Nagroda Nobla z chemii za 2009 rok jest docenieniem badań nad procesami kluczowymi dla życia - napisali w uzasadnieniu członkowie Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk, którzy w środę przyznali nagrody w dziedzinie chemii. Venkatraman Ramakrishnan, Thomas A. Steitz i Ada E. Yonath zostali uhonorowani za badania nad strukturą i funkcją rybosomów.
Rybosomy są organellami służącymi do produkcji białek w procesie translacji, czyli podczas syntezy łańcucha polipeptydowego białek na matrycy mRNA. Odkrycia tegorocznych nagrodzonych znalazły szybkie praktyczne zastosowanie - np. wiele antybiotyków działa poprzez blokowanie rybosomów bakteryjnych.
Rybosom rozpracowany
To, że wiemy, jak rybosom jest zbudowany na poziomie atomowym, daje nam bardzo dużo cennych informacji. Wiemy, co to jest za układ, wiemy, jak działa. A dzięki temu możemy się zastanawiać, co zrobić, aby np. przestał dobrze działać u bakterii. dr Joanna Trylska
- Ci badacze zajmowali się rybosomami od wielu lat. Ich głównym celem była odpowiedź na pytanie, jak działa rybosom-cząsteczka, poprzez określenie jego struktury trójwymiarowej. Nie było to łatwe zadanie, ale w końcu im się udało. I za to jest ten Nobel - skomentowała dr Joanna Trylska, kierowniczka Laboratorium Maszyn Biomolekularnych Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego.
- To, że wiemy, jak rybosom jest zbudowany na poziomie atomowym, daje nam bardzo dużo cennych informacji. Wiemy, co to jest za układ, wiemy, jak działa. A dzięki temu możemy się zastanawiać, co zrobić, aby np. przestał dobrze działać u bakterii - dodała dr Trylska. - Na szczęście rybosomy bakterii i ludzi się trochę różnią, dlatego możemy atakować tylko te bakteryjne - zaznaczyła.
Trzech wspaniałych
Każdy z trojga zwycięzców dostanie 1/3 nagrody wynoszącej 10 milionów koron szwedzkich (1,4 mln dolarów). Venkatraman Ramakrishnan urodził się w 1952 r. w Chidambaram (Indie). Obecnie jest obywatelem USA. Pracuje w Wielkiej Brytanii w MRC Laboratory of Molecular Biology w Cambridge.
Thomas A. Steitz, urodzony w 1940 r. w Milwaukee (USA), wykłada na Uniwersytecie Yale w New Haven (stan Connecticut, USA) oraz w Instytucie Medycznym Howarda Hughesa w Chevy Chase (stan Maryland).
Ada E. Yonath urodziła się w 1939 r. w Jerozolimie w Izraelu. Jest pracownikiem Naukowego Instytutu Weizmanna w Rehovot (Izrael).
Nagroda Nobla z chemii
Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii przyznano do tej pory 100 razy, a otrzymało ją w sumie 154 naukowców. Jedyną osobą, która otrzymała ją dwukrotnie jest wciąż żyjący, brytyjski biochemik Frederick Sanger (1958 i 1980 rok).
W tym szacownym gronie znalazła się Maria Skłodowska-Curie - jedyna kobieta, która otrzymała nagrodę Nobla z dwóch różnych nauk przyrodniczych: chemii i fizyki.
Najstarszym zdobywcą chemicznego Nobla był John B. Fenn z Virginia Commonwealth University, uhonorowany w 2002 roku.
Źródło: nobelprize.org, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: nobelprize.org