Co da zysk, ile wart będzie złoty, czy grozi nam nowy kryzys? 12 prognoz na 2017 rok

Prof. Elżbieta Mączyńska, prezeska Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz profesor Szkoły Głównej Handlowej przytacza popularne kiedyś przekonania o tym, że w dłuższej perspektywie najpewniejszą jest inwestycja w nieruchomości, choć podkreśla, że kryzys z 2008 roku podważył tę pewność. - Jak wiadomo w czasie kryzysu i po nim znacznie spadły ceny nieruchomości mieszkaniowych i innych – zaznacza ekonomistka. - W długim okresie na ogół na inwestycjach w nieruchomości w większości przypadków się zyskuje, ale czasami jest tak, że jak ktoś ma natychmiast potrzeby pieniężne i musi w sytuacji niekomfortowej ją sprzedać, to ponosi straty i jeszcze dodatkowo ma problem ze spłatą kredytu - dodaje.

Z kolei Rafał Sadoch z Domu Maklerskiego mBank, skupia uwagę na amerykańskiej walucie. Zdaniem ekonomisty, powinna kontynuować widoczną w końcówce roku dobrą passę. - Choć dotychczas Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych dość opieszale podchodziła do zacieśniania polityki monetarnej, to w przyszłym roku może się to zmienić. Janet Yellen na konferencji prasowej po grudniowym posiedzeniu FED zakomunikowała bowiem, że FED może przyspieszyć z podwyżkami stóp, w momencie gdy Donald Trump zgodnie z obietnicami wyborczymi będzie luzował politykę fiskalną – przypomina analityk. W czasach gospodarczej i politycznej niepewności zwykło się parafrazować: „jak trwoga, to do złota”. Prof. Mączyńska jest jednak ostrożna. - Jeśli spojrzymy na wykresy cen złota, to zobaczymy duże wahania. Były okresy bardzo niskich i bardzo wysokich cen złota. W dłuższej perspektywie, im bardziej są niepewne czasy, tym bardziej cena złota rośnie, więc trend ten może być korzystny, podobnie jak z nieruchomościami – mówi ekonomistka. Dodaje także, że kupując złoto, mamy zamrożone środki, chyba, że to będą papiery wartościowe bazujące na złocie. - Ale wiele osób ma niestety złe doświadczenia z Amber Gold, które ludzi na zawsze albo na długo zniechęciły do tego typu inwestycji – zauważa prof. Mączyńska.

- Na złotym na początku 2017 roku ciąży duże ryzyko związane z zapowiedzianą na 13 stycznia publikacją rewizji ratingu zarówno przez agencję Moodys`s jak i Fitch – mówi Rafał Sadoch z DM mBanku. Analityk zauważa również, że jednym z czynników przemawiającym na niekorzyść oceny wiarygodności kredytowej Polski jest obniżka wieku emerytalnego. Bez względu na werdykt instytucji finansowych, z pewnością odczuje to złoty. - Gdyby któraś z agencji dokonała cięcia ratingu notowania EUR/PLN mogłyby poszybować powyżej 4,50, a CHF/PLN 4,20, kolejne tygodnie – tak jak to było po cięciu ratingu przez S&P w styczniu 2016 – prawdopodobnie przyniosą uspokojenie sytuacji. Gdyby jednak agencje te utrzymały dotychczasową ocenę wiarygodności kredytowej Polski, przemawiałoby to za umocnieniem złotego – rozważa scenariusze ekonomista. Prof. Elżbieta Mączyńska podziela poglądy, że złoty polski jest niedowartościowany, ze względu na to, jaka jest jego siła nabywcza oraz jakie są prognozy i warunki dla rozwoju gospodarczego. - Mamy ogromne, niewykorzystane rezerwy poprawy sytuacji gospodarczej – np. instytucjonalne, czyli rozwiązania prawne i inne, np. dotyczące infrastruktury materialnej, w tym transportowej. Wciąż nie wykorzystujemy potencjału turystyki w dostatecznym stopniu – mówi ekonomistka. – To wszystko miałoby wpływ na umocnienie się. Prof. Mączyńska w kontekście siły polskiej waluty, odniosła się także do sytuacji zadłużonych w walutach obcych – konkretniej – we franku szwajcarskim.

- Trzeba pamiętać o tym, że problem frankowiczów to nie jest problem na rok czy dwa, ale na 20 lat – mówi prof. Mączyńska. Natomiast przyznaje, że dla frankowiczów są dwie ważne wiadomości. - Po pierwsze polska gospodarka jest silna i umacnia się, nie popadła w recesję nawet wtedy, kiedy inne kraje popadały. Po drugie, dla samej Szwajcarii zbyt długie przewartościowanie franka jest niekorzystne ze względu na eksport, bo wysoki kurs hamuje eksport szwajcarskiego przemysłu – wymienia ekonomistka.

Bardziej sceptyczni ekonomiści ostrzegali, że przed nami wybuch kolejnego kryzysu finansowego. „Wszystko wygląda podobnie do 2008 roku” – straszy Andrew Roberts z Royal Bank of Scotland. - Świat spowalnia, handel zwalnia, jesteśmy w trakcie wojny walutowej, to wszystko podsyca ogień - argumentował kilka miesięcy temu Roberts.

Cała Europa boryka się także z kryzysem w sektorze bankowym. W mijającym roku przyglądaliśmy się trudnej sytuacji jednego z największych banków naszego kontynentu – niemieckiemu Deutsche Bankowi, którego akcje sięgnęły w 2016 roku historyczne dno. Pojawiały się też głosy, że bankructwo DB mogłoby wywołać kryzys finansowy na świecie większy niż ten po upadku Lehman Brothers. DB z Amerykanami się jednak dogadał, a kara jest znacznie mniejsza.

Ale Rafał Sadoch ocenia ryzyko wybuchu nowego kryzysu na niewielkie.

- Jeśli chodzi o potencjalne zagrożenia wynikające z Brexitu, Trumpa, Rosji czy Chin to raczej nie będą one katalizatorami kolejnego kryzysu – uważa ekonomista. Analityk dodaje, że potencjalne zagrożenie stanowią francuskie i europejskie wybory, jeśliby do władzy doszli populiści. - Źródeł kryzysu mógłbym doszukiwać się w kondycji ryków wschodzących, w tym w Brazylii czy Turcji. Tamtejsze firmy mają coraz większy problem z obsługą zadłużenia w dolarach, w momencie kiedy amerykańska waluta zyskuje na wartości, a FED podnosi stopy procentowe – mówi ekonomista.

Sadoch zwraca uwagę, że w najgorszej kondycji oznacza to utratę płynności. W sytuacji gdy dotknęłoby to większą ilość przedsiębiorstw mogłoby przełożyć się spowolnienie aktywności gospodarczej i dalszą przecenę walut EM, ale w ocenie Sadocha nie wydaje się to scenariuszem bazowym, są to potencjalne zagrożenia, które raczej się nie zmaterializują. Z kolei prof. Mączyńska w kryzysowej sytuacji liczyłaby na interwencję państwa. - Gospodarka niemiecka jest silną gospodarką. A pieniądz to krwiobieg gospodarki. Jeżeli pieniądz jest zakażony, to tak jak z krwią zakażoną - może to grozić śmiercią pacjenta. Wobec tego trzeba lekarza. Tym lekarzem mogą być regulacje wszelkiego rodzaju i działania państwa. A w przypadku tak dużego „zawału” interwencja państwa jest niezbędna i dlatego jestem pewna, że mimo np. problemów występujących obecnie w bankowości niemieckiej, państwo nie pozostanie pasywne - mówi ekonomistka.

Prof. Mączyńska przypomniała o procedurze obowiązującej w UE, która reguluje tzw. testament życia przedsiębiorstwa. Stanowi to zabezpieczenie na wypadek jego upadłości.

Jak daleko zajedziemy w 2017 roku próbuje przewidzieć zaś Urszula Cieślak z BM Reflex, ekspertka rynku paliw. Przypomina, że 30 listopada w Wiedniu zapadła jedna z historycznych dla całego rynku ropy naftowej decyzji. - OPEC po raz pierwszy od 8 lat zdecydował się na cięcie produkcji rzędu 1,2 mln bbl/d (baryłek dziennie), dodatkowo na początku grudnia o blisko 0,6 mln bbl/d zmniejszyć produkcję zobowiązały się również kraje spoza OPEC głównie Rosja. Sama decyzja już wpłynęła na wzrost cen ropy naftowej na świecie, ale dopiero po wejściu jej w życie , a ściślej od stopnia realizacji porozumienia będzie zależał poziom cen surowca w 2017 roku - wyjaśnia. Okazuje się, że 2017 rok będzie trudniejszy dla kierowców także z uwagi na atmosferę na rynkach walut i wątlejącego złotego. - Uwzględniając jednocześnie osłabienie złotego wobec dolara perspektywy dla krajowego rynku są gorsze w porównaniu do mijającego roku. W 2016 średnioroczna cena benzyny 95 wyniesie około 4,35 zł/l, oleju napędowego ok. 4,12 zl/l i autogazu około 1,81 zł/l, czyli od 6 do 8 proc. mniej niż w roku 2015. W przyszłym roku natomiast po czterech z rzędu latach spadku średniorocznych cen paliw, możemy odnotować wzrost tych poziomów o około 8-12 proc.

Rok 2016 był okresem kształtowania się nowego rynku pracy w Polsce. Tak niskiego bezrobocia i silnego rynku pracownika nie obserwowaliśmy niemal od początku transformacji ustrojowej.

- Wiodącym wyzwaniem w przyszłym roku będzie już nie problem z dostępnością ofert pracy, a ze znalezieniem do nich odpowiednich kandydatów. W ostatnich miesiącach odnotowaliśmy lawinowy, 30- procentowy wzrost wakatów w gospodarce. To właśnie brak kadr, a nie kwestie inwestycyjne, mogą w przyszłym roku stanowić najsilniejszy hamulec dla dalszego wzrostu gospodarczego w naszym kraju – mówił Krzysztof Inglot, Pełnomocnik Zarządu Work Service. Ekspert zauważył, że tymczasowym lekarstwem na braki kadrowe jest imigracja, ale obecny jej model ma wiele niedoskonałości. - W tym roku na podstawie oświadczeń o pracę przyjedzie do Polski ponad 1 milion Ukraińców, a w przyszłym roku możemy spodziewać się jeszcze większej fali przyjazdów. Jednak obecne regulacje imigracyjne powodują, że nasza gospodarka podwójnie traci. Ze względu na 6-miesięczny okres przyjazdów Ukraińcy wypełniają luki jedynie na poziomie niewykwalifikowanych pracowników, a jednocześnie nie mają zachęty do osiedlania się w Polsce i konsumowania tu swoich środków. To powoduje, że nadal nie jesteśmy wstanie uzupełniać braków kadrowych wśród specjalistów i wykwalifikowanych pracowników technicznych, a przy tym niewykorzystany pozostaje potencjał wsparcia wpływów budżetowych z tytułu podatków i świadczeń społecznych – mówi Krzysztof Inglot. Analityk rynku pracy w przyszłym roku spodziewa się dalszych spadków bezrobocia, ale już nie tak wyraźnych jak w tym roku. - Jest to spowodowane z jednej strony dużymi trudnościami rekrutacyjnymi firm, co skutkuje tym, że miejsca pracy pozostają nieobsadzane. Z drugiej strony mamy w grupie 1,3 mln osób bezrobotnych ponad 740 tys. osób długotrwale bezrobotnych, a więc możliwości wyraźnego spadku bezrobocia są ograniczone. Dlatego realne wydaje się zejście w ciągu roku poniżej poziomu 8 proc., ale będzie to zmiana nieznaczna – przewiduje Krzysztof Inglot.

- Rok 2017 powinien być rokiem uspokojenia na rynku mieszkaniowym – mówi Bartosz Turek, analityk rynku nieruchomości Open Finance. - Deweloperzy nie powinni liczyć na to, że i tym razem uda im się pokonać kolejne historyczne maksima liczby rozpoczynanych budów czy sprzedanych mieszkań. Piąty raz z rzędu ta sztuka już się nie uda - dodaje. Zdaniem Bartosza Turka, w roku 2017 transakcji powinno być zawieranych mniej, ale nie należy spodziewać się gwałtownych zmian cen.

Natomiast program Mieszkanie plus w roku 2017 nie powinien mieć jeszcze wyraźnego wpływu na rynek mieszkaniowy, nNa prawdziwe efekty tego programu przyjdzie poczekać przynajmniej 5-10 lat.

Analityk twierdzi, że rok 2017 nie będzie jednak nudny

- Już niebawem szykują nam się ciekawe „zwroty akcji”. Spodziewam się gwałtownych ruchów na początku roku - uruchomienie kolejnych ponad 340 mln zł na dopłaty w programie "Mieszkanie dla młodych" przełoży się na bardzo wiele transakcji zawieranych w pierwszym kwartale 2017 roku - twierdzi Bartosz Turek. - Później ruch trochę się osłabi - dodaje.

Do tego wszystkiego dochodzi konieczność posiadania 20-proc. wkładu własnego, która może spowodować, że chcąc kupić mieszkanie warte 300 tys. zł potencjalny nabywca będzie musiał dysponować kwotą nawet ponad 100 tys. zł gotówki.

- Na tę liczbę składałyby się wkład własny, koszty transakcyjne i koszty remontu. Oczywiście połowę wkładu własnego będzie można zastąpić ubezpieczeniem, co oznacza łącznie kilkanaście tysięcy dodatkowego kosztu w przypadku długu zaciąganego na 30 lat i 300 tys. zł. O kredyt będzie więc tylko trochę trudniej niż obecnie - ocenia Bartosz Turek.

Według badania przeprowadzonego przez Sedlak & Sedlak firmy planują zwiększyć płace swoich pracowników w 2017 roku średnio o 3,8 proc. Na największy wzrost wynagrodzenia mogą liczyć pracownicy fizyczni (4 proc.), a na najmniejszy specjaliści (3,5 proc.). Największe podwyżki planuje branża lotnicza, która zamierza podnieść płace swoim pracownikom o równe 5 proc. Najniższy wzrost wynagrodzeń przewidywany jest w przemyśle drzewno-meblarskim i wynosił on będzie 2, 7 proc. Natomiast w branży BPO /SSC (Business Process Offshoring/Shared Service Center), według deklaracji firm biorących udział w badaniu, płace mają wzrosnąć o 3,2 proc. W ujęciu wojewódzkim najwyższy wzrost wynagrodzeń przewidywany jest w województwach świętokrzyskim (4,7 proc.) i lubuskim (4,5 proc).

Zdaniem Roberta Sadocha z DM mBank, Polska gospodarka wyszła z deflacji, niemniej jednak droga do 2,5 proc. celu inflacyjnego NBP będzie bardzo długa. - W najbliższych kwartałach będziemy mieli do czynienia z okresem dość niskiej inflacji – prognozuje analityk. Jak podkreśla prof. Mączyńska, dyskusje nad inflacją i deflacją toczą się od dawna i spiera się o to wielu ekonomistów – także laureatów Nagrody Nobla. - Większość ekonomistów mówi, że nie wiadomo jeszcze jak długo będziemy funkcjonować w środowisku niskich stóp procentowych i deflacji – mówi profesor, dodając, że deflacja występująca w Polsce ma głównie związek z cenami paliw. - Jest też podłoże technologiczne, czyli sytuacja, kiedy coraz więcej możemy wyprodukować z tych samych nakładów, ta sama inwestycja daje nam coraz więcej. - Jeżeli akcenty nie przesuną się z pogoni za wzrostem gospodarczym na rzecz bilansowania potrzeb gospodarczych, społecznych i ekologicznych (ochrony klimatu), to problemy deflacji będą się nasilać – przewiduje prof. Mączyńska. Ekonomistka wyjaśnia, że deflacja jest potrzebna, by ożywiać gospodarkę w krótkim terminie. W długim zaś działa jak środek nasenny, usypia i zniechęca do inwestowania. - Cel inflacyjny wynosi 2,5 proc., a w budżecie mamy zaplanowane tylko 1,3 proc. Niektórzy ekonomiści uważają, że to będzie poziom niemożliwy do osiągnięcia po deflacji -0,6 proc., jaką mamy w tym roku – ocenia prof. Elżbieta Mączyńska.

- Jeśli chodzi o dynamikę PKB to bardzo prawdopodobne jest, że po spowolnieniu, jakiego doświadczyliśmy w 2016 roku nastąpi odbicie napędzane z jednej strony ożywieniem konsumpcji, a z drugiej strony stopniową poprawą w obszarze inwestycji – mówi Robert Sadoch z DM mBanku. Prof. Elżbieta Mączyńska zwraca zaś uwagę na wzrost gospodarczy zakładany w budżecie. - Wzrost zakładany w budżecie 3,6 proc. moim zdaniem będzie trudny do osiągnięcia – zauważa. Dodaje jednak, że szansą dla polskiej gospodarki są inwestycje, których owoce było widać już przy listopadowym ożywieniu.

- Przedsiębiorcy zgłaszają coraz większe potrzeby zatrudnieniowe. Zwiększa się zatrudnienie wtedy, kiedy ma się perspektywy rozwojowe i programy inwestycyjne – mówi profesor. - Już występują pewne symptomy ożywienia gospodarczego. Co prawda prognozy międzynarodowych instytucji gospodarczych zostały zweryfikowane w dół, ale warto przypomnieć, że instytucje te nierzadko się myliły, jeśli chodzi o prognozy dla Polski i to na jej niekorzyść - mówi profesor SGH.

- Ten budżet jest bardzo ambitny – stwierdza prezeska PTE. - Deficyt budżetowy nie powinien przekroczyć 3 proc., bo w przeciwnym przypadku grożą nam sankcje ze strony UE - a tutaj balansujemy niemal na granicy - dodaje. Ekonomistka zauważa, że zadłużenie jest wtedy niebezpieczne, kiedy nie jest kierowane na inwestycje rozwojowe. - Dług jak nóż –może uratować życie wisielcowi, ale może też dobić, zabić. Dlatego trzeba dbać o to, żeby - jeśli trzeba się zadłużać - to tylko sensownie – mówi prof. Mączyńska. Ekonomistka zwraca uwagę na inwestycje, które są przewidziane zarówno w Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju, jak i w samym budżecie przewidziane są spore nakłady na inwestycje. - Jeżeli te inwestycje zostaną zrealizowane , to będą profitowały. Ten budżet jest ambitny, trudny, ale nie oznacza, że jest niemożliwy do wykonania. Jest tam wiele założeń, które mogą się spełnić – np. założenie o przeciwdziałaniu nadużyciami podatkowymi. Ich skala jest w Polsce wciąż ogromna, co potwierdzają także badania Komisji Europejskiej. Zatem i pole do działania oraz szanse na efekty są spore – mówi ekonomistka. Natomiast Robert Sadoch z DM mBank oceniając budżet, zwraca uwagę na ruchy NBP. – Jeśli chodzi o budżet, to wydaje się, że niedocenianym dotychczas elementem pozostaje potencjalny zysk z działalności NBP, który - podobnie jak w 2016 roku - zdecydowanie pomoże w wykonaniu budżetu – mówi Sadoch. – Największym problemem jest jednak to, że nie posiadamy poduszki bezpieczeństwa na wypadek pogorszenia koniunktury - przestrzega.

„Co znaczy Brexit?” – zastanawia się Jacek Stawiski, szef redakcji międzynarodowej TVN24BiS. - Dzisiaj ta definicja nie jest wcale precyzyjna – przyznaje dziennikarz i przedstawia różne scenariusze rozwodu Wielkiej Brytanii z Unią. - Dla jednych to zatrzaśnięcie drzwi między UE a Wyspami Brytyjskimi i zerwanie więzów politycznych i gospodarczych z kontynentem. Wariant nieco łagodniejszy, który dzisiaj wspierają liczni członkowie rządu brytyjskiego, to ograniczenie więzów z Europą w sensie ekonomicznym, ale na pewno nie całkowite i utrzymanie silnych związków dwustronnych z krajami UE, szczególnie z Francją i Niemcami jako „ersatz” członkostwa w zjednoczonej Europie. Stawiski jest zdania, że niewykluczone, że Londyn będzie chciał zachęcić do takiego dwustronnego partnerstwa także Polskę. Przedstawia także wariant najłagodniejszy – tzn. wycofanie się Wielkiej Brytanii z instytucji europejskich, ale podtrzymanie silnych związków ekonomicznych z Unią poprzez wariant Norwegia+. - Jest to uczestnictwo w rynku europejskim, ale bez ważnych zobowiązań, np. bez zobowiązań do przyjmowania imigracji z UE – wyjaśnia Jacek Stawiski. - W zasadzie każdy wariant przyszłych stosunków Wielkiej Brytanii z Unią Europejską jest w tej chwili realny – stwierdza dziennikarz. - Na razie po prostu nie wiadomo, czego naprawdę chciałby Londyn i czego chce 27 państw UE. Dlatego 2017 r. to będzie w gabinetach brytyjskich i unijnych czas wielkiego liczenia, co Brytyjczykom a co Brukseli najbardziej się opłaca - dodaje. Zdaniem eksperta, dopiero po wielu miesiącach takiego liczenia, poznamy, co znaczy faktycznie Brexit. - To może potrwać 2 lata, 3 lata a nawet więcej, np. dekadę. W 2017 r. poznamy też wyniki wyborów we Francji i Niemczech. Po nich, jeśli do władzy nie dojdą antyunijni populiści, zaczną się na serio rozmowy o Brexicie – prognozuje Jacek Stawiski.

- Dobra wiadomość jest taka, że Donald Trump naprawdę zabiegał o poparcie Polonii podczas wyborów. Mówił to Polakom bezpośrednio, mówił to dziennikarzom – komentuje Michał Sznajder, dziennikarz TVN24BiS oraz współgospodarz programu „24 Godziny”, który relacjonował wybory w Stanach Zjednoczonych. Nasz komentator przyznaje jednak, że istnieje także „średnia wiadomość”. - Nie szczędził miłości prawie nikomu (oprócz Meksykanów, oczywiście), więc czy możemy czuć się wyjątkowi? – zastanawia się Sznajder. - Prawdziwym testem z naszego punktu widzenia będzie utrzymanie zobowiązań Baracka Obamy dotyczących wysłania sił amerykańskich i NATO do tej części świata. Z jednej strony – chwalił nas za wydatki na obronność (a pomagać nie chce tym, którzy sami na swoją obronę nie łożą). Z drugiej – to może zirytować Władimira Putina. A przecież z Rosją też „fajnie by było się dogadywać" - prorokuje dziennikarz. Zdaniem Sznajdera, jeśli Donald Trump będzie miał jakieś wielkie geopolityczne interesy do załatwienia z Putinem (a będzie miał) to niestety może to się odbyć naszym kosztem. - Możemy za to spodziewać się dobrych wieści ws. zniesienia wiz. Trump zapowiadał, że „zajmie się sprawą” i to w pierwszych tygodniach prezydentury. Decyzja w tej sprawie należy, co ważne, do Kongresu, ale Republikanie, którym właśnie świetnie poszło w wyborach, przyjęli na swojej konwencji platformę programową, gdzie też mówią o zniesieniu wiz dla Polaków. Jeśli więc Trump dotrzyma słowa i zajmie się sprawą, to nie powinien napotkać oporu – spodziewa się Michał Sznajder.

Zobacz: Prognozy gospodarcze na 2017 rok. Debata Młodych TVN24BiS (Film z 29.12.2016)

Autor: Aleksandra Gałka / Źródło: tvn24bis.pl