Planetoidy – z czego się składają i gdzie występują?

Źródło:
nasa.gov. tvn24.pl
Planetoida Ultima Thule zaskoczyła naukowców
Planetoida Ultima Thule zaskoczyła naukowcówNASA
wideo 2/4
Planetoida Ultima Thule zaskoczyła naukowcówNASA

Planetoidy, nazywane też asteroidami, są ciałami niebieskimi o niewielkich rozmiarach, powstałymi we wczesnej fazie kształtowania się Układu Słonecznego. Składają się głównie ze skał, metali i lodu. Planetoidy krążą wokół Słońca po swoich orbitach. NASA podaje, że obecnie znamy ok. 1,2 mln asteroid. Oto najważniejsze informacje o planetoidach w Układzie Słonecznym.

Planetoida (asteroida, planetka) to krążące wokół Słońca ciało niebieskie niewielkich rozmiarów.Planetoidy występują w Układzie Słonecznym i w zależności od swojego położenia dzieli się je m.in. na asteroidy z pasa planetoid, centaury czy obiekty transneptunowe.Planetoidy zbudowane są z lodu, skał i metali, mają zazwyczaj nieregularny kształt.

Planetoidy, inaczej planetki - co to jest?

Planetoidy, inaczej: asteroidy, czasami nazywane są też planetkami. Są to niewielkie ciała niebieskie krążące wokół Słońca. Składają się ze skał, lodu, węgla, krzemu, metali. Planetoidy są pozostałościami wczesnej fazy tworzenia się Układu Słonecznego i powstały około 4,6 miliarda lat temu.

Planetoidy zostały odkryte w 1801 roku. Aż do 1977 roku prawie wszystkie odkryte asteroidy znajdowały się w pobliżu Jowisza. Później astronomowie zaczęli odkrywać dalej położone planetoidy. Nazywali je m.in. centaurami i obiektami transneptunowymi – znajdującymi się poza trajektorią Neptuna. 

NASA podaje, że obecnie znamy ok. 1,2 mln asteroid. Najwięcej z nich znajduje się na orbicie Słońca między Marsem a Jowiszem w głównym pasie planetoid. Wiadomo jednak, że planetoid jest o wiele więcej – te najmniejsze liczone są w dziesiątkach milionów.

Jak duża jest planetoida?

Asteroidy różnią się między sobą wielkością – mogą mieć średnicę od kilku metrów do kilkuset kilometrów. Największe planetoidy są kuliste, mogą więc z wyglądu przypominać niewielkie planety (stąd nazwa planetka). Są to Ceres (ok. 940 km średnicy), Westa (ok. 530 km), Pallas (ok. 540 km) i Hygiea (ok. 440 km). W porównaniu do ziemskiego Księżyca, który ma średnicę ponad 3400 km, nawet największe asteroidy są wciąż małe. Małe planetoidy, których jest najwięcej, mają nieregularny kształt. Te najmniejsze, które mają mniej niż 10 metrów średnicy, astronomowie nazywają meteoroidami. Nawet całkowita masa wszystkich asteroid jest mniejsza niż masa ziemskiego księżyca.

Planetoidaburadaki/Shutterstock

Pas planetoid

Większość planetoid znajduje się między Marsem a Jowiszem. Ten obszar Układu Słonecznego nosi nazwę pasa planetoid (lub głównego pasa planetoid). Szacuje się, że w pasie tym znajdują się miliony planetoid, ale i tak połączone stanowiłyby nie więcej niż cztery procent masy ziemskiego Księżyca. To w głównym pasie planetoid znajdują się Ceres (zaliczana do planet karłowatych), Westa, Pallas i Hygiea.

42 planetoidy sfotografowane w głównym pasie planetoid w pomiędzy orbitami Marsa a JowiszaESO/M. Kornmesser/Vernazza et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)

W Układzie Słonecznym istnieją również inne zbiory asteroid, m.in. Pas Kuipera. Znajdujące się w nim ciała niebieskie nazywane są obiektami Pasa Kuipera.

Jakie nazwy noszą planetoidy?

Nie wszystkie planetoidy mają nazwy. Po odkryciu otrzymują tymczasowe oznaczenie, a jeśli zostaną uznane oficjalnie – numer, czasami imię. Niektóre planetoidy odkryte jako pierwsze otrzymały symbole, np. gwiazda z wyrastająca z niej rośliną. Kiedy jednak okazało się, że planetoid jest tak dużo, astronomowie zrezygnowali z nadawania im symboli. Aktualne dane mówią o ok. 23 tys. planetoidach z nazwami własnymi spośród ponad 600 tys. ponumerowanych.

Planetoida Ultima ThuleNASA/Johns Hopkins Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute

Gdzie występują planetoidy?

Planetoidy dzielą się na grupy m.in. ze względu na miejsce ich występowania. Poza tymi z pasa planetoid czy Pasa Kuipera mówimy m.in. o:

– grupie Atena, czyli planetoidach znajdujących się blisko Ziemi, które krążąc wokół Słońca, najczęściej znajdują się wewnątrz ziemskiej orbity; – trojańczykach – są to planetoidy, które krążą po orbitach planet, głównie Jowisza, ale też Ziemi, Marsa, Urana czy Neptuna;  – centaurach – to planetoidy krążące głównie między orbitami Saturna i Neptuna; centaurem jest m.in. Chiron; – obiektach transneptunowych (transneptunach), które dzielimy na te z Pasa Kuipera, Twotino i Cubewano; – obiektach z dysku rozproszonego, czyli obszaru Układu Słonecznego za Neptunem; – obiektach odłączonych, czyli planetoidach znajdujących się w zewnętrznych rejonach Układu Słonecznego, na tyle daleko od Słońca, że siła grawitacyjna innych planet nie ma wpływu na ich orbitę.

Zderzenia planetoid z planetami

Uważa się, że nieregularny kształt większości planetoid spowodowany jest ich częstymi zderzeniami z innymi obiektami, najczęściej innymi planetoidami, ale także z planetami. Planetoidy są na tyle lekkie i niewielkie, że pole grawitacyjne planet (szczególnie Jowisza) może wytrącać asteroidy z ich orbit. Wtedy trajektoria planetoidy może zmienić się i doprowadzić do kolizji z planetą. Ślady takich zderzeń widać m.in. w postaci kraterów uderzeniowych na powierzchni Księżyca, Merkurego, Marsa, a nawet Wenus czy Ziemi. 

Planetoida o kształcie psiej kościEuropean Southern Observatory

Astronomowie uważnie obserwują ruchy planetoid, szczególnie tych z grupy Atena, które znajdują się najbliżej Ziemi. Zagrożenie ewentualnym uderzeniem planetoidy w Ziemię wyraża się w skali Torino, w której 10 stopień (najwyższy) oznacza zagrożenie dla istnienia cywilizacji. W 2004 roku odnotowano najwyższe zagrożenie dla Ziemi w tej skali. Planetoida (99942) Apophis otrzymała wówczas 4 stopień zagrożenia w skali Torino. 

Planetoida BambergaShutterstock

Pluton – planeta czy planetoida?

Pluton znajduje się w Pasie Kuipera i jest najjaśniejszym ciałem niebieskim w tym obszarze. Jeszcze całkiem do niedawna Pluton uważany był za planetę. Dziś już wiemy, że jest dużą planetoidą i zalicza się do planet karłowatych oraz obiektów transneptunowych. Zdecydowali tak w 2006 roku astronomowie podczas zgromadzenia ogólnego Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU). Decyzję o zaliczeniu Plutona do planet karłowatych podjęto w drodze głosowania, którego wynik wywołał wiele kontrowersji w środowisku astronomów. Oznaczało to także rewolucję w postrzeganiu Układu Słonecznego – od tego momentu nie ma on już dziewięciu planet, lecz osiem. 

Pluton to najjaśniejszy obiekt pasa KuiperaShutterstock

Autorka/Autor:red.//az

Źródło: nasa.gov. tvn24.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock - zdj. poglądowe

Tagi:
Raporty:
Pozostałe wiadomości

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał alarmy pierwszego i drugiego stopnia. Synoptycy ostrzegają przed marznącymi opadami, które mogą powodować powstanie gołoledzi. Sprawdź, gdzie zrobi się ślisko.

Ślizgawica na drogach. Przybyło ostrzeżeń IMGW

Ślizgawica na drogach. Przybyło ostrzeżeń IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

W najbliższych dniach czeka nas stopniowe ocieplenie. Wszystko za sprawą wyżu Beate, który będzie przemieszczał się nad naszym krajem. Według prognoz, prócz wyższej temperatury przyniesie on także sporo chmur i mgły, które będą występować do końca tygodnia.

Zgniły wyż Beate przyniesie zmianę aury. Pogoda na pięć dni

Zgniły wyż Beate przyniesie zmianę aury. Pogoda na pięć dni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na ferie zimowe 2025. W poniedziałek uczniowie z części województw rozpoczną dwutygodniowy odpoczynek od zajęć w szkołach. Czy ich pierwsze dni okażą się białe, czy też nie ma szans na wypoczynek w śniegu? Sprawdź wstępną prognozę synoptyk tvnmeteo.pl Arlety Unton-Pyziołek. 

Pogoda na ferie zimowe. Czy spadnie śnieg?

Pogoda na ferie zimowe. Czy spadnie śnieg?

Źródło:
tvnmeteo.pl

W czwartek dojdzie do opozycji Marsa. Takie zjawisko zdarza się co 26 miesięcy, dlatego warto spojrzeć w niebo i wypatrywać na nim jasnego, pomarańczowego punktu.

"Dobra okazja do obserwacji planety". Warto spojrzeć w niebo

"Dobra okazja do obserwacji planety". Warto spojrzeć w niebo

Źródło:
Z głową w gwiazdach, tvnmeteo.pl

Pogoda na jutro, czyli czwartek 16.01. Przechodzący nad Polską wyż Beate przyniesie sporo chmur, mgły oraz słabe opady deszczu. W nocy miejscami może pojawić się deszcz ze śniegiem. W ciągu dnia temperatura maksymalna wyniesie 5 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - czwartek, 16.01. Przed nami mglista i pochmurna noc

Pogoda na jutro - czwartek, 16.01. Przed nami mglista i pochmurna noc

Źródło:
tvnmeteo.pl

W Niemczech, 70 kilometrów od polskiej granicy, wykryto ognisko pryszczycy. - Zagrożenie jest poważne, dlatego trzeba zachować najwyższą ostrożność - ostrzegł w środę główny lekarz weterynarii Krzysztof Jażdżewski. Zauważył przy tym, że w okresie aktywności wirusa obowiązywał już zakaz importu bydła z Brandenburgii.

Silnie zaraźliwa choroba blisko polskiej granicy. "Zagrożenie jest poważne" 

Silnie zaraźliwa choroba blisko polskiej granicy. "Zagrożenie jest poważne" 

Źródło:
PAP

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wysłało w środę rano SMS-y ostrzegające przed opadami marznącego deszczu i gołoledzią. Alert otrzymali odbiorcy sieci komórkowych przebywający na południowym wschodzie kraju.

Alert RCB. "Możliwe utrudnienia komunikacyjne"

Alert RCB. "Możliwe utrudnienia komunikacyjne"

Źródło:
RCB

Bezzałogowy satelita Gaia należący do Europejskiej Agencji Kosmicznej kończy swoją misję. Przez 11 lat kosmiczne obserwatorium zbierało dane na temat gwiazd i innych obiektów. W najbliższych tygodniach naukowcy przeprowadzą ostatnie testy technologiczne, po czym skierują sondę na orbitę "emerytalną".

"Dostarczył więcej odkryć naukowych niż Teleskopy Kosmiczne Hubble'a i Webba razem wzięte"

"Dostarczył więcej odkryć naukowych niż Teleskopy Kosmiczne Hubble'a i Webba razem wzięte"

Źródło:
Uniwersytet Warszawski, PAP

Chwile grozy przeżył właściciel psa, który wpadł do zamarzniętego jeziora podczas próby ratowania swojego pupila. Na miejsce zostali wezwani ratownicy, którzy udzielili pomocy poszkodowanym. Lokalny departament policji opublikował w sieci nagranie z akcji.

Pies wpadł do jeziora, właściciel rzucił się za nim. Nagranie

Pies wpadł do jeziora, właściciel rzucił się za nim. Nagranie

Źródło:
Reuters, NBC Boston

Dwa lądowniki księżycowe - jeden należący do japońskiej firmy Ispace, a drugi do amerykańskiej firmy kosmicznej Firefly - wystartowały z Florydy dzięki rakiecie SpaceX. Maszyny za kilkadziesiąt dni mają dotrzeć na Księżyc. Na pokładzie Falcona-9 znalazła się także wyjątkowa przesyłka.

Model szwedzkiego domku trafi na Księżyc

Model szwedzkiego domku trafi na Księżyc

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, PAP

Gęsta mgła doprowadziła do paraliżu komunikacyjnego w części Indii. W wielu miejscach widzialność spadła poniżej 100 metrów, co wywołało opóźnienia lotów, pociągów oraz zatory na autostradach. Mieszkańcy niektórych regionów najbardziej zaludnionego państwa świata mierzą się także z falą chłodu.

Mgły spowiły i sparaliżowały miasto

Mgły spowiły i sparaliżowały miasto

Źródło:
Reuters

Satelita zbudowany przez studentów Akademii Górniczo-Hutniczej we wtorek wieczorem poleciał na orbitę w ramach misji Falcon 9 Transporter-12. To pierwszy satelita w pełni stworzony przez studentów oraz najmniejszy skonstruowany do tej pory w Polsce - mówią przedstawiciele uczelni, którzy byli gośćmi specjalnego wydania programu "Kijek w kosmosie" na antenie TVN24 BiS.

Rakieta Elona Muska wystrzeliła najmniejszego polskiego satelitę. "To niesamowite uczucie"

Rakieta Elona Muska wystrzeliła najmniejszego polskiego satelitę. "To niesamowite uczucie"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, TVN24 BiS, "Z głową w gwiazdach", tvnmeteo.pl

Strażacy próbują powstrzymać dwa ogromne pożary, które spustoszyły część Los Angeles w zeszłym tygodniu. Według prognoz w środę ma wzrosnąć prędkość wiatru, który może utrudnić akcję gaśniczą. W wyniku żywiołu zginęło już 25 osób, a straty liczone są w setkach miliardów dolarów.

"Jedno to zobaczyć to w telewizji. Co innego obserwować z powietrza"

"Jedno to zobaczyć to w telewizji. Co innego obserwować z powietrza"

Źródło:
Reuters, CNN

Choć 15 stopni Celsjusza nie wydaje się niską temperaturą, dla mieszkańców stolicy Tajlandii to prawdziwe zimno. Właśnie tyle termometry pokazały w Bangkoku w poniedziałek rano. Jeszcze zimniej było na północy, gdzie zaskoczeni turyści fotografowali szron na trawie - opisują miejscowe media.

Nietypowo zimno w Tajlandii. "Nie pamiętam, kiedy tak było"

Nietypowo zimno w Tajlandii. "Nie pamiętam, kiedy tak było"

Źródło:
CNN, Bangkok Post

W rejonie niszczycielskiego i tragicznego w skutkach pożaru w Pacific Palisades w Los Angeles powstało ogniste tornado. Wirującą kolumnę płomieni udało się zarejestrować na nagraniu.

Ogniste tornado. Nagranie z Los Angeles

Ogniste tornado. Nagranie z Los Angeles

Źródło:
NBC News, tvnmeteo.pl

Dziewięć plaż w okolicach Sydney zamknięto po tym, jak woda wyrzuciła na brzeg szaro-białe kulki nieznanego pochodzenia. Są niewielkie i na ten moment ich skład pozostaje nieznany. Władze zarządziły już analizę tajemniczych obiektów.  

Woda wyrzuciła na brzeg tajemnicze kulki. Zamknięto najsłynniejsze plaże w regionie  

Woda wyrzuciła na brzeg tajemnicze kulki. Zamknięto najsłynniejsze plaże w regionie  

Źródło:
ABC, BBC, The Guardian, tvn24.pl

Australijscy naukowcy sklasyfikowali nowy gatunek pająka. "Big Boy", czyli Atrax christenseni, jest większą i bardziej jadowitą wersją ptasznika australijskiego - jednego z najbardziej niebezpiecznych pajęczaków na świecie.

"Nie radzę go dotykać, z całą pewnością wydziela duże ilości jadu"

"Nie radzę go dotykać, z całą pewnością wydziela duże ilości jadu"

Źródło:
PAP

39 131 nietoperzy 11 gatunków - to wynik 24. międzynarodowego liczenia nietoperzy w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym w województwie lubuskim. To jedno z największych polskich zimowisk tych latających ssaków. Naukowcy wskazują na zdolności adaptacyjne tych zwierząt do zmian klimatu.

Wielkie liczenie nietoperzy. Drugi rekordowy wynik

Wielkie liczenie nietoperzy. Drugi rekordowy wynik

Źródło:
PAP

Fala mrozów nadciągnęła nad Europę. Na początku tygodnia termometry, między innymi we Francji i Hiszpanii, pokazały nawet -12 stopni Celsjusza. Za ochłodzenie odpowiedzialne są masy powietrza z północnej części Starego Kontynentu. Według prognoz mroźna aura może utrzymać się przez kilka dni.

Powiew chłodu w części Europy. "Najmroźniejszy poranek tej zimy"

Powiew chłodu w części Europy. "Najmroźniejszy poranek tej zimy"

Źródło:
ENEX, AEMET, MeteoFrance

Za nami pierwsza pełnia Księżyca w 2025 roku. Nocne niebo rozświetlił tak zwany Wilczy Księżyc. W tym czasie doszło także do innego niezwykłego wydarzenia - koniunkcji Srebrnego Globu z Marsem.

Pierwsza pełnia Księżyca w tym roku. Była wyjątkowa

Pierwsza pełnia Księżyca w tym roku. Była wyjątkowa

Źródło:
Kontakt24, nocneniebo.pl

W Kalifornii wzrosły obawy o dalsze rozprzestrzenianie się pożarów. Strach wśród strażaków i mieszkańców budzą prognozy meteorologów, z których wynika, że w najbliższych godzinach w Los Angeles wystąpią kolejne silne podmuchy wiatru Santa Ana. Krajowa Służba Meteorologiczna (NWS) wydała najwyższe ostrzeżenie o "szczególnie niebezpiecznej sytuacji" związanej z poważnymi warunkami pożarowymi.

Wiatr w Los Angeles wzmaga się. "Przerażająca prognoza"

Wiatr w Los Angeles wzmaga się. "Przerażająca prognoza"

Źródło:
Rueters, CNN, PAP

Po weekendowych intensywnych opadach Zakopane zmaga się z nadmiarem zalegającego na poboczach śniegu. W tym tygodniu planowane jego jego wywożenie z miasta.

Zakopane tonie w śniegu. Trzeba go wywozić z ulic

Zakopane tonie w śniegu. Trzeba go wywozić z ulic

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Do trzeciego, znacznego stopnia wzrosło zagrożenie lawinowe w Tatrach. W wyższych partiach gór panują bardzo trudne warunki turystyczne. Na Kasprowym Wierchu leży 85 centymetrów śniegu, a w Dolinie Pięciu Stawów Polskich jest go ponad metr.

Duże zagrożenie w Tatrach. "Mogą schodzić samoistnie"

Duże zagrożenie w Tatrach. "Mogą schodzić samoistnie"

Źródło:
PAP

Północ Grecji zasypał śnieg. Na drogach panują bardzo trudne warunki, niektórzy mieszkańcy są odcięci od prądu, ponadto zamknięto szkoły. Pogoda nagle pogorszyła się też w Atenach.

Zima natarła na Grecję. Ludzie bez prądu, autobusy stanęły

Zima natarła na Grecję. Ludzie bez prądu, autobusy stanęły

Źródło:
PAP

W wyniku intensywnych opadów deszczu w stanie Minas Gerais na południowym wschodzie Brazylii zginęło co najmniej 10 osób - poinformowały miejscowe władze. Wiele domów zostało zniszczonych przez lawiny błotne. Nieprzejezdnych jest kilkaset dróg.

Ziemia zasypała domy i drogi. Co najmniej 10 osób nie żyje

Ziemia zasypała domy i drogi. Co najmniej 10 osób nie żyje

Źródło:
PAP, Reuters

Po śnieżnym i zimnym weekendzie wkrótce czeka nas duże ocieplenie. Sprawdź, co przyniesie pogoda w kolejnych 16 dniach w długoterminowej prognozie temperatury, przygotowanej przez prezentera i synoptyka tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: zima wpadła do nas na krótko

Pogoda na 16 dni: zima wpadła do nas na krótko

Źródło:
tvnmeteo.pl

Trzy osoby zginęły, a dwie zostały ranne w wyniku zejścia lawiny w Piemoncie na północy Włoch. Poszkodowani zostali przetransportowani do szpitala za pomocą helikoptera.

Lawina porwała narciarzy. Nie żyją trzy osoby

Lawina porwała narciarzy. Nie żyją trzy osoby

Źródło:
PAP, Euronews, Reuters

Lód z przejeżdżającego auta uszkodził szybę innego pojazdu. Zdarzenie, do którego doszło w jednym z amerykańskich miast w stanie Kansas, zostało uchwycone przez kamerkę samochodową.

Kawałek lodu leciał w jego kierunku. Nagranie

Kawałek lodu leciał w jego kierunku. Nagranie

Źródło:
CNN, KCTV

Do silnego trzęsienia ziemi doszło w nocy z soboty na niedzielę w Meksyku. Wstrząsy o magnitudzie 6,2 spowodowały panikę wśród mieszkańców kilku stanów, którzy w środku nocy wybiegli na ulice.

W środku nocy wybiegali z domów na ulice

W środku nocy wybiegali z domów na ulice

Źródło:
USGS, El Informador