Nawet setki map dziennie, tworzących kompleksowy obraz Bałtyku, ma generować tworzony przez polskich naukowców satelitarny system monitoringu naszego morza. SatBałtyk, czyli specjalny zespół komputerów, anten i modeli matematycznych będzie dostarczał różnorodnych informacji, m.in. o temperaturach powierzchni, prędkościach wiatrów i sile prądów, a także zanieczyszczeniach i zakwitach alg. Jak zapowiadają badacze, wiele z tych danych będziemy mogli znaleźć w internecie.
Prace nad stworzeniem SatBałtyku prowadzi konsorcjum utworzone przez Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk wspólnie z Instytutem Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego, Instytutem Fizyki Akademii Pomorskiej w Słupsku i Instytutem Badań Morza Uniwersytetu Szczecińskiego.
Pokaże prądy, ostrzeże przed algami
Badacze morza, informatycy, fizycy i oceanografowie chcą wypracować system, dzięki któremu będą na bieżąco tworzyć kompleksowy i aktualny obraz różnorodnych procesów zachodzących w środowisku Bałtyku. Badany będzie m.in. dopływ energii słonecznej do naszego morza, rozkład temperatury, stan dynamiczny powierzchni czy stężenie chlorofilu.
Nie chodzi tylko o specjalistyczne dane przydatne jedynie ekspertom. Z pozyskiwanych przez SatBałtyk informacji skorzystają też np. rybacy czy turyści. Uczeni będą mogli nas lepiej ostrzegać przed zakwitem trujących alg, występowaniem prądów unoszących czy pojawianiem się plam zanieczyszczeń, w tym rozlewów ropy.
Będą publikować dane w sieci
- System operacyjny SatBałtyk będzie w stanie codziennie produkować setki map, np. rozkładów temperatury dla powierzchni Bałtyku, wielkości oświetlenia tej powierzchni przez Słońce, koncentracji chlorofilu w wodzie morskiej, szybkości wiatrów, siły prądów - zapowiada koordynator projektu prof. dr hab. Bogdan Woźniak z Instytutu Oceanologii PAN.
Jak podkreśla, dostęp do tych danych nie będzie zarezerwowany tylko dla naukowców. - Informacje pogodowe będziemy udostępniać w internecie, dane branżowe - samorządom, instytucjom zarządzania kryzysowego i przedsiębiorcom - mówi prof. Woźniak.
Anteny, komputery, modele
Do tej pory eksperymenty na morzach i pomiary wybranych parametrów prowadzono podczas sporadycznych badań wykonywanych na statkach. Przyszłość należy jednak do metod satelitarnych. Polscy naukowcy korzystają z informacji z ok. 40 satelitów, które wielokrotnie obiegają Ziemię w ciągu dnia, dlatego satelitarne badania są znacznie tańsze.
SatBałtyk pozwoli gromadzić, porządkować i lepiej wykorzystywać różnorodne dane. - Stworzymy podwaliny naukowe i wykonamy system - zespół komputerów, anten, modele matematyczne, pławy pomiarowe, stacje brzegowe... - wylicza koordynator projektu.
Fotosynteza kluczowa dla życia
Informacje dostarczane przez SatBałtyk mają też posłużyć szerszym, specjalistycznym badaniom ekologicznym i klimatycznym. Uczeni liczą, że pozwolą im lepiej śledzić działalność fotosyntetyczną morskich organizmów. Ten proces fotosyntezy jest bardzo ważny. Ma wpływ na istnienie życia na Ziemi, bo reguluje stosunek węgla do dwutlenku węgla w atmosferze. A to właśnie wzrost poziomu tego gazu w atmosferze powoduje ocieplenie klimatu w skali całej planety.
Uczeni obserwują parametry środowiskowe świadczące o zachodzeniu procesów, które powodują zmiany w stanie ekosystemów morskich, wpływając przez to na kształtowanie klimatu. Podkreślają, że Morze Bałtyckie, jako morze półzamknięte, otoczone przez kraje o wysoko rozwiniętym przemyśle, jest szczególnie narażone na zanieczyszczenia.
Morza rządzą klimatem
Naukowcy podkreślają rosnącą potrzebę prowadzenia takich badań. - Do radykalnej intensyfikacji badań i prognoz ekologicznych w skali zarówno globalnej, jak i regionalnej skłaniają nas kataklizmy spowodowane zmianami środowiska na Ziemi. Kluczową rolę w tych przemianach odgrywają olbrzymie ekosystemy morskie - tłumaczy prof. Woźniak.
- Większość naszej planety zajmuje Ocean Światowy, tzn. wszystkie oceany, morza i akweny. Zachodzą tu procesy, które decydują o istnieniu życia na Ziemi, konieczne jest więc badanie tych procesów poprzez nieustanne obserwacje środowisk wodnych - dodaje.
Skończą w 2015
Wart ponad 40 mln zł projekt naukowy SatBałtyk, finansowany obecnie przez Narodowe Centrum Badań Rozwoju, ma być ukończony w 2015 r. Koordynatorem w jest prof. dr hab. Bogdan Woźniak z Instytutu Oceanologii PAN, a jego zastępcą - prof. nadzw. dr hab. Mirosława Ostrowska.
Częścią badawczą w IO PAN kieruje dr Mirosław Darecki, pracami na Uniwersytecie Gdańskim - prof. nadzw. dr hab. Adam Krężel. Na Akademii Pomorskiej w Słupsku prace nadzoruje dr Dariusz Ficek, na Uniwersytecie Szczecińskim - prof. dr hab. Kazimierz Furmańczyk.
Autor: js/rp / Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: iopan.gda.pl