Karta kierowcy – czym jest i jak ją uzyskać? Co grozi za brak karty?

● Karta kierowcy jest obowiązkowa dla kierujących pojazdami wyposażonymi w cyfrowy tachograf. ● Karta kierowcy to elektroniczny dokument służący monitorowaniu czasu pracy kierowców. ● Wyrabianiem kart kierowcy zajmuje się Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych. ● Za łamanie przepisów dotyczących karty kierowcy grożą wysokie kary finansowe.

Przepisy dotyczące używania tachografów, w tym kart do tachografów, reguluje ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o tachografach oraz ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.

Ponadto w zakresie kart kierowców oraz niektórych przepisów dotyczących transportu drogowego zastosowanie znajduje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego.

Tachograf jest urządzeniem rejestrującym parametry korzystania z pojazdu – jego aktualne wskazania prędkościomierza, przejechaną trasę, a także okresy pracy kierowcy, czyli jego czasy pracy, oczekiwania (dyżuru) i odpoczynku. 

Urządzenia te mają znaczący wpływ na bezpieczeństwo transportu drogowego, m.in. pomagając w pilnowaniu, by kierowca był wypoczęty. Z tego powodu stały się obowiązkowym wyposażeniem dla kierowców niektórych kategorii pojazdów. Obowiązek ten dotyczy osób kierujących: 

– pojazdami przeznaczonymi do przewozu towarów, których masa przekracza 3,5 tony, – pojazdami służącymi do przewozu ludzi w liczbie większej niż dziewięć (razem z kierowcą). 

Z każdym cyfrowym tachografem związane są specjalne karty:

– karta kierowcy, na której zapisywane są dane dotyczące jego pracy, – karta warsztatowa potrzebna do właściwego serwisowania tachografu, – karta przedsiębiorcy potrzebna do zarządzania danymi firmy przewozowej w tachografie, – karta kontrolna do pobierania danych przez uprawnione do tego organy.

Karta kierowcy to elektroniczne narzędzie do monitorowania czasu pracy kierowców. Montowana jest we wszystkich pojazdach posiadających obowiązkowy tachograf cyfrowy i gromadzi dane dotyczące kierowcy, czasu oraz przebiegu jego jazdy. Rejestry kart kierowcy prowadzą wszystkie państwa Unii Europejskiej, na terenie których obowiązują karty kierowcy.

Karta kierowcy jest zarazem formą imiennego dokumentu z chipem, wymaganego od kierowcy dodatkowo oprócz prawa jazdy na daną kategorię pojazdu. Kierowca zobowiązany jest umieścić kartę kierowcy w urządzeniu rejestrującym w pojeździe zawsze przed rozpoczęciem jazdy i wyjąć ją dopiero po zakończeniu dziennego czasu pracy. 

Na karcie kierowcy znajdują się dane takie jak:

– data wydania i data ważności karty, – kraj rejestracji, – dane osobowe kierowcy, w tym numer jego prawa jazdy, – dane dotyczące pracy kierowcy – daty, długość pracy, przejechany dystans.

Na karcie mieści się zapis z maksymalnie 28 dni roboczych kierowcy. Przed upływem tego terminu należy zgrać dane z karty i zarchiwizować je na minimum 12 miesięcy. Zgranie danych z karty kierowcy jest obowiązkowe również, gdy:

– upłynął termin ważności karty, – przed końcem umowy o pracę/umowy o dzieło z kierowcą, – z jakichkolwiek powodów występuje ryzyko utraty danych z karty, – wystąpiły o to uprawnione służby, np. policja lub urząd transportu drogowego.

Karta kierowcy jest ważna pięć lat i musi zostać wyrobiona na nowo, gdy kierowca zmienił swoje dane osobowe lub miejsce zamieszkania. Raz wyrobiona karta kierowcy nie może zostać zawieszona ani unieważniona. Wyjątkiem jest sytuacja, w której organy kontrolne uznały, że karta została sfałszowana, zawiera nieprawdziwe dane lub była wykorzystywana przez innego kierowcę.

Wyrabianiem kart kierowcy zajmuje się Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych (PWPW). Wyrobieniem jej musi zająć się sam kierowca – nie może tego zrobić za niego pracodawca. Można to zrobić drukując wniosek i wysyłając go do PWPW pocztą, lub przez Internet przy użyciu Profilu Zaufanego lub podpisu kwalifikowanego.

Aby wnioskować o kartę kierowcy, należy:

– wypełnić papierowy lub elektroniczny wniosek o wyrobienie karty kierowcy, – dołączyć kopię aktualnego prawa jazdy, – dołączyć fotografię o wymiarach 35 mm szerokości i 45 mm wysokości, taką samą jak zdjęcie do dowodu osobistego, – zapłacić 172,20 zł tytułem opłaty za wyrobienie karty kierowcy i dołączyć potwierdzenie zapłaty.

W przypadku obcokrajowców wymagane mogą być dodatkowe dokumenty, np. skan karty kierowcy wyrobionej w innym państwie, skan tłumaczenia prawa jazdy lub skan oświadczenia potwierdzającego zatrudnienie jako kierowcy. 

Nowa karta kierowcy jest wydawana w ciągu 30 dni roboczych od złożenia wniosku. 

Za niedopełnienie przepisów dotyczących obowiązkowej karty kierowcy grożą wysokie kary pieniężne. Kary te nakładane mogą być zarówno na kierowcę, jak i jego pracodawcę. Przykładowe kary wynoszą:

– 500 zł mandatu za posługiwanie się kartą wydaną na podstawie fałszywych informacji, – 2000 zł mandatu za nierejestrowanie za pomocą tachografu danych dotyczących pracy kierowcy, – 2000 zł mandatu za posiadanie przez kierowcę co najmniej dwóch własnych, ważnych kart kierowcy, – 2000 zł mandatu za wykonywanie przewozu przez kierowcę nieposiadającego własnej, ważnej karty kierowcy, – 3000 zł mandatu za nieuprawnione wyjęcie karty kierowcy mające wpływ na rejestrację danych, – 10 000 zł mandatu za ukrywanie, niszczenie, podrabianie lub przerabianie danych zarejestrowanych na karcie.

Utrata karty kierowcy, np. na skutek zgubienia jej, kradzieży lub zniszczenia, wymaga od kierowcy podjęcia określonych działań. Przede wszystkim na początku dnia pracy kierowca powinien sporządzić wydruk z tachografu na odwrocie którego odręcznie umieści swoje imię, nazwisko, numer karty, numer prawa jazdy oraz swój podpis. 

Drugi, taki sam wydruk kierowca z utraconą lub niesprawną kartą musi sporządzić po zakończeniu pracy w danym dniu. Na jego odwrocie umieścić musi wówczas dane dotyczące przebiegu pracy tego dnia, czyli czas jazdy, dyspozycyjność oraz zorganizowane przerwy. 

Brak sprawnej karty należy również zgłosić. W przypadku niedziałającej karty, zgłoszenie takie wraz z samą kartą skierować trzeba do PWPW, natomiast w przypadku kradzieży karty zgłoszenie musi mieć miejsce na policji w kraju, w którym do niej doszło. Niezgłoszenie braku sprawnej karty zagrożone jest grzywną w wysokości 500 zł.

Kierowca bez sprawnej karty musi ponadto w ciągu siedmiu dni kalendarzowych wystąpić do PWPW o wydanie karty zastępczej. 

Akty prawne: Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o tachografach; Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym; Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego