Minimalne wynagrodzenie za pracę 2021 – ile wynosi w Polsce i kto je ustala?

● Płaca minimalna to najniższa kwota, jaką powinien otrzymać pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. ● Wysokość minimalnego wynagrodzenia w gospodarce określana jest corocznie rozporządzeniem Rady Ministrów. ● „Najniższa krajowa” w 2021 r. wynosi 2800 zł brutto; rząd przyjął już również propozycję płacy minimalnej na rok 2022 r.

Płaca minimalna to najniższa możliwa wysokość wynagrodzenia za pracę, na jaką pozwala prawo. Ustalana jest przez państwo jako stawka za wykonywanie obowiązków wobec pracodawcy na podstawie umowy o pracę, w określonym wymiarze czasu. Obowiązek zapewnienia pracownikowi zatrudnionemu w ramach stosunku pracy zapłaty w wysokości nie niższej niż określona kwota wynika bezpośrednio z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu i nie jest on w żaden sposób uzależniony od kompetencji pracownika ani od możliwości pracodawcy. 

W razie zatrudnienia na część etatu wynagrodzenie minimalne oblicza się proporcjonalnie do tego niepełnego etatu. W 2017 r. wprowadzono także minimalną stawkę godzinową dla pracujących na podstawie umów zlecenia i umów o świadczenie usług. 

Ustalając, czy wynagrodzenie pracownika odpowiada przynajmniej wysokości „najniższej krajowej”, uwzględnia się wszystkie przysługujące mu w związku ze stosunkiem pracy składniki wynagrodzenia i inne świadczenia, z wyjątkiem: 

– nagrody jubileuszowej, – odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, – wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, – dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej, – dodatku za staż pracy.

Z danych GUS wynika, że liczba osób zatrudnionych w gospodarce narodowej otrzymujących wynagrodzenia brutto nieprzekraczające obowiązującego minimalnego wynagrodzenia wynosiła pod koniec 2019 r. blisko 1,5 mln osób. Liczba ta na przestrzeni ostatnich lat utrzymywała wyraźną tendencję wzrostową: w 2012 r. było to ok. 1,3 mln osób, w 2016 – już sporo ponad 1,4 mln. 

Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokość minimalnej stawki godzinowej określa corocznie rozporządzenie Rady Ministrów. Wstępny projekt opracowuje Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. Następnie rząd, najpóźniej do połowy czerwca, przedkłada Radzie Dialogu Społecznego (forum, w ramach którego decyzje konsultowane są z organizacjami pracodawców oraz pracowników) swoje propozycje w tym względzie na kolejny rok kalendarzowy.

Rada Dialogu Społecznego na uzgodnienia ma 30 dni. Bierze pod uwagę także szereg innych danych dostarczonych przez rząd, m.in. informacje o wskaźniku cen, wskaźniku prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, o wydatkach gospodarstw domowych, o poziomie życia różnych grup społecznych, a także o wskaźniku prognozowanego realnego przyrostu PKB. 

Jeżeli termin nie zostanie dotrzymany, to wysokość płacy minimalnej oraz minimalnej stawki godzinowej rząd ustala i ogłasza nie później niż do 15 września każdego roku.

Wstępna propozycja wysokości płacy minimalnej na kolejny rok kalendarzowy ustalana jest w oparciu o prognozowaną inflację oraz – jeśli płaca minimalna jest niższa od połowy wysokości średniej krajowej – również dodatkowo o dwie trzecie wskaźnika prognozowanego realnego przyrostu produktu krajowego brutto. 

Według ustawy, wysokość minimalnego wynagrodzenia jest ustalana w taki sposób, aby przeciętna wysokość minimalnego wynagrodzenia w danym roku wzrastała w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wskaźnik cen. Minimalna stawka godzinowa jest natomiast waloryzowana o wskaźnik wynikający z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonej na rok następny przez wysokość minimalnego wynagrodzenia obowiązującą w bieżącym roku. 

W 2021 r. minimalne wynagrodzenie za pracę w Polsce wynosi 2800 zł brutto, co oznacza wzrost o 200 zł (7,7 proc.) w stosunku do najniższej płacy, która obowiązywała w 2020 r. Płaca minimalna „na rękę” wynosi zatem – przy uwzględnieniu standardowego kosztu uzyskania przychodu – 2061,67 zł. Dla porównania: w 2000 r. płaca minimalna wynosiła 700 zł brutto (512,83 zł netto). 

Z kolei obowiązująca w 2021 r. minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych to 18,30 zł, co oznacza wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim o 1,30 zł. 

Rząd przyjął już także propozycję płacy minimalnej w 2022 roku. Najniższa płaca ma wynosić 3000 zł brutto, a minimalna stawka za godzinę dla określonych umów cywilnoprawnych – 19,60 zł.

Chociaż ocena skutków oddziaływania płacy minimalnej na procesy w gospodarce wolnorynkowej jest niejednoznaczna, to najniższe wynagrodzenie stanowi istotny parametr wpływający na koszty pracy, a co za tym idzie – na rozwój przedsiębiorstw i inwestycje. Niektórzy wskazują również, że jej wzrost przyczynia się do wzrostu bezrobocia, szarej strefy i inflacji. Z drugiej strony podwyżka płacy minimalnej ma przełożenie na poprawę sytuacji najsłabiej zarabiających pracowników. 

Od wysokości płacy minimalnej uzależniona jest nie tylko najniższa możliwa pensja. W odniesieniu do niej ustala się także szereg innych kwot, które funkcjonują w życiu gospodarczym, m.in.: – wysokość składek na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,  – kwoty niektórych dodatków do płacy zasadniczej,  – wysokość grzywien za przewinienia podatkowe,  – odprawy w przypadku zwolnień grupowych, – kwotę wolną od zajęcia egzekucyjnego.