Susza w Polsce może znacząco wpłynąć na liczebność kleszczy. Co prawda dorosłe pajęczaki, znajdując odpowiednią kryjówkę, mogą nawet przez kilka tygodni przetrwać trudne warunki, ale długotrwałe upały mogą być dla nich zgubne.
W wielu regionach Polski nie padało od kilkunastu dni - wykazały ostatnie pomiary. Rekordzistą jest Włodawa (województwo lubelskie), gdzie ostatnie opady deszczu obfitsze niż litr na metr kwadratowy powierzchni wystąpiły 29 dni temu.
Susza nie pozostaje bez wpływu na środowisko przyrodnicze. Gorący, suchy maj oraz podobny czerwiec mogą między innymi zredukować liczebność kleszczy.
- Kleszcze są dosyć podatne na wysychanie. Duża wilgoć im niespecjalnie szkodzi, ale skrajnie mała może dosyć mocno przetrzebić populację - powiedziała w rozmowie z TVN Meteo doktor Marta Hajdul-Marwicz, specjalista w Katedrze Biologii Ogólnej i Parazytologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Ratują się hibernacją
- Kleszcze generalnie mają taki mechanizm, że wszystkie warunki niesprzyjające przesypiają - tłumaczyła naukowiec. Pajęczaki szukają wtedy schronienia, które potencjalnie zapewni im odpowiednie środowisko bytowania. Wchodzą m. in. pod korę drzew, gdzie zapadają w hibernację. Może się jednak okazać, że wybrana kryjówka na dłuższą metę nie wystarczy, by przetrwać. Kleszcze wtedy padają, a ich populacja się realnie zmniejsza.
Dr Hajdul-Marwicz zaznaczyła, że pajęczaki mogą przetrwać w trudnych dla siebie warunkach "do skutku". - Skutkiem będzie albo wybudzenie i polowanie, a potem żerowanie, albo śmierć osobnika - wyjaśniła.
Największą śmiertelność zauważa się wśród młodych osobników. - Im bardziej zaawansowane stadium rozwojowe kleszcza, tym dłużej jest w stanie przeżyć trudne warunki środowiskowe - zauważyła Hajdul-Marwicz. Larwy w niesprzyjających warunkach są w stanie przeżyć kilkanaście dni, dorosłe osobniki - kilka tygodni lub dłużej.
Ciepła zima = szybszy rozród
Kleszczom nie służą też zimy, są jednak mniej groźne niż seria dni bezdeszczowych. Zima to naturalne, cykliczne zjawisko, do którego pajęczaki mogą się przygotować. Suszę jest ciężko przewidzieć.
W chłodnej porze roku, po znalezieniu bezpiecznego schronienia, kleszcze zapadają w hibernację. Budzą się, gdy nadejdą cieplejsze dni. W ostatnich latach polskie zimy są zwykle dość ciepłe i wilgotne. Sprzyja to wcześniejszemu wybudzeniu pajęczaków. Samice szybciej się najadają i są gotowe do rozrodu. - Zmienił się troszeczkę cykl u kleszczy i jaja są składane częściej wiosną niż latem - przyznała Hajdul-Marwicz.
Najmniejsza aktywność latem
Jedną z najważniejszych konsekwencji suchego lata dla kleszczy jest brak lub mocne obniżenie intensywności jesiennego szczytu aktywności tych pajęczaków. Na początku pierwszej dekady XXI wieku, w 2003 i 2004 roku, naukowiec w prowadzonych przez siebie badaniach zauważyła, że po suchym lecie kleszczy jest mniej i są mniej aktywne.
Z punktu widzenia ludzi, najbezpieczniejsi jesteśmy latem. - W miesiącach letnich mamy spadek aktywności kleszczy - zaznaczyła dr Hajdul-Marwicz. Uważa się, że najmniejsza aktywność przypada na lipiec. Wtedy zazwyczaj występuje więcej larw niż dorosłych osobników. Ich przeżywalność spada podczas upalnych dni.
Wśród internautów często pojawiają się opinie, że populację kleszczy mogłoby zredukować wypalanie traw. Hajdul-Marwicz zaznacza stanowczo, że to nieprawda. Obszary trawiaste zazwyczaj są nasłonecznione, stanowią więc środowisko, którego pajęczaki unikają. Wypalanie szkodzi zaś całej faunie i florze, a zwłaszcza małym ptakom i gryzoniom.
Jak się zabezpieczyć?
Kleszcze preferują środowisko wilgotne - lasy i zarośla. Ostatnie badania wykazały, że pajęczaków jest znacznie więcej w zaroślach otaczających leśne ścieżki niż na nich samych. Kleszcze nie omijają również dużych miast. Walkę z nimi przez opryski podjęły między innymi Katowice i Radom.
Jak uniknąć ukąszenia? Na czas spaceru w lesie i parku należy używać repelentów oraz chronić się odpowiednim ubraniem - założyć długie spodnie, koszulę z długim rękawem i wysokie buty. Po powrocie do domu trzeba bezwzględnie obejrzeć swoje ciało.
Nie można zapomnieć, że kleszcze przenoszą wiele groźnych chorób, m. in. boreliozę czy kleszczowe zapalenie mózgu. Na tę drugą przypadłość nie ma lekarstwa, lekarze zalecają więc szczepienia.
Posłuchaj rozmowy z ekspertem, jak chronić się przed kleszczami
Autor: ao//rzw / Źródło: TVN Meteo
Źródło zdjęcia głównego: mislav-m/VisualHunt, Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa