Własna firma w Czechach. Jak założyć i czy to się opłaca?

W przypadku zakładania firmy w Czechach konieczne jest uzyskanie uprawnienia lub zezwolenia od czeskich urzędów. Jak wynika z opracowania Polska Agencja Inwestycji i Handlu, ze względu na formę nabywania uprawnień można wyodrębnić się dwa rodzaje działalności gospodarczej: zgłaszane (których prawo do wykonywania powstaje na podstawie zgłoszenia i wpisu do ewidencji) i koncesjonowane (gdzie prawo do wykonywania powstaje dopiero po udzieleniu koncesji).

Ponadto, podobnie jak w Polsce, należy spełniać podstawowe warunki dopuszczenia do prowadzenia działalności gospodarczej, a więc być pełnoletnim, mieć pełną zdolność do czynności prawnych, być niekaranym oraz przedstawić zaświadczenie, że nie ma się zaległości podatkowych czy składkowych.

Osoby fizyczne muszą przede wszystkim uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej w Urzędzie ds. Działalności Gospodarczej (Živnostenský úřad) lub w tzw. Centralnym Punkcie Rejestracyjnym (Centrální registrační místo – CRM), zaś osoby prawne dodatkowo zarejestrować się w jednym z elektronicznych publicznych rejestrów działalności gospodarczej (https://or.justice.cz/ias/ui/rejstrik).

W Czechach dostępne formy działalności gospodarczej są bardzo podobne do polskich, a do najpopularniejszych należą:

● jednoosobowa działalność gospodarcza,

● spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (společnost s ručením omezeným – s.r.o.)

● spółka akcyjna (akciová společnost – a.s.).

Po zarejestrowaniu firmy otrzyma ona czeski odpowiednik numeru REGON – czyli numer IČO, oraz czeski odpowiednik numeru identyfikacji podatkowej NIP – DIČ.

Zakładając jednoosobową działalność gospodarczą, należy liczyć się z tzw. opłatą miejską w wysokości 1000 koron (niecałe 200 zł). Z kolei w przypadku zakładania w Czechach spółki trzeba będzie ponieść koszt spisania aktu notarialnego – w tym przypadku wysokość opłaty jest zależna od wysokości kapitału zakładowego.

Działalność gospodarczą w Czechach można rozpocząć z chwilą wydania decyzji przez urząd lub – jeżeli wymagane było uzyskanie koncesji – z dniem uprawomocnienia się decyzji o jej przyznaniu. Na koniec nie można również zapomnieć o obowiązku zgłoszenia swojej działalności do czeskiego urzędu skarbowego.

Jeśli chodzi o obowiązujące w Czechach podatki, to sprawa wygląda następująco:

– podatek dochodowy od osób fizycznych wynosi 15 proc. oraz 23 proc. od dochodów powyżej ok. 300 tys. zł, a więc jest niższy niż w Polsce (17 proc. oraz 32 proc. od dochodów powyżej 85 528 zł lub 120 tys. zł po wprowadzeniu Polskiego Ładu).

– podatek dochodowy od osób prawnych wynosi 19 proc., a więc tyle samo co w Polsce.

– podatek od dochodów z dywidendy wynosi 15 proc., a nie jak w Polsce 19 proc.

– podatek VAT: podstawowa stawka podatku VAT w Czechach to 21 proc., zaś obniżona 15 lub 10 proc. (w Polsce odpowiednio 23, 8 i 5 proc.).

Ponadto Czesi nie mają akcyzy na samochody osobowe, ich zakup bywa więc zauważalnie tańszy niż w Polsce.

Obowiązujące w Czechach składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne naliczane są od wynagrodzenia brutto. Składki społeczne wynoszą 24,8 proc. dla pracodawcy i 6,5 proc. dla zatrudnionego, zaś składka zdrowotna 9 proc. po stronie pracodawcy i 4,5 proc. po stronie zatrudnionego.

Z kolei składki dla samozatrudnionych wynoszą 29,2 proc. na ubezpieczenie społeczne i 13,5 proc. na ubezpieczenie zdrowotne. Jak jednak zauważa Polski Instytut Ekonomiczny, w większości przypadków opłacają oni składki jedynie od połowy podstawy opodatkowania, a więc ich efektywne stawki wynoszą odpowiednio 14,6 oraz 6,75 proc.

Dla porównania w Polsce składki społeczne wynoszą 20,48 proc. dla pracodawcy i 13,71 proc. po stronie zatrudnionego, zaś składka zdrowotna wynosi 9 proc. i płacona jest w całości przez zatrudnionego. Dla samozatrudnionych składka na ubezpieczenie społeczne wynosi 998,37 zł, zaś zdrowotna 381,81 zł.

Największe różnice widoczne są jednak w bardziej szczegółowych przepisach podatkowych. Przede wszystkim w Czechach istnieje możliwość zryczałtowanego odjęcia kosztów prowadzenia działalności. W ten sposób dochód podlegający opodatkowaniu można pomniejszyć nawet o 40 do 80 proc. (maksymalnie ok. 15 tys. zł), uznając je za koszty uzyskania przychodu, nawet jeśli nie będą one udokumentowane. W rezultacie podatek dochodowy naliczany może być od kwoty znacznie niższej niż w Polsce.

Kwota wolna od podatku wynosi w Czechach 185,6 tys. koron, czyli ok. 33 tys. zł. W Czechach istnieje również szereg ulg: ulga na dzieci, ulga studencka, ulga na niepracującego małżonka, ulga związana z dokształcaniem. Z podatku zwolnione są ponadto działania proekologiczne, a wydatki przeznaczone na badania i rozwój można w całości odliczyć od podatku.

Opłacalność prowadzenia działalności w Czechach zależna jest od wielu zmiennych, takich jak wybrana branża, wysokość kosztów uzyskania przychodu czy wartość rocznych obrotów. Każdy przedsiębiorca musi indywidualnie dokonać rachunku zysków i strat. Na rynku działa wiele firm doradczych, które mogą pomóc zarówno w ocenie opłacalności rejestrowania działalności w Czechach, jak i w wybraniu najkorzystniejszej formy opodatkowania.

Należy przy tym pamiętać, że prowadzenie firmy w danym kraju nie może być fikcyjne – firma musi naprawdę działać w Czechach, aby mogła być tam zarejestrowana. W przypadku osób samozatrudnionych podatek dochodowy rozliczany jest bowiem tam, gdzie przebywają one dłużej niż 183 dni w roku, czyli według ich tzw. rezydencji podatkowej. Jeśli chodzi o spółki, kluczowa w tym zakresie jest ich faktyczna siedziba, ustalana na podstawie rzeczywistej działalności. W przypadkach budzących wątpliwości fakty te są weryfikowane przez urzędy skarbowe, a gdy zostaną wykryte nieprawidłowości, należy liczyć się z koniecznością dopłaty należnego podatku, a także możliwą karą finansową.

Poniżej przygotowane przez Polski Instytut Ekonomiczny porównanie zasad opodatkowania i oskładkowania jednoosobowej działalności gospodarczej w Polsce i Czechach. Zdaniem ekspertów Instytutu opodatkowanie działalności gospodarczej w Czechach nie jest znacząco korzystniejsze niż w Polsce. Przy czym wiele zależy od tego, jaka jest specyfika danej działalności gospodarczej – branża, w której działa firma, poziom przychodów/dochodów oraz relacja między przychodami a kosztami.