba. Np: na Jowiszu dobra trwa 10 godzin (47 tys. km/h), na mniejszej Wenus trwa aż 243 dni (6,5 km/h).

- Nie wiemy co sprawia, że niektóre planety wirują tak szybko, a inne są wolniejsze — mówi Remco de Kok, współautor pomiarów. — Ale pierwsza taka obserwacja poza Układem Słonecznym wskazuje, że możemy mówić o pewnym trendzie — masywniejsze planety wirują szybciej. To musi być konsekwencja jakiegoś uniwersalnego prawa formowania się planet.

Jak mówi współautor badań - Ignas Snellena z Uniwersytetu Leiden w Holandii, grawitacja powoduje, że resztki materiału krążące wokół gwiazd zbijają się do siebie tworząc nowy "obiekt" wokół punktu centralnego. Aby oszczędzać energię zebrana masa kręci się szybciej.

Naukowcy przypuszczają, że Beta Pictoris b z racji swojego młodego wieku (ma zaledwie 20 mln lat, dla porównania wiek Ziemi szacuje się na 4,5 mld), prędkość obwodowa na równiku może jeszcze się zwiększyć do 400 tys. km/h. Przez co doba stanie się krótsza, przypuszczalnie nawet do 3 godzin.

Gwiazdy mylone z karłami

Snellena ma nadzieję użyć tej samej techniki do pomiaru długości doby na innych planetach spoza układu. Ma to potwierdzić założenia związku masy i obrotów planety. Dzięki temu będzie można odróżniać oddalone o lata świetlne masywne planety od brązowych karłów, które często mylone są z gwiazdami. Można je nazwać "niedoszłymi" gwiazdami.

W tej chwili linia podziału pomiędzy tymi obiektami jest niewyraźna.

- Potrzebujemy więcej takich pomiarów, by się upewnić co do słuszności tezy - powiedział David Spiegel z Instytutu Nauk Zaawansowanych w Princeton (New Jersey). Te dane mogą nauczyć nas również o tym, jak powstają i rozwijają się planety, bowiem wskaźniki rotacji kodują wiele informacji - mówił naukowiec.

Odległa planeta

Beta Pictoris b okrąża widoczną gołym okiem gwiazdę Beta Pictoris znajdującą się w odległości 64 lat świetlnych od Ziemi w konstelacji malarza. Planetę odkryto w 2008 roku. Okrąża swoją gwiazdę w odległości osiem razy większej niż dystans Ziemia-Słońce.

Autor: PW/aw / Źródło: Nature, newscientist.com

Pozostałe wiadomości

Do Polski wkrótce zacznie płynąć arktyczne powietrze, nadchodzące ochłodzenie poprzedzi jednak dość ciepły początek miesiąca. Co czeka nas w pierwszej połowie grudnia? Sprawdź długoterminową prognozę pogody na 16 dni.

Pogoda na 16 dni: zrobi się dużo zimniej

Pogoda na 16 dni: zrobi się dużo zimniej

Źródło:
tvnmeteo.pl

Do osób przebywających w powiecie kłodzkim (Dolnośląskie) w poniedziałek rano został wysłany alert RCB. Służby ostrzegają tam przed dużym stężeniem smogu.

Alert RCB. Tu dziś lepiej nie wychodzić z domu

Alert RCB. Tu dziś lepiej nie wychodzić z domu

Źródło:
tvnmeteo.pl, RCB

Rzadkie w naszym kraju zjawisko zaobserwowała w poniedziałek o poranku Reporterka24. W Dębicy (województwo podkarpackie) pojawiły się dobrze widoczne słupy świetlne.

Świetlne słupy wyrosły między domami

Świetlne słupy wyrosły między domami

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Gęste mgły mogą utrudniać poruszanie się po drogach w poniedziałek rano w części kraju. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydłużył ważność obowiązywania ostrzeżeń. Widzialność może być ograniczona do mniej niż 200 metrów.

Mgły nie ustępują. Przedłużone ostrzeżenia

Mgły nie ustępują. Przedłużone ostrzeżenia

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

W niedzielę rozpoczęła się meteorologiczna zima, a prognozy wskazują, że już wkrótce do naszego kraju powróci zimowa aura. Kiedy możemy spodziewać się opadów śniegu i jak długo się utrzymają?

Na horyzoncie kolejne opady śniegu

Na horyzoncie kolejne opady śniegu

Źródło:
tvnmeteo.pl

Część Stanów Zjednoczonych pozostaje sparaliżowana przez intensywne opady śniegu. W niedzielę rano alerty przed zimową aurą obejmowały tereny zamieszkane przez ponad dwa miliony ludzi. Śnieg uwięził w domach mieszkańców kilku hrabstw, a drogi były nieprzejezdne.

Zasypało drogi i miasta. "Staram się nie myśleć, że nie mogę wyjść z domu"

Zasypało drogi i miasta. "Staram się nie myśleć, że nie mogę wyjść z domu"

Źródło:
NY Times, Reuters, USA Today, tvnmeteo.pl

Co najmniej 19 osób zginęło na Sri Lance i w Indiach w wyniku przejścia cyklonu tropikalnego. Doszło do gwałtownych powodzi i lawin błotnych. Uszkodzonych jest wiele domów.

Największe opady od lat. Zginęło prawie 20 osób

Największe opady od lat. Zginęło prawie 20 osób

Źródło:
Reuters

Pogoda na dziś. Poniedziałek 2.12 przyniesie dużo słońca. Tylko lokalnie słabo popada deszcz. Termometry pokażą nawet 8 stopni Celsjusza. Biomet będzie zróżnicowany.

Pogoda na dziś - poniedziałek 2.12. Słoneczne niebo, na termometrach nawet 8 stopni

Pogoda na dziś - poniedziałek 2.12. Słoneczne niebo, na termometrach nawet 8 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Szalejąca nad Grecją burza Bora przyczyniła się do śmierci co najmniej dwóch osób. Ulewny deszcz przyniósł szczególne utrudnienia na greckich wyspach - na Lemnos doszło do przelania tamy i uszkodzenia wielu budynków. Na Rodos wydano zakaz ruchu drogowego.

Powodzie w Grecji. Dwie ofiary śmiertelne, zakaz ruchu drogowego

Powodzie w Grecji. Dwie ofiary śmiertelne, zakaz ruchu drogowego

Źródło:
PAP, eKathimerini

Tego poranka 40-letnia kobieta z australijskiego stanu Wiktoria długo nie zapomni. Gdy prowadziła samochód na autostradzie, nagle na jej nogę wpełzł jadowity wąż.

Jechała autostradą, gdy "poczuła coś na stopie"

Jechała autostradą, gdy "poczuła coś na stopie"

Źródło:
ABC, The Guardian

Gdy pogoda jest monotonna, tak jak przez wiele ostatnich dni, więcej ciekawych rzeczy dzieje się tam, gdzie nasz wzrok nie sięga. Tak było w sobotę rano, kiedy nad częścią Polski pojawiła się długa linia w warstwach chmur. Widać ją na zdjęciu satelitarnym.

"Wygląda zagadkowo". Co pojawiło się nad Polską

"Wygląda zagadkowo". Co pojawiło się nad Polską

Źródło:
TVN24

Tysiące osób protestowały w sobotę w centrum Walencji domagając się rezygnacji regionalnych władz. Uczestnicy demonstracji uważają, że nie poradziły one sobie z powodzią, w której przed miesiącem zginęło ponad 220 osób. Według hiszpańskich mediów sytuacja w miejscowościach dotkniętych kataklizmem wciąż jest krytyczna.

"Nie poradzili sobie. Powinni odejść"

"Nie poradzili sobie. Powinni odejść"

Źródło:
PAP, Reuters

Komunikacja z sondą Voyager 1 została przywrócona. Jak wyjaśnili inżynierowie misji, pojazd wznowił już przesyłanie danych z instrumentów naukowych. Obecnie NASA pracuje nad pełnym restartem systemu, co jest niełatwym zadaniem - aby polecenie dotarło do sondy, muszą upłynąć 23 godziny.

Przeprowadzają restart sprzętu z odległości 24 miliardów kilometrów

Przeprowadzają restart sprzętu z odległości 24 miliardów kilometrów

Źródło:
NASA, space.com, tvnmeteo.pl

Zaczął się grudzień, a razem z nim zima meteorologiczna. To oznacza, że kolejne rodzaje tej pory roku zbliżają się nieuchronnie. Kalendarzową i astronomiczną powitamy trzy tygodnie później.

Jedna z zim już się zaczęła

Jedna z zim już się zaczęła

Źródło:
tvnmeteo.pl

Szacuje się, że co trzeci zakażony wirusem HIV w Polsce o tym nie wie, bo nigdy nie wykonał testu, a ponad połowa pacjentów z zakażeniem trafia do opieki medycznej, kiedy pojawiają się już wywołane przez wirus choroby - mówi Anna Marzec-Bogusławska, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS. Od początku roku wykryto w Polsce 1972 zakażenia.

"Co trzeci zakażony o tym nie wie"

"Co trzeci zakażony o tym nie wie"

Źródło:
PAP

Ratownicy Horskiej Zachrannej Służby (HZS) zaapelowali w piątek o rozwagę do "morsów", którzy w samej bieliźnie chcą uczestniczyć w próbie pobicia rekordu świata w grupowym wejściu na Śnieżkę. Zdaniem czeskich ratowników może dojść do wypadków.

"Morsy" chcą pobić rekord w grupowym wejściu na Śnieżkę. Ratownicy apelują o rozwagę

"Morsy" chcą pobić rekord w grupowym wejściu na Śnieżkę. Ratownicy apelują o rozwagę

Źródło:
PAP

W Tatrach ponownie obowiązuje zagrożenie lawinowe. Od piątku na szczytach intensywnie padał śnieg, a dodatkowo silny wiatr utworzył niebezpieczne depozyty śniegu. Ratownicy górscy apelują do turystów o ostrożność.

Wróciło zagrożenie lawinowe

Wróciło zagrożenie lawinowe

Źródło:
PAP

Prawie tysiąc dzikich zwierząt przemyconych z Madagaskaru do Tajlandii trafi z powrotem w swoje rodzinne strony. Wśród nich znajdują się przedstawiciele zagrożonych gatunków. Jak wyjaśniły władze Tajlandii, zwierzaki zostały zabezpieczone podczas największej w historii operacji przeciwko przemytowi fauny.

Prawie tysiąc zagrożonych zwierząt wróci do domu

Prawie tysiąc zagrożonych zwierząt wróci do domu

Źródło:
CNN, AFP

Od niedzieli na okres zimy będą zamknięte w Tatrach trzy szlaki turystyczne, między innymi przez Świstówkę Roztocką do Morskiego Oka. Powodem jest ochrona przyrody.

Zamknięte trzy szlaki w Tatrach

Zamknięte trzy szlaki w Tatrach

Źródło:
PAP

Orki żerujące w Zatoce Kalifornijskiej opracowały nową strategię polowania. Zwierzęta te atakują rekiny wielorybie (Rhincodon typus), największe ryby świata. Naukowcy z Meksyku i Stanów Zjednoczonych udokumentowali nowe zachowanie morskich ssaków.

Tak giną największe ryby świata. Nowa strategia zabijania

Tak giną największe ryby świata. Nowa strategia zabijania

Źródło:
phys.org

Sezon huraganowy na Atlantyku dobiega końca. W tym roku Wschodnie Wybrzeże Stanów Zjednoczonych, Zatokę Meksykańską i Karaiby nawiedziło 18 nazwanych burz, spośród których 11 przekształciło się w huragany. Chociaż liczba zjawisk daleka była od rekordu, ten sezon był jednym z najbardziej niszczycielskich w historii.

Pierwszy tak śmiercionośny sezon od dwóch dekad

Pierwszy tak śmiercionośny sezon od dwóch dekad

Źródło:
NOAA, NPR, NY Post, tvnmeteo.pl

Pewien 40-letni mężczyzna zgłosił się do kliniki alergologicznej w Teksasie z silną, piekącą wysypką na dłoniach. Na jego skórze pojawiły się też pęcherze. Niepokojące objawy wystąpiły po wyciśnięciu limonek.

Wycisnął limonki, dostał piekącej wysypki. Rany goiły się miesiącami

Wycisnął limonki, dostał piekącej wysypki. Rany goiły się miesiącami

Źródło:
Ars Technica, tvnmeteo.pl

Co spowodowało kilka lat temu tajemniczą śmierć 350 słoni w Botswanie? By znaleźć odpowiedź na to pytanie, naukowcy z Wielkiej Brytanii przeanalizowali dane satelitarne z wodopojów, z których korzystały zwierzęta. Jak się okazało, ich śmierć prawdopodobnie powiązana była nie tylko z wypitą wodą, ale i ze zmianami klimatu.

Tajemnicza śmierć 350 słoni. Naukowcy coraz bliżej rozwiązania zagadki

Tajemnicza śmierć 350 słoni. Naukowcy coraz bliżej rozwiązania zagadki

Źródło:
The Guardian, Kings College London

Archeologom udało się odnaleźć ślady stóp należące do dwóch gatunków homininów, które zostały pozostawione w tym samym miejscu i w tym samym czasie. Oznacza to, że nasi dawni "kuzyni" mogli współdzielić jedno terytorium, a nawet wchodzić ze sobą w interakcje.

Te ślady mają ponad milion lat. Stanowią dowód niezwykłego spotkania

Te ślady mają ponad milion lat. Stanowią dowód niezwykłego spotkania

Źródło:
CNN, Rutgers University

Niezwykle wysoką temperaturę zmierzono na początku tygodnia we Francji. W Pau u podnóży Pirenejów było ponad 26 stopni Celsjusza, i to w nocy. Meteorolodzy wyjaśniają, że to efekt wiatru fenowego.

26 stopni. W nocy w listopadzie

26 stopni. W nocy w listopadzie

Źródło:
meteofrance.com, The Guardian, tvnmeteo.pl

Norweskie lodowce topnieją w rekordowo szybkim tempie - alarmują badacze. Najszybciej znikają te najdalej na północy, ale podobny los spotyka położone w innych częściach kraju. Znika między innymi schodzący wprost do jeziora lodowiec Nigardsbreen, jedna z największych atrakcji turystycznych regionu Sogn og Fjordane.

Tej atrakcji turystycznej już nie ma

Tej atrakcji turystycznej już nie ma

Źródło:
PAP, nrk.no

Dawną tajną bazę amerykańskiej armii znaleźli naukowcy NASA podczas badań radarowych lodowca na Grenlandii. Odkrycia dokonano przypadkowo, podczas testowania możliwości nowej technologii przy badaniu wnętrza lodowców. Istnienie tej zimnowojennej bazy, znanej jako Camp Century, nie było już tajemnicą, jednak nowa technologia po raz pierwszy ukazała jej konstrukcję.

Szukali dna lodowca, znaleźli dawną tajną bazę

Szukali dna lodowca, znaleźli dawną tajną bazę

Źródło:
NASA, tvn24.pl

Bolid przeciął niebo we wtorek rano w okolicach Kołbieli (woj. mazowieckie). Efektowna, jasna kula światła została uchwycona przez kamerkę samochodową Reportera24. Zjawisko można zobaczyć na nagraniu.

Jasny punkt na niebie nad Mazowszem. Wiemy, czym był

Jasny punkt na niebie nad Mazowszem. Wiemy, czym był

Źródło:
tvnmeteo.pl, Z głową w gwiazdach, Skytinel

Mikroorganizmy zostały znalezione na próbce asteroidy Ryugu. Nie pochodzą one jednak spoza Ziemi - kosmiczna skała została skolonizowana przez nasze rodzime bakterie. Do zasiedlenia doszło pomimo szczegółowych procedur bezpieczeństwa, co pokazuje, jak doskonale mikrofauna radzi sobie z adaptacją do nieprzyjaznych środowisk.

"Znaleźliśmy mikroorganizmy w próbce asteroidy"

"Znaleźliśmy mikroorganizmy w próbce asteroidy"

Źródło:
Science X Network, space.com