Joseph Aloisius Ratzinger jako papież przyjął imię Benedykt XVI. W momencie wyboru na zwierzchnika Kościoła katolickiego w 2005 roku miał 78 lat i był najstarszym wybranym papieżem od prawie trzech wieków. Jego pontyfikat trwał osiem lat do 2013 r. Wcześniej Ratzinger był jednym z najbliższych współpracowników Jana Pawła II. Od niego otrzymał nominację na prefekta Kongregacji Nauki Wiary.
Joseph Ratzinger - młodość w cieniu wojny
Joseph Ratzinger urodził się 16 kwietnia 1927 w Marktl (Niemcy) jako syn Josepha i Marii. Miał dwoje rodzeństwa: siostrę Marię (zmarła w 1991 roku) oraz brata Georga (zm. 2020). W związku z antynazistowską postawą Josepha Ratzingera seniora, rodzina przyszłego papieża była zmuszana do wielokrotnej zmiany miejsca zamieszkania. Do czasu uzyskania pełnoletności Ratzinger mieszkał z rodziną w Tittmoning, Aschau am Inn oraz Traunstein.
Już jako dziecko przyszły papież deklarował, że chce zostać księdzem. W 1939 r. wstąpił do niższego seminarium duchownego, ale wybuch II wojny światowej przerwał jego naukę. W 1941 r. został wcielony do Hitlerjugend, członkostwo w organizacji było obowiązkowe. W 1943 r. został powołany do służby pomocniczej w jednostkach naziemnej obrony przeciwlotniczej. Nie trafił na front. Zdezerterował niedługo przed kapitulacją Niemiec.
Przygotowanie kapłańskie i edukacja Benedykta XVI
W roku zakończenia II wojny światowej Ratzinger wstąpił do katolickiego seminarium duchownego. Również w 1945 r. przyszły papież rozpoczął studia na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium. W 1951 r. Joseph Ratzinger uzyskał święcenia kapłańskie. Dwa lata później zdobył stopień doktora (rozprawa o świętym Augustynie), a w 1957 r. – doktora habilitowanego (rozprawa o św. Bonawenturze). W 1958 r. otrzymał tytuł profesora dogmatyki i teorii fundamentalnej na Uniwersytecie Monachijskim. W 1959 r. został profesorem uniwersytetu w Bonn.
Duchowny Joseph Ratzinger
Podczas II Soboru Watykańskiego II (lata 1962–1965) Ratzinger był doradcą arcybiskupa Kolonii, kardynała Josefa Fringsa. Dał się wtedy poznać jako postępowy duchowny, optujący za reformami. W marcu 1977 r. papież Paweł VI mianował Ratzingera arcybiskupem Fryzyngi i Monachium, a w czerwcu kardynałem. W czasie pontyfikatu Jana Pawła II był jego najbliższym współpracownikiem. 25 listopada 1981 r. otrzymał od papieża nominację na prefekta Kongregacji Nauki Wiary. Na tym stanowisku kardynał Ratzinger działał na rzecz zachowania prawowiernej doktryny Kościoła w kwestii poczęć, dialogu między religiami czy adopcji dzieci przez pary homoseksualne.
Joseph Ratzinger papieżem Benedyktem XVI
Po śmierci Karola Wojtyły odbyło się mające wyłonić jego następcę konklawe. Po czterech głosowaniach, w drugim dniu zgromadzenia, kolejnym zwierzchnikiem Kościoła katolickiego został właśnie Joseph Ratzinger, który przyjął przydomek Benedykt XVI. 24 kwietnia 2005 r. papież Benedykt XVI odprawił mszę, która zainaugurowała jego pontyfikat.
W momencie wyboru Ratzinger miał 78 lat i był najstarszym wybranym papieżem od prawie 300 lat. W czasie ośmioletniego pontyfikatu odbył 24 podróże zagraniczne i 33 na terytorium Włoch. W maju 2006 r. odwiedził Polskę, gdzie udał się m.in. do byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau.
Benedykt XVI stanął przed wieloma wyzwaniami, takimi jak spadek liczby wiernych i powołań czy kolejne przypadki wykorzystywania seksualnego przez księży. W czasie swojego pontyfikatu, choć uznawał wyższość katolicyzmu nad innymi religiami, kontynuował rozpoczęty przez poprzednika dialog m.in. z judaizmem i islamem. Jednym z głównych jego celów było odnowienie Kościoła w Europie. Był konserwatystą w sprawach dotyczących celibatu księży czy struktur kościelnych.
W styczniu 2009 r. podjął kontrowersyjną decyzję o odwołaniu ekskomuniki czterech biskupów, którą przed 11 laty nałożył Jan Paweł II. Tzw. biskupi-lefebryści święcenia przyjęli 21 lat wcześniej, bez zgody Watykanu, od arcybiskupa Marcela Lefebvre'a, również ekskomunikowanego. Kościół potraktował to jako "akt schizmy".
Benedykt XVI mianował trzech polskich kardynałów: Stanisława Dziwisza, Stanisława Ryłkę i Kazimierza Nycza. 1 maja 2011 r. oficjalnie beatyfikował Jana Pawła II.
Benedykt XVI nawet przez krytyków doceniany był za gruntowne wykształcenie, nie tylko teologiczne i filozoficzne. Potrafił mówić w kilku językach.
Emerytowany papież
W lutym 2013 r. Benedykt XVI wygłosił oświadczenie, że rezygnuje z posługi biskupa Rzymu z końcem miesiąca. Była to pierwsza tego typu rezygnacja papieża w czasach współczesnych. Ratzinger tłumaczył, że ze względu na swój wiek i zdrowie nie jest w stanie przewodzić dalej Kościołowi liczącemu ponad 1,3 miliarda wiernych. Podkreślał, że rezygnacja następuje wyłącznie z powodów zdrowotnych.
Emerytowany papież zamieszkał w Watykanie, rezydował w klasztorze Mater Ecclesiae. Przyznano mu specjalnie utworzony w Kościele katolickim tytuł emerytowanego papieża, od 2013 roku przysługujący głowie Kościoła po ogłoszeniu renuntiatio, czyli zrzeczenia się urzędu.
Benedykt XVI zmarł 31 grudnia 2022 r. w wieku 95 lat. Został pochowany w Grotach Watykańskich. W ceremonii pogrzebowej uczestniczył papież Franciszek.