Opiekun faktyczny – kto może nim zostać? Jakie ma prawa i obowiązki?

Źródło:
TVN24 Biznes
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)TVN24
wideo 2/5
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale OpiekuńczymTVN24

Opiekun faktyczny to osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, osobą starszą, osobą niepełnosprawną, ale nie jest jej opiekunem ustawowym. Definicję opiekuna faktycznego regulują przepisy ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawa o świadczeniach rodzinnych. 

Opiekun faktyczny to osoba sprawująca stałą opiekę nad dzieckiem, osobą starszą, ubezwłasnowolnioną lub niepełnosprawną w zastępstwie ich opiekunów ustawowych lub prawnych.Opiekunem faktycznym może być osoba niespokrewniona lub taka, która nie jest opiekunem ustawowym.Opiekun faktyczny dziecka to osoba, która opiekuje się nim na stałe lub podczas czasowej, dłuższej nieobecności rodziców (np. kiedy pracują z dala od miejsca zamieszkania dziecka).

Kto to jest opiekun faktyczny?

Opiekun faktyczny zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta to „osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga”. Opiekun faktyczny to termin, który ma najczęściej zastosowanie w odniesieniu do stałych opiekunów dzieci, osób niepełnosprawnych, chorych psychicznie, starszych.

Kto może być opiekunem faktycznym?

Nie każda osoba może zostać opiekunem faktycznym. Aby tak się stało, musi spełniać wszystkie wyszczególnione w ustawie warunki. Opiekunem faktycznym osoby starszej, chorej, małoletniej może zostać pełnoletnia osoba niespokrewniona, dalszy krewny, życiowy partner lub partnerka (żyjący w konkubinacie). Za opiekuna faktycznego można uznać osobę, która:

nie ma obowiązku ustawowego sprawowania opieki nad daną osobą, wynikającego z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Za opiekuna faktycznego nie można więc uznać męża lub żony, rodziców, pełnoletnich dzieci wobec rodziców, – sprawuje rzeczywistą, stałą opiekę nad pacjentem lub dzieckiem, – ma podopiecznego wymagającego opieki ze względu na swój wiek, stan zdrowia fizycznego lub psychicznego.

Ważnym kryterium w definicji opiekuna faktycznego jest fakt sprawowania stałej opieki nad drugą osobą. Opiekunem faktycznym nie jest więc osoba, która robi to od czasu do czasu, np. robiąc choremu raz na jakiś czas zakupy czy zawożąc go czasami na badania. 

Opiekun faktyczny dziecka

Opiekun faktyczny dziecka, zgodnie z Ustawą o świadczeniach rodzinnych, to pełnoletnia osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, bez obowiązku ustawowego i wystąpiła do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka. Opiekunem faktycznym dziecka nie może więc być jego rodzic, gdyż jego opieka nad niepełnoletnim wynika z obowiązku prawnego. Opiekunem faktycznym dziecka może być jednak inny krewny, np. babcia, dziadek, pełnoletnie rodzeństwo, ciocia. 

Rodzice jako przedstawiciele ustawowi dziecka mogą, jeśli mają pełną władzę rodzicielską, wskazać, kto poza nimi będzie opiekował się ich dzieckiem pod ich nieobecność związaną np. z wyjazdem zarobkowym. Oznacza to, że opiekun faktyczny dziecka nie musi zawsze stale opiekować się dzieckiem, może dziać się to w określonym czasie związanym z nieobecnością opiekuna ustawowego. W tej sytuacji rodzice wskazują, kto w ich zastępstwie może pójść z dzieckiem do lekarza na badania czy rozmawiać z nauczycielami o sprawach związanych z jego edukacją.

Opiekun faktyczny dziecka, o ile sprawuje nad nim stałą opiekę i wystąpił do sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego o przysposobienie dziecka, może otrzymywać świadczenia rodzinne na dziecko.

Opiekun faktyczny a opieka medyczna

Opiekun faktyczny ma dużo mniejsze prawa niż opiekun ustawowy. Może wyrazić zgodę na przeprowadzenie badania lekarskiego, jeśli nie ma opiekuna ustawowego, a pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody na badanie. Opiekun faktyczny nie może jednak mieć wglądu w dokumentację medyczną swojego podopiecznego bez upoważnienia pacjenta lub jego opiekuna ustawowego.

Opiekun faktyczny a opiekun prawny

Opiekun prawny to osoba ustanowiona przez sąd opiekuńczy do sprawowania opieki nad osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną, np. starszym człowiekiem, który nie jest w stanie podejmować samodzielnie decyzji (ubezwłasnowolnienie częściowe) albo osobą chorą psychicznie lub upośledzoną umysłowo (ubezwłasnowolnienie całkowite).

Opiekunem prawnym osoby starszej lub dziecka może być wyznaczona przez sąd opiekuńczy pełnoletnia osoba — w pierwszej kolejności krewny, a jeśli to nie jest możliwe — osoba wyznaczona z ośrodka pomocy społecznej lub placówki opiekuńczej, jeśli tam przebywa osoba wymagająca opieki.

Opiekun prawny dziecka zastępuje jego rodziców, czyli opiekunów ustawowych, co oznacza, że spoczywają na nim wszystkie obowiązki rodziców. Jego zadaniem jest m.in. opieka nad dzieckiem i ochrona jego interesów osobistych i majątkowych. Może również podejmować czynności prawne w imieniu dziecka, co reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

Opiekun prawny ma uprawnienia takie jak opiekun ustawowy, czyli znacznie przekraczające prawa opiekuna faktycznego. Może dokonywać czynności prawnych w imieniu podopiecznego, który nie może samodzielnie troszczyć się o siebie, podejmować decyzje dotyczące leczenia itp. Opiekun prawny potrzebuje jednak zgody sądu, by podejmować decyzje dotyczące majątku osoby, którą się opiekuje.

Akty prawne: Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Ustawa o świadczeniach rodzinnych, Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock | TVN24

Pozostałe wiadomości

Zmiana na stanowisku prezesa największego polskiego ubezpieczyciela. Rada nadzorcza PZU odwołała w czwartek Andrzeja Klesyka z funkcji prezesa spółki - poinformowała firma w czwartkowym komunikacie. Do zmian na czele PZU odniosło się Ministerstwo Aktywów Państwowych, w którym niedawno też doszło do zmiany personalnej.

Prezes PZU stracił stanowisko. Ministerstwo o przyczynach

Prezes PZU stracił stanowisko. Ministerstwo o przyczynach

Źródło:
PAP

Prezydent Karol Nawrocki przyjechał w czwartek na spotkanie z mieszkańcami Kalisza, gdzie ogłosił pierwszą inicjatywę ustawodawczą dotyczącą powrotu do realizacji inwestycji Centralnego Portu Komunikacyjnego w pierwotnym wariancie.

Nawrocki podpisał swój projekt w sprawie CPK. "Przywraca tradycyjny kształt"

Nawrocki podpisał swój projekt w sprawie CPK. "Przywraca tradycyjny kształt"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

- Absolutnie go nie zniszczyliśmy. My ten projekt naprawiliśmy po PiS - mówił w "Tak Jest" pełnomocnik rządu do spraw Centralnego Portu Komunikacyjnego, odnosząc się do zarzutów Karola Nawrockiego dotyczących CPK. Dodał, że prezydent w kwestii inwestycji "został wprowadzony w błąd albo nie rozumie pewnych spraw".

Lasek: my ten projekt naprawiliśmy po PIS-ie

Lasek: my ten projekt naprawiliśmy po PIS-ie

Źródło:
TVN24

WIG20 przebił barierę 3000 punktów, osiągając najwyższy poziom od 2008 roku - poinformował w czwartek minister finansów i gospodarki Andrzej Domański. Podkreślił, że wzrost indeksu o 37 procent w tym roku świadczy o doskonałej kondycji polskiej gospodarki. Spośród spółek mocno zyskiwały banki.

Warszawska giełda z nowym rekordem po 17 latach

Warszawska giełda z nowym rekordem po 17 latach

Źródło:
PAP

Wolałbym panie prezydencie, jeśli pan tam gdzieś mnie widzi, żeby w takich oczywistych sprawach pan pomagał, a nie przeszkadzał - powiedział w czwartek premier Donald Tusk zwracając się do Karola Nawrockiego. Chodzi o tak zwaną ustawę wiatrakową, która zamraża również ceny prądu. Nowelizacja czeka na podpis prezydenta.

Premier Tusk: złapałem się za głowę

Premier Tusk: złapałem się za głowę

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Od maja w Słowenii trwają intensywne poszukiwania szczęśliwca, który wygrał 37 milionów euro w loterii Eurojackpot, ale wciąż nie odebrał nagrody. Na zwycięzcę czeka także gmina, która ze względu na podatek od wygranej mogłaby otrzymać ponad 5 milionów euro.

Wygrał 37 milionów euro i wciąż ich nie odebrał. Trwają poszukiwania szczęśliwca

Wygrał 37 milionów euro i wciąż ich nie odebrał. Trwają poszukiwania szczęśliwca

Źródło:
PAP

Amerykański Departament Zdrowia (HHS) kończy prace nad rozwojem szczepionek mRNA. W zamian będzie wspierać inne technologie - ogłosiła we wtorek agencja BARDA (Biomedical Advanced Research and Development Authority).

USA wycofują się z tych szczepionek. "Znowu zostaniemy w tyle"

USA wycofują się z tych szczepionek. "Znowu zostaniemy w tyle"

Źródło:
CNN

Donald Tusk odwiedził w czwartek Świętą Jadwigę, maszynę, która wierci najdłuższy tunel kolejowy w Polsce w Męcinie koło Limanowej. Koszt tej inwestycji, jak mówił premier, to 2 miliardy złotych, które pochodzą z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Szef rządu zapowiedział, że polskie koleje przewiozą w ciągu następnego roku pół miliarda pasażerów.

Tusk odwiedził Jadwigę, która drąży najdłuższy tunel w Polsce

Tusk odwiedził Jadwigę, która drąży najdłuższy tunel w Polsce

Źródło:
PAP

W czwartek Bank Anglii ogłosił obniżkę stóp procentowych z 4,25 do 4 procent, co jest najniższym poziomem od marca 2023 roku. Decyzja, zgodna z prognozami analityków, stanowi trzecią w tym roku obniżkę oraz piątą od sierpnia 2024 roku.

Bank Anglii zadecydował w sprawie stóp procentowych

Bank Anglii zadecydował w sprawie stóp procentowych

Źródło:
PAP

Pół roku temu Donald Trump nazywał premiera Indii Narendrę Modiego swoim "wielkim przyjacielem", ponieważ oba kraje postawiły sobie ambitny cel podwojenia wymiany handlowej do 500 miliardów dolarów do 2030 roku. Dziś po tej wielkiej przyjaźni śladu nie widać, a amerykański przywódca co rusz atakuje Indie.

Relacje w punkcie krytycznym. Czy wszystko już stracone?

Relacje w punkcie krytycznym. Czy wszystko już stracone?

Źródło:
BBC

Nowa Zelandia słynie z malowniczych krajobrazów i bujnej roślinności, która niezmiennie zachwyca przyjezdnych. Władze kraju postanowiły wykorzystać popularność najbardziej obleganych przez turystów miejsc, by pozyskać środki na nowe inwestycje. Nowozelandzki rząd zdecydował, że od zagranicznych gości będą pobierane opłaty za wstęp do czterech szczególnie chętnie odwiedzanych atrakcji - między innymi rezerwatu morskiego, na terenie którego nakręcono "Opowieści z Narni".

Nałożą opłaty na zagranicznych turystów. Na liście cztery atrakcje

Nałożą opłaty na zagranicznych turystów. Na liście cztery atrakcje

Źródło:
PAP

Holenderskie linie lotnicze KLM poinformowały o wycieku danych osobowych klientów w wyniku ataku hakerskiego na system partnera zewnętrznego tej firmy. Spółka, która nie ujawniła liczby poszkodowanych osób, zaleciła klientom ostrożność podczas kontaktów z KLM za pośrednictwem poczty elektronicznej.

Duże linie lotnicze ostrzegają pasażerów. Wyciekły dane klientów

Duże linie lotnicze ostrzegają pasażerów. Wyciekły dane klientów

Źródło:
PAP

Minutę po północy czasu wschodnioamerykańskiego w czwartek w życie weszły nowe stawki amerykańskich ceł dla 70 państw świata oraz Unii Europejskiej - poinformowała administracja prezydenta Donalda Trumpa.

Cła Trumpa weszły w życie. "Agresywna polityka pozostanie z nami"

Cła Trumpa weszły w życie. "Agresywna polityka pozostanie z nami"

Źródło:
PAP

Boom w sektorze AI maskuje fatalne gospodarcze skutki polityki prezydenta USA Donalda Trumpa. Jest też powodem, dla którego mimo wojny handlowej nie doszło do tąpnięcia na giełdach - napisał na swoim blogu laureat ekonomicznego Nobla profesor Paul Krugman.

Noblista o polityce Trumpa: to ocaliło amerykańską gospodarkę przed zastojem

Noblista o polityce Trumpa: to ocaliło amerykańską gospodarkę przed zastojem

Źródło:
PAP

Karol Nawrocki podczas środowego orędzia wyraził sprzeciw wobec wprowadzenia euro w Polsce. Zdaniem ekspertów nie jest możliwe obecnie wprowadzenie tej waluty, gdyż trzeba by zmienić konstytucję, a do tego polska gospodarka nie jest na to gotowa, więc wypowiedź nowego prezydenta ma "wymiar czysto polityczny".

Co z euro w Polsce? Eksperci o słowach prezydenta Karola Nawrockiego

Co z euro w Polsce? Eksperci o słowach prezydenta Karola Nawrockiego

Źródło:
PAP

- Zawetowane przez Andrzeja Dudę przepisy to przepisy, które miały szanse ratować życie, zdrowie, bezpieczeństwo dzieci - mówiła w "Faktach po Faktach" w TVN24 Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, ministra ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. Poinformowała też, że projekt w sprawie asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami jesienią trafi do Sejmu.

"Ta ustawa ratowałaby życie"

"Ta ustawa ratowałaby życie"

Źródło:
tvn24.pl

W środę włoski rządowy komitet techniczny zatwierdził ostatecznie wart miliardy euro projekt budowy mostu na Sycylię - poinformowała Liga, partia wicepremiera i ministra infrastruktury Matteo Salviniego. Jak pisze "Financial Times", rząd przekonuje, że to część realizacji zobowiązań wobec NATO. - Rosyjscy planiści wojskowi wiedzą, że włoskie oddziały i posiłki dla państw bałtyckich czy Polski nie przejadą przez ten most - komentują eksperci.

Przekonują, że ta inwestycja pomoże NATO. "Posiłki dla Polski nie przejadą"

Przekonują, że ta inwestycja pomoże NATO. "Posiłki dla Polski nie przejadą"

Źródło:
Reuters, "Financial Times"

Prezydent USA Donald Trump podpisał rozporządzenie, wprowadzające dodatkowe 25 procentowe cło na import towarów z Indii w związku z kupowaniem przez ten kraj rosyjskiej ropy naftowej - wynika z dokumentu opublikowanego przez Biały Dom.

Trump nakłada dodatkowe cła. Kara za kupowanie rosyjskiej ropy

Trump nakłada dodatkowe cła. Kara za kupowanie rosyjskiej ropy

Źródło:
PAP

W lipcu tego roku zarejestrowano w Polsce o ponad 230 procent więcej nowych aut elektrycznych, niż w tym samym miesiącu rok wcześniej - poinformował Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego. Natomiast od początku roku odnotowano wzrost na poziomie 80 procent w skali roku.

Ten typ auta coraz popularniejszy. Wzrost o ponad 230 procent

Ten typ auta coraz popularniejszy. Wzrost o ponad 230 procent

Źródło:
PAP

W lipcu tego roku z portu lotniczego w Radomiu skorzystało 18 tysięcy pasażerów. To o 15 procent mniej niż w tym samym miesiącu w ubiegłym roku. Od początku roku z Lotniska Warszawa-Radom skorzystało ponad 50 tysięcy pasażerów - poinformowały Polskie Porty Lotnicze (PPL).

Spadek o 15 procent. "Stabilny popyt na usługi lotniska"

Spadek o 15 procent. "Stabilny popyt na usługi lotniska"

Źródło:
PAP

W środę weszły w życie zmiany będące odpowiedzią na potrzeby osób, które doświadczyły straty ciąży. Dwa rozporządzenia gwarantują prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego i zasiłku za ten okres, a także prawo do zasiłku pogrzebowego – niezależnie od czasu trwania ciąży i bez konieczności ustalania płci dziecka - poinformował resort rodziny w komunikacie.

"Koniec okrutnego stanu prawnego". Rozporządzenia weszły w życie

"Koniec okrutnego stanu prawnego". Rozporządzenia weszły w życie

Źródło:
PAP

Firma Pandora, potentat branży jubilerskiej, potwierdziła, że padła ofiarą cyberataku, w wyniku którego utraciła poufne dane klientów.

Atak na znaną markę jubilerską. Skradziono dane klientów

Atak na znaną markę jubilerską. Skradziono dane klientów

Źródło:
tvn24.pl

Rząd zapowiada OKI. Osobiste Konto Inwestycyjne ma zachęcać do inwestowania bez podatku Belki, ale tylko do pewnego limitu. - Gdy czytam komentarze moich czytelników, to największy zarzut jest taki: mnie to nie będzie dotyczyć, ja tego nigdzie nie zainwestuję, ja się obawiam rynku kapitałowego. Ci ludzie czują się wyłączeni z tego systemu - komentował na antenie TVN24 BiS dziennikarz ekonomiczny, założyciel portalu "Subiektywnie o finansach" Maciej Samcik.

Czy OKI jest OK? "Czują się wyłączeni z tego systemu"

Czy OKI jest OK? "Czują się wyłączeni z tego systemu"

Źródło:
tvn24.pl

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało w środę, że szacowana stopa bezrobocia w lipcu wyniosła 5,4 procent. W czerwcu była ona na poziomie 5,1 procent.

"Zaskoczenie". Tyle wyniosła stopa bezrobocia w Polsce

"Zaskoczenie". Tyle wyniosła stopa bezrobocia w Polsce

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Od 1 stycznia 2026 roku najniższa krajowa ma wynieść 4806 złotych, a minimalna stawka godzinowa 31,40 złotego. Takie założenia przedstawiono w projekcie rozporządzenia rządu, który skierowano do opiniowania.

Najniższa krajowa 2026. Projekt rządu dotyczący minimalnego wynagrodzenia

Najniższa krajowa 2026. Projekt rządu dotyczący minimalnego wynagrodzenia

Źródło:
PAP

O skróconym czasie pracy mówi się od dawna. Na stole są różne warianty, a jaki preferują Polacy? Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Research Partner na Panelu Badawczym Ariadna 57 procent opowiada się "zdecydowanie" za czterodniowym tygodniem pracy. Jednocześnie 70 procent badanych jest przekonanych, że pracodawcy będą chcieli obciąć zarobki.

Krótszy tydzień pracy. Oto, co sądzą o nim Polacy

Krótszy tydzień pracy. Oto, co sądzą o nim Polacy

Źródło:
PAP

Aż 41 procent wynoszą cła, które Donald Trump nałożył na Syrię. To najwyższe amerykańskie taryfy spośród wszystkich państw na świecie. Co ciekawe, w maju prezydent USA zniósł sankcje wobec tego kraju.

Na ten kraj Donald Trump nałożył najwyższe cła

Na ten kraj Donald Trump nałożył najwyższe cła

Źródło:
PAP