Okres wypowiedzenia umowy o pracę – jak długo trwa i od czego to zależy

● Okres wypowiedzenia to czas od złożenia wypowiedzenia pracy do jej faktycznego zakończenia. ● Długość okresu wypowiedzenia jest różna dla umów na czas określony i nieokreślony oraz dla umów na okres próbny. ● Wypowiedzenie umowy bez okresu wypowiedzenia dopuszcza się tylko w określonych przypadkach. ● Okresów tych nie stosuje się wobec umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia.

Zasady rozwiązywania stosunku pracy i związanych z tym okresów wypowiedzenia ustala przede wszystkim ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. W określonych sytuacjach przepisy te są doprecyzowywane na mocy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Prawo do wypowiedzenia umowy o pracę ma zarówno pracodawca, jak i pracownik. Aby wypowiedzenie było skuteczne, powinno mieć formę pisemną i zostać podpisana przez składającego. W czasie okresu wypowiedzenia pracownik zobowiązany jest do dalszego wykonywania swojej pracy, o ile pracodawca nie zwolnił go z tego obowiązku.

Prawidłowe pismo wypowiedzenia musi ponadto zawierać informacje takie jak: 

– data i miejsce utworzenia, – dane stron umowy,  – tytuł „wypowiedzenie umowy o pracę”,  – informację, której umowy i z którego dnia dotyczy składane wypowiedzenie, – przysługujący zgodnie z Kodeksem pracy okres wypowiedzenia.

Wypowiedzenie umowy o pracę może nastąpić w dowolnym momencie, przeważnie nie oznacza ono jednak natychmiastowego zakończenia stosunku pracy. Długość czasu pomiędzy skutecznym złożeniem wypowiedzenia umowy i rozwiązaniem umowy jest uregulowana przepisami jako okres wypowiedzenia.

Zgodnie z Kodeksem pracy wyróżnić można trzy rodzaje rozwiązania stosunku pracy:

– z okresem wypowiedzenia, – bez okresu wypowiedzenia (w trybie natychmiastowym), – za porozumieniem stron.

Wynikające z Kodeksu pracy okresy wypowiedzenia dotyczą jedynie przypadków, w których rozwiązanie umowy o pracę następuje z okresem wypowiedzenia. 

Rozwiązanie umowy w trybie natychmiastowym możliwe jest jedynie w wyjątkowych przypadkach. Rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron oznacza natomiast, że okres wypowiedzenia może przyjąć dowolną, uzgodnioną przez strony długość.

Długość okresu wypowiedzenia uzależniona została od stażu pracy pracownika u danego pracodawcy. W przypadku umów o pracę na czas określony lub nieokreślony okres wypowiedzenia trwa:

– dwa tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy, – jeden miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony więcej niż sześć miesięcy, ale mniej niż trzy lata, – trzy miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej trzy lata.

Inne okresy wypowiedzenia ustanowione zostały natomiast dla umów na okres próbny. W tej sytuacji zależą one nie od stażu pracy pracownika, ale od długości okresu, na jaki zawarta została umowa, i wynoszą:

– trzy dni robocze, jeżeli okres próbny trwał nie więcej niż dwa tygodnie, – jeden tydzień, jeżeli okres próbny trwał co najmniej dwa tygodnie, ale mniej niż trzy miesiące, – dwa tygodnie, jeżeli okres próbny wynosił trzy miesiące.

Na długość okresów wypowiedzenia nie ma wpływu to, czy umowa o pracę zawarta została na czas określony, czy na czas nieokreślony. W obu przypadkach obowiązują takie same okresy wypowiedzenia ustanowione Kodeksem pracy. 

Jednocześnie wynikające z prawa okresy wypowiedzenia w niektórych przypadkach mogą zostać skrócone albo wydłużone. Prawo takie dają paragrafy 5 oraz 6 art. 36 Kodeksu pracy.

Skrócenie okresu wypowiedzenia może mieć miejsce, gdy:

– po złożeniu wypowiedzenia strony umowy ustalą wcześniejszy termin rozwiązania umowy, tryb rozwiązania umowy o pracę nie ulega przy tym zmianie, – wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony lub określony nastąpiło z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników.

W drugim z wymienionych przypadków jednostronnie skrócony okres wypowiedzenia nie może być jednak krótszy niż jeden miesiąc, a pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia należnego za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

Wydłużenie okresu wypowiedzenia może mieć miejsce w przypadku pracownika zatrudnionego na umowę na czas nieokreślony lub określony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie. W takiej sytuacji strony mogą ustalić w umowie o pracę wydłużenie okresu do:

– jednego miesiąca (zamiast dwóch tygodni), jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy, – trzy miesiące (zamiast jednego miesiąca), jeżeli pracownik był zatrudniony dłużej niż sześć miesięcy, ale mniej niż trzy lata.

Oprócz znajomości długości okresu wypowiedzenia ważne jest również prawidłowe ustalenie jego rozpoczęcia i zakończenia. Sposób, w jaki się to robi, jest różny w zależności od czasu trwania okresu wypowiedzenia.

Okres wypowiedzenia liczony w:

– miesiącach – liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożone zostało wypowiedzenie umowy o pracę, – tygodniach – liczy się od pierwszej niedzieli po dniu, w którym złożone zostało wypowiedzenie umowy o pracę, – dniach – liczy się od pierwszego dnia roboczego po dniu, w którym złożone zostało wypowiedzenie umowy o pracę.

Okres wypowiedzenia obejmuje przy tym wszystkie dni kalendarzowe, nie tylko dni robocze. Wyjątkiem jest okres wypowiedzenia liczony w dniach, do którego nie wlicza się niedziel i innych dni świątecznych. Wlicza się do niego natomiast soboty.

Wypowiedzenie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia, tzw. zwolnienie dyscyplinarne, następuje ze skutkiem natychmiastowym z chwilą dostarczenia go do adresata w taki sposób, aby miał możliwość zapoznania się z nim. Wypowiedzenie takie stanowi sytuację szczególną i jest możliwe jedynie w określonych przypadkach oraz z podaniem konkretnej przyczyny. 

Pracownik może złożyć wypowiedzenie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia, gdy po stronie pracodawcy wystąpiła przyczyna taka jak:

– dopuszczenie się przez pracodawcę do ciężkiego naruszenia jego podstawowych obowiązków, takich jak niewypłacanie mu wynagrodzenia, – otrzymanie przez pracownika orzeczenia lekarskiego stwierdzającego szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na jego zdrowie, jeżeli pracodawca we wskazanym w orzeczeniu terminie nie zapewni mu innej, nieszkodliwej i odpowiadającej jego kwalifikacjom pracy.

Pracodawca może złożyć wypowiedzenie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia w sytuacji, gdy po stronie pracownika wystąpiła przyczyna:

1. Przyczyna niezawiniona przez pracownika, taka jak:

● niezdolność do pracy na skutek choroby:

– trwającej dłużej niż trzy miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony u tego pracodawcy nie dłużej niż sześć miesięcy, – trwającej dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku (182 dni) oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony u tego pracodawcy co najmniej sześć miesięcy, albo jego niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;

● usprawiedliwiona nieobecność w pracy z przyczyn innych niż choroba, trwająca ponad miesiąc; ● nieobecność w pracy spowodowana sprawowaniem opieki nad dzieckiem  w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku; ● odosobnienie ze względu na chorobę zakaźną w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.

2. Przyczyna zawiniona przez pracownika, taka jak:

– ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, np. stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości, opuszczenie stanowiska pracy bez usprawiedliwienia, – popełnienie w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, – utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy o pracę w trybie natychmiastowym jest w wymienionych przypadkach uprawnieniem, a nie obowiązkiem pracodawcy. Oznacza to, że pracodawca sam podejmuje decyzję, czy decyduje się na rozwiązanie umowy, czy nie.

W przypadku przyczyn zawinionych przez pracownika, pracodawca może powołać się na nie rozwiązując umowę o pracę bez okresu wypowiedzenia jedynie w ciągu miesiąca od uzyskania informacji na temat wystąpienia tej przyczyny. 

Z kolei  w przypadku przyczyn niezawinionych przez pracownika, pracodawca nie może zdecydować się na rozwiązanie umowy bez okresu wypowiedzenia, jeżeli pracownik stawił się już do pracy w związku z ustaniem przyczyny jego nieobecności.

Umowa zlecenia może zostać rozwiązana przez każdą ze stron w dowolnym momencie. Umowa ta jest jednak regulowana Kodeksem cywilnym, a nie Kodeksem pracy. Co za tym idzie umowy zlecenia nie dotyczą okresy wypowiedzenia przewidziane Kodeksem pracy dla umów o pracę. 

Jednocześnie jednak rozwiązanie umowy zlecenia może wiązać się z okresem wypowiedzenia, jeżeli tak zadecydowały strony umowy. Nic nie stoi bowiem na przeszkodzie, aby w umowie zlecenia zostały zawarte określone okresy wypowiedzenia. 

Akty prawne: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy; Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników; Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.