Opiekun faktyczny – kto może nim zostać? Jakie ma prawa i obowiązki?

Źródło:
TVN24 Biznes
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)TVN24
wideo 2/5
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale OpiekuńczymTVN24

Opiekun faktyczny to osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, osobą starszą, osobą niepełnosprawną, ale nie jest jej opiekunem ustawowym. Definicję opiekuna faktycznego regulują przepisy ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawa o świadczeniach rodzinnych. 

Opiekun faktyczny to osoba sprawująca stałą opiekę nad dzieckiem, osobą starszą, ubezwłasnowolnioną lub niepełnosprawną w zastępstwie ich opiekunów ustawowych lub prawnych.Opiekunem faktycznym może być osoba niespokrewniona lub taka, która nie jest opiekunem ustawowym.Opiekun faktyczny dziecka to osoba, która opiekuje się nim na stałe lub podczas czasowej, dłuższej nieobecności rodziców (np. kiedy pracują z dala od miejsca zamieszkania dziecka).

Kto to jest opiekun faktyczny?

Opiekun faktyczny zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta to „osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga”. Opiekun faktyczny to termin, który ma najczęściej zastosowanie w odniesieniu do stałych opiekunów dzieci, osób niepełnosprawnych, chorych psychicznie, starszych.

Kto może być opiekunem faktycznym?

Nie każda osoba może zostać opiekunem faktycznym. Aby tak się stało, musi spełniać wszystkie wyszczególnione w ustawie warunki. Opiekunem faktycznym osoby starszej, chorej, małoletniej może zostać pełnoletnia osoba niespokrewniona, dalszy krewny, życiowy partner lub partnerka (żyjący w konkubinacie). Za opiekuna faktycznego można uznać osobę, która:

nie ma obowiązku ustawowego sprawowania opieki nad daną osobą, wynikającego z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Za opiekuna faktycznego nie można więc uznać męża lub żony, rodziców, pełnoletnich dzieci wobec rodziców, – sprawuje rzeczywistą, stałą opiekę nad pacjentem lub dzieckiem, – ma podopiecznego wymagającego opieki ze względu na swój wiek, stan zdrowia fizycznego lub psychicznego.

Ważnym kryterium w definicji opiekuna faktycznego jest fakt sprawowania stałej opieki nad drugą osobą. Opiekunem faktycznym nie jest więc osoba, która robi to od czasu do czasu, np. robiąc choremu raz na jakiś czas zakupy czy zawożąc go czasami na badania. 

Opiekun faktyczny dziecka

Opiekun faktyczny dziecka, zgodnie z Ustawą o świadczeniach rodzinnych, to pełnoletnia osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, bez obowiązku ustawowego i wystąpiła do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka. Opiekunem faktycznym dziecka nie może więc być jego rodzic, gdyż jego opieka nad niepełnoletnim wynika z obowiązku prawnego. Opiekunem faktycznym dziecka może być jednak inny krewny, np. babcia, dziadek, pełnoletnie rodzeństwo, ciocia. 

Rodzice jako przedstawiciele ustawowi dziecka mogą, jeśli mają pełną władzę rodzicielską, wskazać, kto poza nimi będzie opiekował się ich dzieckiem pod ich nieobecność związaną np. z wyjazdem zarobkowym. Oznacza to, że opiekun faktyczny dziecka nie musi zawsze stale opiekować się dzieckiem, może dziać się to w określonym czasie związanym z nieobecnością opiekuna ustawowego. W tej sytuacji rodzice wskazują, kto w ich zastępstwie może pójść z dzieckiem do lekarza na badania czy rozmawiać z nauczycielami o sprawach związanych z jego edukacją.

Opiekun faktyczny dziecka, o ile sprawuje nad nim stałą opiekę i wystąpił do sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego o przysposobienie dziecka, może otrzymywać świadczenia rodzinne na dziecko.

Opiekun faktyczny a opieka medyczna

Opiekun faktyczny ma dużo mniejsze prawa niż opiekun ustawowy. Może wyrazić zgodę na przeprowadzenie badania lekarskiego, jeśli nie ma opiekuna ustawowego, a pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody na badanie. Opiekun faktyczny nie może jednak mieć wglądu w dokumentację medyczną swojego podopiecznego bez upoważnienia pacjenta lub jego opiekuna ustawowego.

Opiekun faktyczny a opiekun prawny

Opiekun prawny to osoba ustanowiona przez sąd opiekuńczy do sprawowania opieki nad osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną, np. starszym człowiekiem, który nie jest w stanie podejmować samodzielnie decyzji (ubezwłasnowolnienie częściowe) albo osobą chorą psychicznie lub upośledzoną umysłowo (ubezwłasnowolnienie całkowite).

Opiekunem prawnym osoby starszej lub dziecka może być wyznaczona przez sąd opiekuńczy pełnoletnia osoba — w pierwszej kolejności krewny, a jeśli to nie jest możliwe — osoba wyznaczona z ośrodka pomocy społecznej lub placówki opiekuńczej, jeśli tam przebywa osoba wymagająca opieki.

Opiekun prawny dziecka zastępuje jego rodziców, czyli opiekunów ustawowych, co oznacza, że spoczywają na nim wszystkie obowiązki rodziców. Jego zadaniem jest m.in. opieka nad dzieckiem i ochrona jego interesów osobistych i majątkowych. Może również podejmować czynności prawne w imieniu dziecka, co reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

Opiekun prawny ma uprawnienia takie jak opiekun ustawowy, czyli znacznie przekraczające prawa opiekuna faktycznego. Może dokonywać czynności prawnych w imieniu podopiecznego, który nie może samodzielnie troszczyć się o siebie, podejmować decyzje dotyczące leczenia itp. Opiekun prawny potrzebuje jednak zgody sądu, by podejmować decyzje dotyczące majątku osoby, którą się opiekuje.

Akty prawne: Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Ustawa o świadczeniach rodzinnych, Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock | TVN24

Pozostałe wiadomości

Prezydent USA Donald Trump obiecał wyborcom jesienią ubiegłego roku, że szybko pokona inflację po powrocie do Białego Domu. Bezprecedensowe i nieustępliwe ataki Trumpa na Rezerwę Federalną mogą przynieść dokładnie odwrotny skutek - przestrzegają ekonomiści w rozmowie z CNN.

"Trump łamie kardynalną zasadę"

"Trump łamie kardynalną zasadę"

Źródło:
CNN

Przedstawiciele branży rozlewniczej apelują do premiera Donalda Tuska w sprawie systemu kaucyjnego. Alarmują, że wdrożenie nowych zasad może spowodować utratę konkurencyjności, a także mieć wpływ na konsumpcję i spadek sprzedaży poszczególnych kategorii napojów.

"Stoimy przed dramatyczną sytuacją". Branża alarmuje

"Stoimy przed dramatyczną sytuacją". Branża alarmuje

Źródło:
PAP

Prezydent Karol Nawrocki zawetował nowelizację ustawy o zapasach ropy i gazu - przekazała Kancelaria Prezydenta. Nowelizacja miała między innymi usunąć z polskiego prawa zapis uznany przez Brukselę za niezgodny z europejskimi regulacjami. Prezydent zawetował także nowelizację ustawy o środkach ochrony roślin.

Kolejne weta prezydenta Karola Nawrockiego

Kolejne weta prezydenta Karola Nawrockiego

Źródło:
PAP

Od 2022 roku do 2024 roku spadała liczba mebli produkowanych w Unii Europejskiej, sytuacja na rynku meblarskim pogorszyła się także w Polsce. Jeśli branża nie zwiększy przychodów, będzie musiała optymalizować zatrudnienie przy jednoczesnej konkurencji z azjatyckimi firmami - uważa Krzysztof Mrówczyński z Banku Pekao.

Sektor w tarapatach. Zwolnienia na horyzoncie

Sektor w tarapatach. Zwolnienia na horyzoncie

Źródło:
PAP

- Wkład Polski w Starlinki to jedne z najlepiej wydanych pieniędzy na wsparcie Ukrainy - stwierdził wicepremier i minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski. Z kolei wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz wskazał, że zawetowanie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy przez prezydenta Karola Nawrockiego jest "przeciwko bezpieczeństwu Polski".

Wicepremier: o tym jest to weto

Wicepremier: o tym jest to weto

Źródło:
PAP

- To będą przede wszystkim przykre konsekwencje z perspektywy polskiej gospodarki, rynku pracy, pracodawców, pracowników i biznesu - stwierdziła w "Faktach po Faktach" w TVN24 ministra rodziny Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Jej zdaniem weto prezydenta Karola Nawrockiego spowoduje, że ponad 450 tysiącom pracujących w Polsce Ukraińców grozi utrata prawa do pracy zarobkowej.

Ministra: to jest nieracjonalne, niemądre i szkodliwe

Ministra: to jest nieracjonalne, niemądre i szkodliwe

Źródło:
tvn24.pl

Weszły w życie podwyższone do 50 procent cła na towary eksportowe z Indii do USA. Indyjska gospodarka zareagowała na nie negatywnie - rupia osłabła wobec dolara, giełda w Bombaju też na czerwono. Władze obydwu krajów zapewniły jednak, że szukają sposobu wyjścia z tej sytuacji.

Mocne uderzenie w gospodarkę. Waluta i giełda na czerwono

Mocne uderzenie w gospodarkę. Waluta i giełda na czerwono

Źródło:
PAP

14. emerytura już wkrótce trafi do seniorów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpocznie wypłaty dodatkowego świadczenia, a w pierwszym terminie otrzyma je ponad 674 tysiące osób. Łączna wartość wypłat przekroczy 991 milionów złotych brutto - poinformował rzecznik ZUS Karol Poznański.

Dodatek dla emerytów. Są terminy wypłat

Dodatek dla emerytów. Są terminy wypłat

Źródło:
PAP

Rada nadzorcza Orlenu odwołała dwóch członków zarządu spółki - podano w komunikacie. Dodano, że chodzi o Magdalenę Bartoś oraz Artura Osuchowskiego.

Zmiany w zarządzie Orlenu

Zmiany w zarządzie Orlenu

Źródło:
PAP

Rząd przyjmie projekt budżetu w czwartek o godzinie 14 - poinformował w środę premier Donald Tusk. - Prace trwają do ostatniej chwili - dodał.

Projekt budżetu. Jest deklaracja premiera

Projekt budżetu. Jest deklaracja premiera

Źródło:
PAP

Prezydent Karol Nawrocki podczas Rady Gabinetowej podkreślił, że ma nadzieję, iż rząd i większość parlamentarna "zajmie się" jego projektem ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym. - Jak będzie trzeba, to panu prezydentowi na ucho szepnę później, kto jest naprawdę zainteresowany ograniczeniem polskich ambicji, jeśli chodzi o koleje dużych prędkości - mówił natomiast premier Donald Tusk, odnosząc się do projektu ustawy Karola Nawrockiego dotyczącego CPK.

"Jak będzie trzeba, to panu prezydentowi na ucho szepnę później"

"Jak będzie trzeba, to panu prezydentowi na ucho szepnę później"

Źródło:
PAP

Moc wiatraków lądowych zostanie zwiększona przede wszystkim przez tak zwany repowering, niezależnie od prezydenckiego weta, rozporządzenie w tej sprawie jest już gotowe - poinformował w środę premier Donald Tusk. Dodał, że prąd z wiatraków popłynie "tak czy inaczej".

Tusk: mamy gotowe rozporządzenie

Tusk: mamy gotowe rozporządzenie

Aktualizacja:
Źródło:
PAP

Mogę rozumieć zaletę polityczną takich haseł, że nie pozwoli pan na to, żeby jakakolwiek grupa społeczna została obciążona dodatkowymi daninami. Natomiast nigdy nie spodziewałem się, że wrażliwość społeczna i czułość będzie dotyczyła banków, które osiągają rekordowe zyski - powiedział premier Donald Tusk zwracając się do prezydenta Karola Nawrockiego.

Tusk: nie spodziewałem się, że czułość prezydenta będzie dotyczyła banków

Tusk: nie spodziewałem się, że czułość prezydenta będzie dotyczyła banków

Źródło:
tvn24.pl, PAP

- Idziesz do salonu, widzisz tańsze auto, siedem lat gwarancji i myślisz: "Pana Boga za nogi złapałam". Dałbym pstryczek w nos - przestrzega Szymon Kazimierczak, reporter TVN Turbo. Chińskie samochody szybko zdobywają polski rynek, ale wciąż brakuje danych o ich trwałości i rzeczywistej wartości po kilku latach użytkowania. - Jeśli okaże się, że po drobnej stłuczce na błotnik czekamy kilka miesięcy, to mamy gwarantowaną frustrację - zwraca uwagę w rozmowie z TVN24+ Jakub Faryś, prezes Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego.

Chińskie samochody? "Wskakujemy do basenu, nie sprawdzając głębokości"

Chińskie samochody? "Wskakujemy do basenu, nie sprawdzając głębokości"

Źródło:
TVN24+

Wtorkowe losowanie Eurojackpot nie przyniosło głównej wygranej. Kumulacja rośnie do 220 milionów złotych. W Polsce padła jednak wygrana drugiego stopnia o wartości ponad ośmiu milionów złotych. Nagroda trafi też do uczestnika wtorkowego losowania w Lotto Plus. Oto, gdzie padły wygrane.

Wielka wygrana w Eurojackpot w Polsce. Wiadomo, gdzie padła

Wielka wygrana w Eurojackpot w Polsce. Wiadomo, gdzie padła

Źródło:
tvn24.pl

Volkswagen Group Polska zapłaci blisko 74 miliony złotych kary w związku ze sprawą znaną jako afera Dieselgate - poinformował Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. To efekt ugody spółki z prezesem UOKiK zawartej przed sądem, a wypracowanej wspólnie z Prokuratorią Generalną.

Ponad 70 milionów złotych kary. Gigant zapłaci za aferę

Ponad 70 milionów złotych kary. Gigant zapłaci za aferę

Źródło:
PAP

Szef Kancelarii Prezydenta Zbigniew Bogucki zaapelował do marszałka Sejmu o pilne zajęcie się projektami ustaw dotyczącymi mrożenia cen prądu i pomocy dla Ukraińców. Uznał, że w tym przypadku można ograniczyć konsultacje.

"Powinniśmy się nimi zająć bezzwłocznie". Apel do marszałka Sejmu

"Powinniśmy się nimi zająć bezzwłocznie". Apel do marszałka Sejmu

Źródło:
PAP

Amerykańska sieć restauracji Cracker Barrel rezygnuje ze zmiany swojego logo po fali negatywnych reakcji klientów. Nowy znak skrytykował także prezydent USA Donald Trump.

Wycofują się z nowego logo po krytyce Trumpa

Wycofują się z nowego logo po krytyce Trumpa

Źródło:
PAP

Średnie miesięczne wynagrodzenie specjalistów i menedżerów wynosi obecnie 15 691 złotych brutto, co oznacza wzrost o 4 procent w porównaniu z ubiegłym rokiem - wynika z najnowszego "Raportu Płacowego". Największy wzrost odnotowano w obszarze finansów i księgowości.

Zarabiają po kilkanaście tysięcy złotych miesięcznie

Zarabiają po kilkanaście tysięcy złotych miesięcznie

Źródło:
PAP